Bệnh táo bón ở người già nếu không điều trị đúng cách và kịp thời có thể gây ứ đọng phân, dẫn đến bệnh trĩ, rò hậu môn, biến chứng sa trực tràng, tắc nghẽn đại tràng, suy giảm chức năng miễn dịch…
Mục lục
- I. Bệnh táo bón ở người già là thế nào?
- II. 6 triệu chứng nhận biết người già bị táo bón
- III. 6 nguyên nhân gây bệnh táo bón ở người già
- IV. Người già bị táo bón có nguy hiểm không?
- V. Người già bị táo bón khi nào cần thăm khám ngay?
- VI. Phương pháp chẩn đoán bệnh táo bón ở người già
- VII. Cách điều trị bệnh táo bón ở người già
- VIII. Giải đáp thắc mắc bệnh táo bón ở người già
I. Bệnh táo bón ở người già là thế nào?
Theo số liệu nghiên cứu, táo bón là tình trạng phổ biến ở người trên 60 tuổi, ước tính có đến 50% người già gặp phải vấn đề này.
Táo bón ở người già là tình trạng 3 ngày chưa đi đại tiện hoặc 1 tuần đi ngoài dưới 3 lần. Kèm theo đó là các triệu chứng như phân rắn hoặc khô cứng, đau quặn bụng, khó đi cầu…
Bên cạnh đó, người già cũng được xác định bị táo bón khi đi ngoài nhiều lần trong ngày nhưng đi không hết, lắt nhắt, phân cứng…
II. 6 triệu chứng nhận biết người già bị táo bón
Người già cần chú ý nắm được 6 dấu hiệu cảnh báo bị táo bón dưới đây để có biện pháp can thiệp kịp thời:
| STT | Triệu chứng | Biểu hiện chi tiết |
| 1 | Tình trạng phân khô, cứng | Phân rắn cứng, vón cục, đôi khi có lẫn máu tươi. |
| 2 | Tần suất đi đại tiện | Số lần đi cầu ít hơn 3 lần/tuần. |
| 3 | Đau bụng, khó chịu |
|
| 4 | Cảm giác đi tiêu không hết | Mỗi lần đi đại tiện có cảm giác phân chưa hết, vẫn muốn đi tiếp. |
| 5 | Căng thẳng, stress |
|
| 6 | Tính tình thay đổi | Mệt mỏi, uể oải, hay cáu gắt |
III. 6 nguyên nhân gây bệnh táo bón ở người già
Tình trạng táo bón ở người già xuất phát từ nhiều lý do và nguyên nhân khác nhau. Trong đó có 6 nguyên nhân chính gồm:
1. Hệ tiêu hóa bị suy giảm do tuổi tác
Tuổi càng cao, quá trình lão hóa của cơ thể diễn ra càng mạnh mẽ, khiến hệ tiêu hóa bị suy giảm và hoạt động kém.
Cụ thể, các cơ ở vùng bụng và sàn chậu khiến nhu động ruột giảm đi. Điều này phân di chuyển bên trong ruột chậm, khi đến hậu môn phân thường khô cứng nên khó đào thải ra ngoài gây táo bón.
2. Do uống ít nước
Đối với quá trình tiêu hóa và đào thải, nước đóng vai trò rất quan trọng. Người già nếu uống ít nước, ruột sẽ hút nước từ phân để duy trì cân bằng nước trong cơ thể. Hậu quả là khiến phân trở nên cứng và khô gây táo bón.
3. Chế độ dinh dưỡng thiếu xơ’
Người già ăn kiêng quá mức hoặc ăn ít rau xanh, hoa quả khiến cơ thể bị thiếu chất xơ gây khó khăn cho việc đi ngoài khiến phân tích tụ bên trong cơ thể gây táo bón.
Bên cạnh đó, một số người già ăn quá ít hoặc không muốn ăn làm giảm chất cặn bã và phân ít nên không tạo ra được sự phản xạ co bóp đại tràng dẫn đến táo bón. Một số người già lại có sở thích ăn nhiều thực phẩm giàu chất béo, đồ ăn cay nóng cũng là nguyên nhân gây táo bón.
4. Do ít vận động
Người lớn sức khỏe suy yếu nên thường ít vận động, thậm chí là không vận động. Chính điều này làm giảm sự kích thích của cơ bụng và ruột, làm chậm quá trình tiêu hóa và đào thải.
5. Do tác dụng phụ của thuốc Tây
Một số loại thuốc người già dùng trong điều trị bệnh lý có thể gây ra tác dụng phụ làm chậm nhu động ruột hoặc làm khô phân, khó đi tiêu. Cụ thể là:
- Thuốc giảm đau.
- Thuốc chống viêm.
- Thuốc chống co giật.
- Thuốc chống trầm cảm.
- Thuốc chống Parkinson.
