Trào ngược dạ dày gây sụt cân có nguy hiểm không? Hướng dẫn cách tăng cân hiệu quả

Sụt cân không chủ đích khi đang bị trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là một dấu hiệu cảnh báo không thể bỏ qua. Bài viết này của Yumangel sẽ phân tích sâu về cơ chế tại sao trào ngược dạ dày gây sụt cân, mức độ nguy hiểm và cung cấp phác đồ điều trị toàn diện giúp bạn kiểm soát bệnh và phục hồi cân nặng một cách an toàn.

I. Tại sao trào ngược dạ dày gây sụt cân?

Nhiều người lầm tưởng trào ngược chỉ gây ợ nóng, nhưng thực chất, nó tác động sâu sắc đến quá trình ăn uống và hấp thu của cơ thể, dẫn đến sụt cân qua nhiều cơ chế khác nhau.

1. Ăn uống khó khăn và chán ăn

Các triệu chứng khó chịu như ợ nóng, đắng miệng và buồn nôn xuất hiện liên tục, đặc biệt là sau khi ăn, khiến người bệnh mất dần cảm giác thèm ăn. Thức ăn trở thành nỗi ám ảnh thay vì niềm vui, dẫn đến việc ăn ít đi một cách tự nhiên.

2. Đau và khó nuốt (Dysphagia)

Một thuộc tính cơ bản của bệnh là gây ra bởi sự trào ngược axit. Axit dạ dày khi trào ngược thường xuyên sẽ gây viêm thực quản – Esophagitis (1), làm tổn thương và sưng tấy niêm mạc. Điều này khiến việc nuốt thức ăn, kể cả thức ăn mềm hay chất lỏng, trở nên đau đớn. Tâm lý sợ đau khi ăn khiến người bệnh hạn chế khẩu phần ăn một cách đáng kể.

3. Kém hấp thu dinh dưỡng

Khi tình trạng trào ngược nặng, cơ thể có thể phản ứng bằng cách nôn ói sau khi ăn. Việc này làm thức ăn chưa kịp tiêu hóa và hấp thu đã bị đẩy ra ngoài, khiến cơ thể không nhận đủ calo và dưỡng chất, lâu dần dẫn đến suy dinh dưỡng và sụt cân.

Trào ngược dạ dày gây sụt cân do kém hấp thu dinh dưỡng

Trào ngược dạ dày gây sụt cân do kém hấp thu dinh dưỡng

4. Lo lắng và rối loạn giấc ngủ

Sự khó chịu dai dẳng của bệnh gây ảnh hưởng tâm lý, dẫn đến căng thẳng (stress) và mất ngủ, đặc biệt là vào ban đêm khi các triệu chứng trào ngược trở nên tồi tệ hơn. Stress và thiếu ngủ không chỉ làm bệnh nặng thêm mà còn tác động tiêu cực đến quá trình tiêu hóa và khả năng hấp thu của cơ thể.

II. Trào ngược dạ dày gây sụt cân có nguy hiểm không?

Có. Sụt cân bất thường do trào ngược dạ dày là dấu hiệu đáng lo ngại, vì trào ngược đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng tiêu hóa, khả năng ăn uống và hấp thu dinh dưỡng của cơ thể. Không chỉ khiến người bệnh mệt mỏi, suy nhược, tình trạng này còn tiềm ẩn nguy cơ dẫn đến suy dinh dưỡng, suy giảm miễn dịch và ảnh hưởng đến nhiều cơ quan nội tạng nếu không được can thiệp và điều trị sớm.

