Vi khuẩn HP lây qua đường nào? 5+ con đường lây nhiễm 

Vi khuẩn HP lây qua đường nào? HP rất dễ lây lan và có thể lây nhiễm qua nhiều con đường khác nhau, trong đó chủ yếu là qua nước bọt và tiếp xúc cá nhân gần gũi như hôn nhau, dùng chung đồ cá nhân, quan hệ tình dục. Ngoài ra, bi khuẩn HP cũng có thể lây truyền qua thực phẩm hoặc nước bị ô nhiễm.

I. Tìm hiểu về vi khuẩn HP và khả năng lây nhiễm

Khả năng lây nhiễm của Hp

Helicobacter pylori (H. pylori/HP) là một loại vi khuẩn sống và phát triển trong dạ dày con người. Tại Việt Nam, tỷ lệ nhiễm HP khoảng 70-80% tùy theo từng nghiên cứu.

H.pylori xâm nhập vào cơ thể qua miệng, di chuyển qua hệ thống tiêu hóa và lây nhiễm vào dạ dày hoặc phần đầu của ruột non. Vi khuẩn hình xoắn ốc sử dụng tiên mao giống như đuôi của nó để di chuyển và chui vào niêm mạc dạ dày, gây viêm.

Vi khuẩn HP có thể tồn tại trong môi trường axit khắc nghiệt của dạ dày vì chúng tạo ra chất trung hòa axit dạ dày. Tùy thuộc vào vị trí nhiễm trùng xảy ra trong dạ dày, HP cũng có thể gây sản xuất quá nhiều axit dạ dày gây loét và ung thư dạ dày.

Trong môi trường có axit đậm đặc của dạ dày con người, Vi khuẩn HP được coi là loài vi khuẩn duy nhất có khả năng tồn tại và phát triển, gây loét và ung thư dạ dày.

Ngoài dạ dày, vi khuẩn HP còn được tìm thấy ở miệng (cao răng, nước bọt), ở thực quản, tá tràng, đại tràng và túi thừa Meckel, hay những nơi có dị sản dạ dày…

Tầm quan trọng của việc hiểu rõ cách lây truyền HP

Hiểu rõ cách lây truyền vi khuẩn Helicobacter pylori (HP) có tầm quan trọng lớn trong việc bảo vệ sức khỏe cá nhân và cộng đồng. Dưới đây là một số lý do cụ thể:

1. Phòng ngừa lây nhiễm hiệu quả

• Biết rõ các con đường lây truyền giúp mọi người thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả hơn, chẳng hạn như duy trì vệ sinh cá nhân, rửa tay đúng cách, và sử dụng nước sạch.
• Giúp ngăn chặn sự lây lan của vi khuẩn trong gia đình, nơi làm việc, và cộng đồng.

2. Giảm nguy cơ mắc bệnh dạ dày

• Việc nắm bắt được các con đường lây nhiễm có thể giúp ngăn ngừa các bệnh lý liên quan đến HP như viêm loét dạ dày, viêm dạ dày mãn tính, và nguy cơ phát triển ung thư dạ dày.
• Người hiểu biết về các biện pháp phòng tránh có thể tránh tiếp xúc với những nguồn lây chính.

3. Tăng nhận thức cộng đồng

• Hiểu rõ về cách thức lây truyền vi khuẩn HP giúp nâng cao ý thức cộng đồng về vệ sinh, an toàn thực phẩm, và chăm sóc sức khỏe.
• Tăng cường giáo dục về việc phòng ngừa HP trong trường học, gia đình và các tổ chức y tế để giảm nguy cơ lây lan.

4. Hỗ trợ cho việc chẩn đoán và điều trị

• Hiểu rõ nguồn gốc và cách thức lây nhiễm có thể giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác hơn và đưa ra biện pháp điều trị phù hợp, ngăn ngừa tái nhiễm.
• Người bệnh có thể dễ dàng tuân thủ các biện pháp sau điều trị để đảm bảo không tái nhiễm.

Tóm lại, việc hiểu rõ cách lây truyền vi khuẩn HP là bước cơ bản và cần thiết để bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình, đồng thời góp phần xây dựng cộng đồng khỏe mạnh và an toàn hơn.