- Thuốc chống táo bón quá liều.
6. Do bệnh lý
Bệnh táo bón ở người già cũng có thể liên quan đến nguyên nhân bệnh lý. Một số bệnh có thể gây táo bón ở người già là suy thận mạn, đái tháo đường, rối loạn điện giải, suy giáp, tổn thương tủy sống, bệnh đa xơ cứng, bệnh Parkinson, đột quỵ, ung thư….
Bên cạnh đó, táo bón cũng là triệu chứng thường gặp ở các bệnh lý tiêu hóa như: viêm đại tràng, hội chứng ruột kích thích (IBS – C), bệnh Crohn. Khi bị táo bón do bệnh lý, người già có các dấu hiệu khác như đầy hơi, đau bụng, bụng cứng…
Trường hợp người già bị táo bón do bệnh lý, cần thăm khám ngay để được bác sĩ chuyên khoa chẩn đoán và điều trị phù hợp.
IV. Người già bị táo bón có nguy hiểm không?
Chứng táo bón ở người già thường kéo dài vài ngày đến 1 tuần là khỏi. Tuy nhiên, nếu không được điều trị đúng cách và kịp thời, táo bón kéo dài có thể gây các biến chứng nguy hiểm sau:
1. Ứ đọng phân
Táo bón khiến phân tích tụ và ứ đọng bên trong ruột già, không thể thoát ra ngoài. Theo thời gian, phân trở nên khô cứng, gây tắc nghẽn bên trong và ảnh hưởng tới sức khỏe.
2. Rò hậu môn
Phân khô cứng, chắc nên khi đi ngoài người bệnh thường phải dùng sức rặn nhiều lần để đào thải phân ra ngoài. Tình trạng rặn kéo dài và thường xuyên gây rò hậu môn, hình thành vết rách hậu môn.
Nếu không phát hiện, chăm sóc và chữa trị kịp thời, vết rách sẽ gây nhiễm trùng và rò hậu môn nghiêm trọng.
3. Dẫn đến bệnh trĩ
Các búi trĩ hình thành là do sự giãn nở của các mạch máu ở hậu môn hoặc đại tràng dưới. Khi bị táo bón, người già phải thường xuyên rặn mạnh để đẩy phân ra. Điều này làm tăng áp lực lên các mạch máu và gây trĩ với các triệu chứng như ngứa, đau, chảy máu ở hậu môn…
4. Tắc nghẽn đại tràng
Táo bón dai dẳng lâu ngày không được điều trị có thể dẫn đến tắc nghẽn đại tràng do phân bị tích tụ quá nhiều trong đại tràng và không thể đào thải được.
Tắc nghẽn đại tràng có thể gây ra các triệu chứng như buồn nôn, nôn mửa, đầy bụng, sốt, rối loạn thần kinh. Trường hợp không được điều trị kịp thời, tắc nghẽn đại tràng có gây viêm ruột thừa, vỡ ruột, viêm nhiễm đại tràng.
5. Biến chứng sa trực tràng
Biến chứng này xảy ra khi bệnh trĩ không được phát hiện kịp thời và điều trị đúng cách. Hiểu một cách đơn giản, sa trực tràng là tình trạng các búi trĩ thò ra khỏi hậu môn.
6. Suy giảm chức năng miễn dịch
Khi bị táo bón, hệ tiêu hóa của người có thể bị mất cân bằng khiến khả năng miễn dịch của cơ thể bị suy giảm. Hậu quả là làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng hoặc viêm nhiễm khác.
V. Người già bị táo bón khi nào cần thăm khám ngay?
Người già bị táo bón nên đi thăm khám ngay nếu gặp phải các triệu chứng sau:
- Các triệu chứng táo bón trở nặng và kéo dài hơn 3 tuần.
- Bị đau dữ dội ở vùng hậu môn.
- Đau bụng khi đi vệ sinh
- Chảy máu ở trực tràng, đau đại tràng dữ đội.
- Nôn và đau bụng.
- Sốt hoặc sụt cân.
- Xuất hiện các đợt tiêu chảy xen kẽ táo bón
- Buồn đi ngoài liên tục nhưng không thể đi.
- Phân có lẫn máu hoặc chất nhầy.
- Xuất hiện các vết nứt hậu môn, sa trực tràng, rò trực tràng.
- Mẹ sau sinh có tiền sử mắc bệnh trĩ.
VI. Phương pháp chẩn đoán bệnh táo bón ở người già
Để chẩn đoán nguyên nhân và mức độ bệnh táo bón ở người già, bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng kết hợp cận lâm sàng. Cụ thể:
1. Thăm khám lâm sàng
Bác sĩ tiến hành thăm khám lâm sàng thông qua:
- Triệu chứng người bệnh gặp phải.
- Tiền sử bệnh lý, tình hình sức khỏe.