1. Vì sao trào ngược dạ dày lại khiến người bệnh bị giảm cân?

Trào ngược dạ dày trong thời gian dài sẽ ảnh hưởng rất lớn đến cuộc sống thường ngày của người bệnh và dẫn đến tình trạng sụt cân. Một số nguyên nhân chính phản ảnh sự liên quan giữa trào ngược và cân nặng của người bệnh: 

  • Ăn uống khó khăn: Người bệnh thường cảm thấy đau rát vùng ngực hoặc cổ họng sau ăn, kèm cảm giác buồn nôn, đầy bụng, nhanh no. Điều này khiến bệnh nhân không muốn ăn uống.
  • Rối loạn tiêu hóa: Axit trào ngược làm tổn thương niêm mạc thực quản, cản trở quá trình vận chuyển thức ăn, ảnh hưởng đến hấp thu dinh dưỡng. Đồng thời, một số người còn kèm theo triệu chứng tiêu chảy, chướng bụng, rối loạn nhu động ruột.
  • Stress và rối loạn giấc ngủ: Cảm giác khó chịu kéo dài ảnh hưởng đến giấc ngủ và tâm lý, gây chán ăn.
  • Tác dụng phụ của thuốc: Một số thuốc điều trị trào ngược (như nhóm kháng axit, ức chế bơm proton) có thể làm thay đổi môi trường tiêu hóa, gây ra tác dụng phụ như buồn nôn, giảm cảm giác thèm ăn.

2. Cảnh báo nguy hiểm từ trào ngược dạ dày kéo dài

Nếu tình trạng sụt cân không được kiểm soát sớm, bệnh nhân có thể đối mặt với hàng loạt hậu quả nghiêm trọng:

  • Suy dinh dưỡng: Cơ thể không nhận đủ năng lượng và vi chất cần thiết sẽ dẫn đến thiếu hụt protein, sắt, kẽm, vitamin nhóm B… gây mệt mỏi, chóng mặt, da xanh xao, tóc rụng, teo cơ.
  • Suy giảm miễn dịch: Khi dinh dưỡng kém, hệ miễn dịch cũng yếu theo, khiến người bệnh dễ nhiễm trùng, viêm họng, viêm phế quản hoặc các bệnh lý hô hấp khác.
  • Ảnh hưởng đến cơ quan nội tạng: Cơ thể thiếu năng lượng khiến tim, gan, thận hoạt động kém hiệu quả. Ở mức độ nặng, còn có thể gây rối loạn chuyển hóa, tụt huyết áp, rối loạn nhịp tim hoặc mất cân bằng điện giải.
  • Ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý: Lo lắng, trầm cảm do tình trạng sức khỏe suy giảm kéo dài có thể hình thành vòng luẩn quẩn: trào ngược – mất ngủ – chán ăn – sụt cân – trào ngược nặng hơn.
Lo lắng, trầm cảm kéo dài có thể khiến trào ngược gây sụt cân nặng hơn

Lo lắng, trầm cảm kéo dài có thể khiến trào ngược gây sụt cân nặng hơn

3. Khi nào cần gặp bác sĩ ngay lập tức?

  • Sụt từ 5% trọng lượng cơ thể trở lên trong 6-12 tháng mà không rõ lý do.
  • Khó nuốt, nuốt đau hoặc có cảm giác vướng ở cổ (Globus sensation).
  • Nôn ra máu hoặc dịch có màu như bã cà phê.
  • Đi ngoài phân đen, có mùi hôi tanh (dấu hiệu xuất huyết tiêu hóa).
  • Đau ngực dữ dội không thuyên giảm.
  • Xuất hiện các triệu chứng hiếm gặp như khàn giọng kéo dài, ho mãn tính không rõ nguyên nhân hoặc mòn men răng.

III. Chẩn đoán và điều trị trào ngược dạ dày gây sụt cân

Khi trào ngược dạ dày gây sụt cân, việc chẩn đoán và điều trị đúng cách là rất quan trọng để cải thiện sức khỏe và ngăn ngừa các biến chứng.

