Trào ngược dạ dày sau sinh: Nguyên nhân, triệu chứng và giải pháp an toàn cho mẹ bỉm sữa

Trào ngược dạ dày sau sinh là một tình trạng gây khó chịu và ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe cũng như tâm lý của các bà mẹ trong giai đoạn chăm sóc con nhỏ.

Việc hiểu rõ về nguyên nhân, nhận biết sớm các triệu chứng và lựa chọn phương pháp điều trị an toàn, đặc biệt khi đang cho con bú, là vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe cho cả mẹ và bé. Nếu không được can thiệp kịp thời, tình trạng này có thể tiến triển nặng hơn, gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống. Cùng Yumangel tìm hiểu ngay!

I. Triệu chứng trào ngược dạ dày sau sinh là gì? Dấu hiệu nhận biết

Khi bị trào ngược dạ dày trong giai đoạn sau sinh, các phụ nữ thường trải qua một loạt các triệu chứng khó chịu do dịch vị axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản.

• Cảm giác nóng rát sau xương ức (ợ nóng): Đây là triệu chứng chính và điển hình nhất, thường xuất hiện sau bữa ăn, khi cúi gập người hoặc khi nằm.
• Ợ chua, ợ hơi, cảm giác trào ngược dạ dày gây đắng miệng hoặc chua ở miệng: Do axit dạ dày và thức ăn chưa tiêu hóa trào lên vùng hầu họng.
• Đau vùng thượng vị: Cảm giác đau có thể âm ỉ, tức nặng hoặc nóng rát ở vùng bụng trên, ngay dưới xương ức.
• Buồn nôn hoặc nôn: Đặc biệt sau khi ăn no hoặc khi các triệu chứng trào ngược trở nên nghiêm trọng.
• Đầy bụng, khó tiêu: Cảm giác chướng bụng, ì ạch, thức ăn tiêu hóa chậm.
• Khó nuốt hoặc cảm giác vướng ở cổ họng: Như có vật gì đó kẹt lại ở cổ, gây khó chịu khi nuốt.
• Ho khan kéo dài, đặc biệt vào ban đêm, khàn giọng buổi sáng: Do axit dạ dày kích thích đường hô hấp trên.
• Hơi thở có mùi khó chịu: Một trong những biểu hiện kín đáo của tình trạng trào ngược axit.
• Chán ăn, giảm cảm giác ngon miệng, mệt mỏi, mất ngủ: Các triệu chứng dai dẳng này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất mà còn tác động tiêu cực đến tâm lý của người mẹ, có thể dẫn đến suy nhược và ảnh hưởng đến việc chăm sóc con nhỏ.

Sau khi ăn no hoặc khi các triệu chứng trào ngược dạ dày sau sinh trở nên nghiêm trọng

II. Nguyên nhân khiến mẹ sau sinh bị trào ngược dạ dày

Có nhiều yếu tố góp phần vào sự phát triển của trào ngược dạ dày sau sinh, một bệnh lý tiêu hóa phổ biến ở giai đoạn này.

• Thay đổi nội tiết tố: Sau khi sinh, nồng độ các hormone như progesterone và estrogen thay đổi đột ngột. Sự mất cân bằng này có thể làm suy yếu cơ thắt thực quản dưới – van một chiều ngăn thức ăn và axit dạ dày trào ngược từ dạ dày lên thực quản.
• Áp lực còn sót lại lên dạ dày và sự phục hồi chậm của cơ LES: Mặc dù áp lực ổ bụng đã giảm đáng kể sau khi sinh, chức năng của cơ thắt thực quản dưới có thể chưa phục hồi hoàn toàn ngay lập tức.
• Căng thẳng, stress và trầm cảm sau sinh: Áp lực từ việc chăm sóc con nhỏ, thiếu ngủ, thay đổi nhịp sinh học khiến cơ thể người mẹ dễ rơi vào trạng thái căng thẳng. Stress kéo dài được biết là một yếu tố làm tăng tiết axit trong dạ dày và có thể làm rối loạn nhu động thực quản, khiến các triệu chứng trào ngược trở nên tồi tệ hơn.
• Chế độ ăn uống và sinh hoạt không khoa học: Việc ăn uống thất thường, bỏ bữa, ăn nhiều thực phẩm cay nóng, dầu mỡ, cà phê, hoặc ăn quá no gần giờ đi ngủ đều có thể kích hoạt hoặc làm nặng thêm tình trạng trào ngược dạ dày sau sinh.
• Hệ tiêu hóa nhạy cảm sau sinh: Quá trình mang thai và sinh nở có thể tạm thời ảnh hưởng đến chức năng của hệ tiêu hóa, khiến nó trở nên nhạy cảm hơn.

Quá trình mang thai và sinh nở có thể tạm thời ảnh hưởng đến chức năng của hệ tiêu hóa

III. Trào ngược dạ dày sau khi đẻ có nguy hiểm không?

Trào ngược dạ dày sau sinh là một bệnh lý thường gặp và thường có thể quản lý/điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm. Tuy nhiên, nếu không được quan tâm và can thiệp đúng cách, tình trạng này có thể kéo dài, trở thành mạn tính và gây ra những biến chứng nghiêm trọng.