- Thăm khám và kiểm tra vùng bụng, hậu môn.
2. Thăm khám cận lâm sàng
Trong trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh thực hiện các xét nghiệm sau;
- Xét nghiệm phân: Tìm các dấu hiệu của virus, vi khuẩn, ký sinh trùng, chất nhầy hoặc máu trong phân.
- Xét nghiệm máu: Để kiểm tra chức năng gan thận, chỉ số đường huyết, điện giải, sắt, vitamin B12, folate, chức năng giáp
- Nội soi đại tràng: Quan sát niêm mạc đại tràng.
- Chụp X-quang hoặc siêu âm bụng: Kiểm tra xem có bất thường nào ở các cơ quan trong bụng như túi mật, ruột, tụy…
- Chức năng rỗng ruột: Mục đích để đo sự co bóp của ruột khi chuyển phân qua đường tiêu hóa.
Các xét nghiệm cận lâm sàng ở trên giúp bác sĩ loại trừ các nguyên nhân khác có thể gây ra táo bón hoặc biến chứng của táo bón. Đồng thời, căn cứ vào kết quả thu được từ các xét nghiệm bác sĩ sẽ lập ra phác đồ điều trị phù hợp cho người bệnh.
VII. Cách điều trị bệnh táo bón ở người già
Tùy thuộc vào nguyên nhân và tình trạng táo bón ở từng bệnh nhân mà bác sĩ có thể chỉ định điều trị bằng thuốc hoặc phẫu thuật. Cụ thể:
1. Điều trị bằng thuốc Tây
Bác sĩ có thể kê đơn cho người già bị táo bón các loại thuốc có tác dụng làm mềm phân, làm giảm sự hấp thu nước của ruột hoặc kích thích nhu động ruột. 4 nhóm thuốc thường dùng gồm:
1.1. Nhóm thuốc nhuận tràng tạo khối
- Tác dụng: Giúp phân hấp thụ nước và mềm ra.
- Loại thuốc thường dùng: Citrucel, Methylcellulose 500mg; Normacol…
- Hiệu quả: Thuốc có tác dụng sau khoảng 1-3 ngày uống.
1.2. Thuốc tăng cường nhu động ruột
- Thành phần: Dầu khoáng.
- Tác dụng: Kích thích nhu động ruột hoạt động và tống phân ra ngoài chỉ sau thời gian ngắn.
- Cách dùng: Thường dùng dưới dạng ống tiêm bơm vào hậu môn.
- Biệt dược thường dùng: Agoral Plain.
1.3. Nhóm thuốc thẩm thấu
- Thành phần: Gồm đường và muối vô cơ.
- Tác dụng: Giữ nước trong ruột, làm mềm phân và kích thích đi vệ sinh.
- Thuốc thường dùng: Duphalac, Sorbitol Delalande, Forlax.
1.4. Nhóm thuốc nhuận tràng làm mềm phân
- Tác dụng: Kích thích bài tiết nước, các chất điện giải vào ruột già và ruột non để làm ẩm và mềm phân.
- Hiệu quả: Cho hiệu quả sau vài ngày sử dụng.
- Một số biệt dược thường được bác sĩ chỉ định: Doxinate, Norgalax, Cholen HMB, Decholin.
Nhược điểm khi điều trị táo bón bằng thuốc Tây y là có thể gây tác dụng phụ đầy hơi, đầy bụng, đau quặn bụng, tiêu chảy, thậm chí là tổn thương niêm mạc dạ dày khi dùng kéo dài.
2. Điều trị bằng phẫu thuật
Trong một số trường hợp hiếm gặp, người già bị táo bón có thể phải điều trị phẫu thuật:
- Tình trạng táo bón không cải thiện dù đã áp dụng các phương pháp điều trị bằng thuốc.
- Xuất hiện biến chứng nguy hiểm như nghẽn ruột, xuất huyết ống tiêu hóa, rách ruột, ung thư đại tràng…
Trong trường hợp này, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh thực hiện phẫu thuật để cắt bỏ phần ruột bị bệnh hoặc tạo ra một lỗ nhân tạo ở bụng để đưa phân ra ngoài.
VIII. Giải đáp thắc mắc bệnh táo bón ở người già
Táo bón ở người già có thể gây biến chứng nguy hiểm gây ảnh hưởng đến sức khỏe nếu không được điều trị kịp thời. Vì vậy, có rất nhiều thắc mắc về bệnh táo bón ở người già được đặt ra:
1. Người già bị táo bón nên ăn gì?
Khi bị táo bón, người già nên có chế độ ăn uống khoa học để hỗ trợ cải thiện sức khỏe đường tiêu hóa, trong đó có táo bón. Theo đó, người bệnh nên:
- Ăn nhiều rau xanh để bổ sung chất xơ, đặc biệt là rau muống, mồng tơi, khoai lang rau đay, , rau dền, mướp có tác dụng nhuận tràng rất tốt.