1. Chẩn đoán bệnh lý

Để xác định chính xác nguyên nhân và mức độ của trào ngược dạ dày gây sụt cân, bác sĩ thường thực hiện các bước sau:

  • Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng bạn đang gặp phải, tần suất và mức độ nghiêm trọng, cũng như tiền sử bệnh lý. Đồng thời, họ sẽ đánh giá tình trạng sụt cân, mức độ suy nhược của cơ thể.
  • Nội soi dạ dày – thực quản: Đây là phương pháp quan trọng để kiểm tra trực tiếp niêm mạc thực quản, dạ dày và tá tràng. Qua đó, bác sĩ có thể phát hiện các tổn thương thực thể như viêm, loét, hẹp thực quản hoặc các biến chứng nghiêm trọng hơn như Barrett thực quản.
  • Đo pH thực quản 24h: Xét nghiệm này giúp đo lường mức độ axit trong thực quản trong suốt 24 giờ. Đây là tiêu chuẩn vàng để xác định tần suất và thời gian axit trào ngược lên thực quản, đặc biệt hữu ích trong những trường hợp triệu chứng không rõ ràng hoặc cần xác định hiệu quả điều trị.
  • Xét nghiệm máu: Bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm máu để kiểm tra tình trạng thiếu vi chất (như sắt, vitamin B12) hoặc tình trạng thiếu máu do mất máu tiềm ẩn hoặc kém hấp thu dinh dưỡng kéo dài.
  • Đánh giá dinh dưỡng: Các chỉ số như BMI (Chỉ số khối cơ thể) và albumin huyết thanh (protein trong máu) sẽ được đánh giá để xác định mức độ suy dinh dưỡng do sụt cân, từ đó có kế hoạch can thiệp dinh dưỡng phù hợp.
Khi trào ngược dạ dày gây sụt cân, chẩn đoán và điều trị đúng cách là rất quan trọng để cải thiện sức khỏe và ngăn ngừa các biến chứng

Khi trào ngược dạ dày gây sụt cân, chẩn đoán và điều trị đúng cách là rất quan trọng để cải thiện sức khỏe và ngăn ngừa các biến chứng

2. Phác đồ điều trị

Phác đồ điều trị trào ngược dạ dày gây sụt cân thường bao gồm sự kết hợp của việc dùng thuốc, điều chỉnh lối sống và trong một số trường hợp nặng, có thể cần can thiệp chuyên sâu.

2.1. Dùng thuốc

  • Nhóm ức chế bơm proton (PPI): Đây là nhóm thuốc chủ lực trong điều trị trào ngược, giúp giảm tiết axit dạ dày một cách mạnh mẽ. Các loại thuốc thường dùng bao gồm Omeprazole, Esomeprazole, Lansoprazole, Pantoprazole. Thuốc này cần được sử dụng theo chỉ định của bác sĩ về liều lượng và thời gian.
  • Thuốc trung hòa axit: Các loại thuốc kháng axit (ví dụ: Maalox, Gaviscon) có tác dụng nhanh chóng trong việc trung hòa axit dạ dày, giúp giảm nhanh các triệu chứng ợ nóng, ợ chua. Tuy nhiên, chúng chỉ có tác dụng tạm thời và không điều trị nguyên nhân gốc rễ. Yumangel (thuốc dạ dày chữ Y) là một lựa chọn được nhiều người tin dùng nhờ khả năng trung hòa axit nhanh, tạo lớp màng bảo vệ niêm mạc và làm dịu cảm giác nóng rát, đầy hơi, buồn nôn – những triệu chứng phổ biến của trào ngược dạ dày.
Yumangel (thuốc dạ dày chữ Y) nổi bật với khả năng trung hòa axit nhanh

Yumangel (thuốc dạ dày chữ Y) nổi bật với khả năng trung hòa axit nhanh

  • Thuốc tăng vận động tiêu hóa (Prokinetics): Nhóm thuốc này giúp tăng cường co bóp của dạ dày và thực quản, đẩy nhanh quá trình làm rỗng dạ dày và ngăn ngừa trào ngược. Ví dụ: Domperidone, Metoclopramide.

2.2. Điều trị chuyên sâu

Trong những trường hợp trào ngược dạ dày nặng, không đáp ứng với điều trị nội khoa hoặc có biến chứng nghiêm trọng, bác sĩ có thể xem xét các phương pháp điều trị chuyên sâu:

  • Phẫu thuật Nissen (Fundoplication): Đây là phẫu thuật phổ biến nhất để điều trị GERD. Bác sĩ sẽ quấn một phần của dạ dày quanh phần dưới của thực quản để tạo ra một “van” mới, giúp tăng cường cơ vòng thực quản dưới và ngăn ngừa trào ngược.
  • Điều trị nội soi: Một số phương pháp điều trị nội soi mới hơn cũng có thể được áp dụng để tăng cường hàng rào chống trào ngược, ví dụ như đốt nhiệt bằng sóng radio (Stretta) hoặc khâu nội soi.