• Viêm thực quản: Tình trạng axit dạ dày tiếp xúc thường xuyên với niêm mạc thực quản có thể gây viêm, loét, thậm chí chảy máu.
• Hẹp thực quản: Viêm nhiễm kéo dài có thể dẫn đến sẹo, làm hẹp lòng thực quản, gây khó nuốt kéo dài.
• Barrett thực quản: Đây là một tình trạng tiền ung thư, trong đó các tế bào lót phần dưới thực quản bị biến đổi do tiếp xúc lâu dài với axit dạ dày.
• Ung thư thực quản: Mặc dù hiếm gặp, nhưng Barrett thực quản (1) làm tăng nguy cơ phát triển ung thư biểu mô tuyến của thực quản.
• Các vấn đề hô hấp: Trào ngược axit lên đường hô hấp có thể gây ho mạn tính, viêm thanh quản, khàn giọng, hen suyễn hoặc viêm phổi hít, đặc biệt là ở những trường hợp nặng.
• Gây sụt cân không chủ ý: Do chán ăn, khó nuốt hoặc các biến chứng khác.
• Nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen: Đây là những dấu hiệu cảnh báo của chảy máu tiêu hóa, cần được cấp cứu y tế ngay lập tức.

Đặc biệt, nhiều phụ nữ cho con bú thường có tâm lý trì hoãn việc thăm khám và điều trị vì lo sợ thuốc ảnh hưởng đến chất lượng sữa và sức khỏe của trẻ sơ sinh. Điều này vô tình tạo điều kiện cho bệnh tiến triển nhanh và nặng hơn, làm tăng nguy cơ gặp phải các biến chứng kể trên.

IV. Giải pháp chữa trào ngược dạ dày sau sinh hiệu quả – an toàn

Khi các triệu chứng trào ngược dạ dày gây ảnh hưởng đến cuộc sống, mẹ sau sinh không nên chủ quan mà cần chủ động đến gặp bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa để được thăm khám, chẩn đoán chính xác và tư vấn phác đồ điều trị phù hợp, an toàn nhất. Nguyên tắc hàng đầu là ưu tiên sức khỏe của cả mẹ và bé.

1. Thay đổi lối sống và chế độ ăn uống khoa học

Đây là những biện pháp nền tảng, hữu ích trong việc giảm thiểu triệu chứng trào ngược dạ dày sau sinh và an toàn khi cho con bú.

• Cân bằng cuộc sống, giảm căng thẳng:

• • Xây dựng kế hoạch hoạt động hàng ngày hợp lý, đảm bảo có đủ thời gian nghỉ ngơi, thư giãn.
  • Chia sẻ việc chăm sóc con với người thân để giảm bớt áp lực.
  • Tập các bài tập hít thở sâu, thiền hoặc yoga nhẹ nhàng phù hợp với thể trạng sau sinh.
  • Duy trì tinh thần lạc quan, suy nghĩ tích cực.

• Chế độ ăn uống khoa học, thân thiện với dạ dày:

• • Nên ăn: Các loại thực phẩm dễ tiêu hóa, mềm như cháo, súp, bánh mì (giúp trung hòa axit), cơm, khoai lang luộc. Ưu tiên rau xanh luộc, trái cây ít axit (chuối, dưa hấu), cá hồi, thịt nạc, trứng.
  • Nên tránh hoặc hạn chế:
    • Thực phẩm có vị chua, nhiều axit (cam, chanh, bưởi, cà chua và các sản phẩm từ cà chua).
    • Đồ ăn cay nóng, nhiều gia vị, nhiều dầu mỡ, đồ chiên xào.
    • Sô cô la, bạc hà, hành, tỏi.
    • Cà phê, trà đặc, nước ngọt có gas, rượu bia.
    • Thực phẩm lạnh, tái sống có thể gây khó tiêu.
  • Thói quen ăn uống lành mạnh:
    • Ăn chậm, nhai kỹ để giảm gánh nặng cho dạ dày.
    • Chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày (5-6 bữa) thay vì 3 bữa lớn.
    • Không ăn quá no, dừng ăn ngay khi cảm thấy vừa đủ.
    • Không ăn tối quá muộn (tốt nhất trước giờ đi ngủ 2-3 tiếng).
    • Không nằm ngay sau khi ăn.

Chế độ ăn uống khoa học, thân thiện với dạ dày

• Uống đủ nước: Uống khoảng 2 – 2.5 lít nước mỗi ngày (bao gồm nước lọc, nước canh, nước ép trái cây ít axit). Uống nước giữa các bữa ăn, hạn chế uống nhiều nước trong khi ăn.
• Tư thế ngủ: Kê cao đầu giường hoặc dùng gối chống trào ngược dạ dày chuyên dụng để nâng cao phần đầu và vai khoảng 10-15 cm. Nằm nghiêng về bên trái cũng có thể giúp giảm triệu chứng trào ngược.
• Vận động nhẹ nhàng: Đi bộ, yoga sau sinh giúp tăng cường nhu động ruột và cải thiện tinh thần.