- Ăn hoa quả mỗi ngày, nhất là đu đủ, dưa chuột, bơ, chuối, táo, lê, cam, quýt, bưởi.
- Mỗi ngày nên ăn 11 -2 hộp sữa chua để bổ sung lợi khuẩn cho hệ tiêu hóa.
2. Người già bị táo bón không nên ăn gì?
Người già bị táo bón không nên ăn các thức ăn khó tiêu và không tốt cho hệ tiêu hóa như: thức ăn cứng, dai, cay nóng, đồ ăn nhiều dầu mỡ, đường, chất béo; hạn chế tối đa bia rượu, cà phê, không hút thuốc lá, thuốc lào…
3. Người bị táo bón nên uống gì?
Người già bị táo bón nên uống đủ nước, ít nhất 1,5 lít nước/ngày để làm mềm phân và bôi trơn phân, giảm cảm giác đau đớn khi đi ngoài. Ngoài nước lọc có thể uống thêm các loại nước ép hoa quả rau củ tươi.
Lưu ý: Người già nên uống nước vào ban ngày, hạn chế uống về đêm để tránh tiểu đêm, tiểu lắt nhắt gây mất ngủ.
4. Người già bị táo bón nên uống thuốc gì?
Thuốc chữa táo bón cho người già được chia thành nhiều nhóm nhỏ gồm: nhóm thuốc nhuận tràng tạo khối; nhóm thuốc nhuận tràng thẩm thấu; nhóm thuốc dùng để thụt tháo; nhóm thuốc làm mềm phân. Người bệnh chỉ được dùng thuốc khi có sự chỉ định của bác sĩ.
5. Mẹo chữa táo bón cho người già tại nhà?
Bên cạnh việc sử dụng thuốc Tây, người già bị táo bón nhẹ có thể áp dụng các mẹo chữa táo bón dân gian dưới đây:
- Nha đam (lô hội): Công dụng nhuận tràng, hỗ trợ chữa bệnh táo bón ở người già. Bạn làm sạch lá nha đam rồi lấy phần gel bên trong. Sau đó cắt thành từng miếng nhỏ rồi đun sôi cùng với 300ml nước để uống.
- Mật ong: Nghiên cứu cho thấy, mật ong có công dụng kháng khuẩn và bổ sung lợi khuẩn giúp hệ tiêu hóa hoạt động khỏe mạnh. Ban lấy 2 thìa mật ong pha với 250ml nước ấm và uống trước bữa ăn 30 phút.
- Khoai lang: Không chỉ giàu chất xơ, khoai lang còn dồi dào vitamin nhóm B, C và protein, lipid, glucid… Người già có thể cải thiện chứng táo bón bằng cách ăn khoai lang luộc, sắc khoai lang tươi hoặc khô lấy nước uống.
- Cây chó đẻ: Loại cây này có vị đắng và tính mát, tác dụng nhuận tràng, giải độc và bổ gan. Người già bị táo bón chỉ cần lấy cây chó đẻ sắc lấy nước uống hàng ngày.
- Rau diếp cá: Rau diếp cá tính mát, tác dụng lợi tiểu, thanh nhiệt giải độc, tiêu thũng, kháng khuẩn. Để giảm táo bón, người già có thể uống nước ép rau diếp cá hoặc ăn trực tiếp rau diếp cá sống.
6. Cách nào phòng ngừa táo bón ở người già?
Để phòng ngừa chứng táo bón ở già, cần chú ý thay đổi chế độ ăn uống, thói quen đi đại tiện và tăng hoạt động thể chất.
Theo đó, người già cần có chế độ ăn nhiều chất xơ, uống đủ nước để kích thích nhu động ruột và đào thải chất độc hại ra khỏi cơ thể; hạn chế tiêu thụ rượu và đồ uống chứa cafein, gây mất nước.
Bên cạnh đó, nên đi ngay khi muốn đi đại tiện, hình thành thói quen đi ngoài vào một khung giờ cố định; ngồi đúng tư thế khi đi đại tiện, nên kê một chiếc ghế nhỏ dưới hai chân sao cho phần bụng và đùi tạo góc 45 độ. Đồng thời tập thể dục nhẹ nhàng với các bài tập phù hợp sẽ giúp đại tiện dễ dàng hơn.
Hệ tiêu hóa của người già hay bất kỳ ai chỉ khỏe mạnh khi có chế độ ăn uống lành mạnh. Vì vậy, hãy áp dụng các nguyên tắc ăn uống và tập luyện theo lời khuyên của bác sĩ để điều trị và phòng ngừa chứng bệnh táo bón ở người già nhé!
Có thể bạn quan tâm:
Chưa có bình luận!