Việc lựa chọn phương pháp điều trị sẽ tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể và mức độ nghiêm trọng của bệnh.

IV. Gợi ý cách tăng cân cho người bị trào ngược dạ dày

Tăng cân an toàn và hiệu quả cho người bị trào ngược dạ dày đòi hỏi sự kết hợp giữa chế độ dinh dưỡng sinh hoạt khoa học và tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn điều trị của bác sĩ. Dưới đây là một số thông tin quan trọng giúp tăng cân cho người trào ngược dạ dày. 

1. Nguyên tắc dinh dưỡng

Để bệnh nhân có thể tăng cân lành mạnh mà không kích thích trào ngược, bạn cần tuân thủ các nguyên tắc sau:

  • Bổ sung đủ đạm, béo tốt:
    • Đạm (Protein): Protein là yếu tố then chốt giúp xây dựng và phục hồi cơ bắp, hỗ trợ tăng cân. Ưu tiên các nguồn đạm dễ tiêu hóa như thịt gà nạc (ức gà), cá (cá hồi, cá basa), trứng, đậu phụ, sữa hạt (hạnh nhân, yến mạch). Nên chế biến bằng cách luộc, hấp, kho nhạt thay vì chiên xào nhiều dầu mỡ.
    • Chất béo tốt: Chất béo cung cấp năng lượng dồi dào, nhưng cần chọn loại lành mạnh và tiêu thụ có kiểm soát. Các nguồn chất béo tốt bao gồm quả bơ, cá hồi (giàu Omega-3), dầu ô liu (dùng sau khi nấu hoặc trộn salad), và các loại sữa hạt nguyên chất. Hạn chế chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa có trong đồ ăn nhanh, chiên rán.
  • Ăn thực phẩm mềm, dễ tiêu hóa:
    • Các món ăn mềm, lỏng, ít gây áp lực lên dạ dày sẽ giúp quá trình tiêu hóa diễn ra thuận lợi hơn, giảm nguy cơ trào ngược.
    • Ưu tiên thực phẩm đã được nấu chín kỹ, nghiền hoặc xay nhuyễn nếu cần.
    • Hạn chế các loại rau sống nhiều xơ, thực phẩm khô cứng, dai.
Protein là yếu tố then chốt giúp xây dựng và phục hồi cơ bắp, hỗ trợ tăng cân

Protein là yếu tố then chốt giúp xây dựng và phục hồi cơ bắp, hỗ trợ tăng cân

2. Lưu ý 

Quá trình tăng cân cần được thực hiện một cách cẩn trọng, khoa học để đảm bảo hiệu quả và an toàn:

  • Ghi chép nhật ký bữa ăn và cân nặng: Việc này giúp bạn theo dõi sát sao lượng calo nạp vào, những thực phẩm nào gây khó chịu dạ dày và sự thay đổi của cân nặng. Từ đó, bạn có thể điều chỉnh chế độ ăn cho phù hợp.
  • Không ăn quá no: Không nên ép bản thân ăn quá nhiều ngay lập tức. Hãy bắt đầu bằng việc tăng dần lượng thức ăn trong mỗi bữa hoặc thêm các bữa phụ nhỏ. Lắng nghe cơ thể để tránh tình trạng đầy bụng, khó tiêu, làm nặng thêm triệu chứng trào ngược.
  • Không dùng thực phẩm bổ sung khi chưa hỏi bác sĩ: Các loại sữa tăng cân, thực phẩm chức năng bổ sung có thể không phù hợp với người bị trào ngược dạ dày do chứa các thành phần có thể gây kích ứng hoặc khó tiêu. Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng trước khi sử dụng bất kỳ sản phẩm bổ sung nào.
  • Chia nhỏ bữa ăn: Thay vì ăn 3 bữa lớn, hãy chia thành 5-6 bữa nhỏ hơn trong ngày. Điều này giúp dạ dày không bị quá tải, giảm áp lực lên cơ vòng thực quản dưới và hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn.
  • Ăn chậm, nhai kỹ: Việc này không chỉ giúp tiêu hóa tốt hơn mà còn hạn chế đầy hơi, khó chịu.