2. Các liệu pháp tự nhiên hỗ trợ

Một số biện pháp tự nhiên có thể giúp làm dịu triệu chứng trào ngược dạ dày sau sinh, tuy nhiên hiệu quả tùy thuộc vào cơ địa và cần được sử dụng một cách cẩn trọng, không thay thế cho chỉ định y khoa.

• Nghệ và mật ong: Curcumin trong nghệ có đặc tính kháng viêm, mật ong giúp làm dịu niêm mạc.
• Trà gừng ấm: Gừng có thể giúp làm dịu dạ dày và giảm cảm giác buồn nôn.
• Trà hoa cúc, trà bạc hà (nếu không làm triệu chứng nặng hơn): Có thể giúp thư giãn và hỗ trợ tiêu hóa.

Lưu ý: Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi sử dụng bất kỳ liệu pháp tự nhiên nào, đặc biệt khi đang cho con bú.

3. Điều trị bằng thuốc theo chỉ định của bác sĩ 

Việc sử dụng thuốc để điều trị trào ngược dạ dày sau sinh, nhất là đối với các phụ nữ đang cho con bú, cần phải được cân nhắc kỹ lưỡng giữa lợi ích và nguy cơ, và tuyệt đối tuân theo chỉ định của bác sĩ. Không tự ý mua và sử dụng thuốc.

• Các nhóm thuốc thường được cân nhắc:

• Thuốc kháng axit (Antacids): Yumangel – còn được gọi là “thuốc dạ dày chữ Y” – là sản phẩm phổ biến nhờ hiệu quả làm dịu cảm giác ợ nóng, đau rát, đầy hơi. Với thành phần chính là Almagate, Yumangel hoạt động bằng cách tạo một lớp bảo vệ niêm mạc dạ dày và trung hòa axit tại chỗ, từ đó giúp làm giảm các cơn trào ngược khó chịu. Đây thường là lựa chọn đầu tay, giúp trung hòa axit dạ dày nhanh chóng. Hầu hết các loại thuốc kháng axit chứa nhôm, magie, canxi được coi là an toàn khi cho con bú nếu dùng đúng liều, nhưng nên tránh magie trisilicate và natri bicarbonate liều cao.

Yumangel hoạt động bằng cách tạo một lớp bảo vệ niêm mạc dạ dày và trung hòa axit tại chỗ

• Alginates: Tạo một lớp màng gel nổi trên bề mặt dịch vị, ngăn cản sự trào ngược cơ học. Được coi là an toàn.
• Thuốc kháng thụ thể H2 (H2RAs): (Ví dụ: Famotidine). Các thuốc này làm giảm sản xuất axit dạ dày. Famotidine được ưu tiên do bài tiết vào sữa mẹ ít và có tác dụng kéo dài.
• Thuốc ức chế bơm proton (PPIs): (Ví dụ: Omeprazole, Pantoprazole). Đây là nhóm thuốc ức chế tiết axit dạ dày mạnh nhất, thường được dành cho các trường hợp nặng hơn hoặc khi các thuốc khác không hiệu quả. Mặc dù lượng bài tiết vào sữa mẹ thấp, việc sử dụng cần được bác sĩ cân nhắc cẩn thận.
• Chất bảo vệ niêm mạc (Sucralfate): Hấp thu toàn thân rất ít, có khả năng an toàn khi cho con bú.

Lưu ý: Bác sĩ sẽ lựa chọn loại thuốc, liều lượng và thời gian điều trị phù hợp nhất dựa trên tình trạng cụ thể của người mẹ và yếu tố cho con bú.

V. Khi nào cần yêu cầu nội soi chẩn đoán?

Trong trường hợp các triệu chứng trào ngược dạ dày sau sinh kéo dài, nặng, không đáp ứng với điều trị ban đầu, hoặc có các dấu hiệu cảnh báo như khó nuốt kéo dài, sụt cân không chủ ý, nôn ra máu, bác sĩ có thể chỉ định nội soi thực quản – dạ dày để đánh giá chính xác tình trạng niêm mạc và loại trừ các biến chứng nghiêm trọng.

Trào ngược dạ dày sau sinh là một vấn đề sức khỏe không hiếm gặp và ảnh hưởng chất lượng cuộc sống của nhiều bà mẹ. Điều quan trọng nhất là các mẹ không nên chủ quan, tự ý điều trị, mà hãy tìm đến sự tư vấn của các bác sĩ chuyên khoa để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé, đặc biệt trong giai đoạn nhạy cảm như cho con bú.

*Bài viết này chỉ cung cấp thông tin tham khảo, không thay thế cho chẩn đoán và điều trị y khoa từ chuyên gia. Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ về tình trạng sức khỏe của bạn để được tư vấn và hỗ trợ tốt nhất.

Tham khảo:

• Mẹ bầu bị trào ngược dạ dày: Nguyên nhân và cách điều trị
  
• Triệu chứng đau dạ dày sau sinh