3. Gợi ý thực đơn 1 tuần cho người trào ngược sụt cân

Thời gian Ngày 1 Ngày 2 Ngày 3 Ngày 4 Ngày 5 Ngày 6 Ngày 7
Bữa sáng Cháo yến mạch sữa hạt & 1/2 chuối Bánh mì nguyên cám, 2 trứng luộc/ốp la ít dầu & 1 ly sữa hạt Cháo trắng thịt băm & rau cải xanh băm Bún gạo lứt tôm & rau bina Cháo đậu xanh (có/không đường) Ngũ cốc yến mạch sữa hạt & trái cây mềm Bánh cuốn/bánh ướt & chả lụa luộc
Bữa phụ 1 1 ly sinh tố bơ chuối sữa hạt 1 nắm hạt điều/óc chó rang 1 hộp sữa chua & 1 muỗng yến mạch ngâm 1 quả táo gọt vỏ / vài lát dưa hấu 1 quả trứng luộc 1 hộp sữa chua 1 củ khoai lang luộc
Bữa trưa Cơm mềm, ức gà luộc & canh bí đỏ thịt băm Cơm mềm, cá diêu hồng hấp gừng & canh mùng tơi nấu tép Cơm mềm, đậu phụ sốt cà chua ít chua & rau cải thìa luộc Cơm mềm, cá basa kho nghệ nhạt & canh rau ngót thịt băm Cơm mềm, thịt heo nạc luộc/hấp & canh rau củ thập cẩm Cơm mềm, tôm rim thịt nhạt & canh bầu nấu tôm Cơm mềm, thịt bò xào bông cải xanh ít dầu
Bữa phụ 2 1 hộp sữa chua không đường & đu đủ chín mềm 1 củ khoai lang luộc 1 ly sinh tố xoài chín sữa hạt Chè hạt sen nhãn nhục ít đường 1 ly sinh tố bơ 1 lát bánh mì nướng & bơ đậu phộng không đường 1 ly sữa hạt ấm
Bữa tối Súp khoai tây cà rốt thịt bò băm nhừ Cháo gà xé phay & hạt sen Bún thịt viên & rau sống mềm nhúng nước dùng trong Khoai tây nghiền sữa tươi & thịt gà xé Phở gà (ít hành, không tương ớt, nước lèo trong) Cháo cá lóc/cá rô đồng gỡ xương kỹ Súp gà nấm rơm
Bữa phụ 3 (Nếu đói, trước khi ngủ 2-3h) 1 ly sữa hạt ấm 1/2 quả chuối Bánh quy lạt / 1 miếng bánh mì sandwich 1 ly sữa hạt 1/2 quả chuối 1 nắm hạt hạnh nhân 1 quả táo gọt vỏ

VI. Giải đáp một số câu hỏi thường gặp

Dưới đây là một số thắc mắc thường gặp về các vấn đề xoay quanh tình trạng trào ngược dạ dày gây sụt cân.

1. Ăn gì giúp giảm tiết axit dạ dày?

Chế độ ăn đóng vai trò rất quan trọng trong việc kiểm soát trào ngược. Một số thực phẩm có thể hỗ trợ giảm tiết axit, làm dịu niêm mạc dạ dày, gồm:

  • Chuối: Giàu kali và chất xơ, chuối có tác dụng trung hòa axit nhẹ nhàng, giúp bảo vệ niêm mạc dạ dày.
  • Yến mạch: Là nguồn carbohydrate phức, yến mạch dễ tiêu, ít gây kích ứng và hỗ trợ giảm tiết dịch vị.
  • Gừng: Với đặc tính chống viêm tự nhiên, gừng giúp làm dịu dạ dày, giảm buồn nôn và khó tiêu – những triệu chứng thường đi kèm trào ngược.
  • Sữa hạt: Như sữa hạnh nhân, sữa yến mạch hoặc sữa đậu nành không đường. Đây là lựa chọn thay thế lành mạnh cho sữa động vật, ít gây kích ứng hơn.
  • Rau xanh mềm: Các loại như bí đỏ, cải bó xôi, đậu que… giàu chất xơ hòa tan, ít axit và giúp dễ tiêu hóa.
Chuối có tác dụng trung hòa axit nhẹ nhàng, giúp bảo vệ niêm mạc dạ dày

Chuối có tác dụng trung hòa axit nhẹ nhàng, giúp bảo vệ niêm mạc dạ dày

Người bị trào ngược nên tránh ăn quá no, ăn đêm muộn và nên chia nhỏ bữa ăn để dạ dày không bị quá tải.

2. Trào ngược dạ dày điều trị bao lâu thì khỏi?

Thời gian điều trị trung bình từ 4–8 tuần, tùy thuộc vào mức độ bệnh và khả năng đáp ứng của cơ thể. Ở những người bệnh mới mắc, chưa có tổn thương nghiêm trọng, việc kiểm soát triệu chứng có thể đạt được nhanh chóng với thuốc và điều chỉnh lối sống.

Tuy nhiên, nếu bệnh đã kéo dài, có biến chứng (như viêm thực quản, hẹp thực quản, loét dạ dày…) hoặc kèm theo nhiễm HP, thời gian điều trị có thể lâu hơn, thậm chí vài tháng. Trong nhiều trường hợp, người bệnh cần duy trì điều trị duy trì hoặc tái khám định kỳ để phòng tái phát.

Đọc thêm: Trào ngược dạ dày điều trị bao lâu thì khỏi?

3. Tại sao trào ngược dạ dày gây mệt mỏi?

Nhiều người bị trào ngược dạ dày thường xuyên phàn nàn về tình trạng mệt mỏi kéo dài, và điều này không phải do trùng hợp. Có nhiều nguyên nhân lý giải hiện tượng này:

  • Kém hấp thu dinh dưỡng: Việc ăn uống không ngon miệng, kèm theo rối loạn tiêu hóa khiến cơ thể không được cung cấp đủ năng lượng và dưỡng chất cần thiết, dẫn đến suy nhược, uể oải.
  • Thiếu hụt vi chất: Sự thiếu hụt vitamin nhóm B, sắt, magie… có thể gây ra các biểu hiện như mệt mỏi, chóng mặt, mất tập trung.
  • Ngủ không ngon giấc: Các triệu chứng trào ngược thường nặng hơn vào ban đêm, gây ợ nóng, tức ngực, khiến người bệnh khó ngủ hoặc ngủ chập chờn, từ đó làm cơ thể không được phục hồi năng lượng đầy đủ.
  • Tâm lý căng thẳng: Trào ngược kéo dài gây lo âu, suy nghĩ nhiều về sức khỏe, làm trầm trọng thêm cảm giác mệt mỏi cả thể chất lẫn tinh thần.

Tóm lại, trào ngược dạ dày gây sụt cân không chỉ là một vấn đề về cân nặng mà là một dấu hiệu cảnh báo y tế quan trọng. Việc chủ động thăm khám, chẩn đoán chính xác và tuân thủ một phác đồ điều trị toàn diện là chìa khóa để kiểm soát bệnh, ngăn ngừa biến chứng, phục hồi sức khỏe và tìm lại chất lượng cuộc sống.

*Bài viết này chỉ cung cấp thông tin tham khảo, không thay thế cho chẩn đoán hoặc chỉ định điều trị của bác sĩ. 

Hà Thị Kim Liên - Tốt nghiệp Học viện Báo chí và Tuyên truyền niên khóa 2010-2014. Cô có 8 năm kinh nghiệm trong vị trí biên tập viên, content, Copywriter tại các lĩnh vực liên quan tới làm đẹp, sức khỏe…

0/5 (0 lượt bình chọn)