II. Vi khuẩn HP lây qua đường nào?

Vi khuẩn Helicobacter pylori (HP) có thể lây truyền qua một số con đường chính. Dưới đây là những con đường lây truyền phổ biến của HP:

1. Đường miệng – miệng (oral-oral)

Đây là con đường lây truyền chính của vi khuẩn HP. Các chuyên gia cho biết, vi khuẩn Hp không chỉ có trong dạ dày mà chúng ta có thể tìm thấy ở khoang miệng và tuyến nước bọt của người bệnh. Chúng tập trung sống chủ yếu trong mảng bám răng và kẽ răng.

Chính vì vậy, vi khuẩn Hp có thể lây nhiễm từ người này sang người khác thông qua:

Tiếp xúc nước bọt

• Tiếp xúc với nước bọt hoặc dịch tiết đường tiêu hóa của người bệnh.
• Vi khuẩn HP cũng có thể truyền qua đường miệng – miệng khi hai người hôn nhau.
• Lây truyền từ mẹ truyền sang con khi nhai mớm thức ăn.
• Quan hệ tình dục bằng miệng.

Dùng chung đồ dùng cá nhân:

• Dùng chung dụng cụ cá nhân, bàn chải, chén bát, đũa, cốc uống nước, thức ăn…

Một nghiên cứu năm 2014 trên Tạp chí Tiết niệu Trung Âu cho thấy rằng, có tới 90% những người bị nhiễm H. pylori có thể mang vi khuẩn trong miệng và nước bọt của họ. Đây là con đường lây nhiễm phổ biến trong gia đình và cộng đồng, đặc biệt là ở những nơi có thói quen dùng chung đồ dùng ăn uống.

2. Đường phân – miệng (fecal-oral)

Lây nhiễm qua việc tiêu thụ thực phẩm hoặc nước bị nhiễm phân chứa vi khuẩn HP. Con đường này xảy ra do sự lây lan của vi khuẩn từ phân người ra môi trường xung quanh và trở lại miệng người qua thực phẩm hoặc nước

Thực phẩm và nước bị nhiễm khuẩn:

• Ăn thực phẩm bị ô nhiễm hoặc uống nước bị ô nhiễm, hoặc bơi trong vùng nước bị ô nhiễm.
• Nguồn nước không an toàn: Ở những nơi có điều kiện vệ sinh kém, vi khuẩn HP có thể lây lan qua nguồn nước bị nhiễm. Điều này đặc biệt phổ biến ở những khu vực đông dân cư hoặc những nơi nguồn nước không được xử lý đúng cách.
• Bên cạnh đó, các động vật trung gian như ruồi, gián, chuột… cũng chính là tác nhân làm tăng khả năng lây truyền vi khuẩn Hp từ người này sang người khác. Bởi chúng có thể tiếp xúc với môi trường bẩn và bám vào thức ăn của bạn khi bạn không che đậy cẩn thận.

Đừng bỏ qua: Hp dạ dày có lây qua đường ăn uống không?

Vệ sinh cá nhân kém

• Người bị nhiễm vi khuẩn HP trong phân, nếu sau khi đi vệ sinh không rửa tay sạch sẽ với xà phòng diệt khuẩn có thể làm tăng khả năng lây lan vi khuẩn khi bạn dùng tay bốc thức ăn.
• Do thói quen ăn đồ sống, chưa chín kỹ và không đảm bảo vệ sinh nên có thể bị nhiễm vi khuẩn.

Đây là một trong những con đường lây truyền chính ở các vùng có điều kiện vệ sinh và xử lý nước kém. Việc giáo dục vệ sinh cá nhân và an toàn thực phẩm có thể giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm.

3. Đường dạ dày – miệng (gastric-oral)

Vi khuẩn HP cũng có khả năng lây nhiễm qua đường dạ dày – miệng nhưng tỷ lệ lây nhiễm thấp.

Thông thường, các trường hợp bị viêm loét dạ dày, đau dạ dày, trào ngược dạ dày do vi khuẩn HP gây ra thường xuất hiện các triệu chứng ợ hơi, ợ chua hay buồn nôn… Vi khuẩn HP có thể được thải ra từ dạ dày qua chất nôn hoặc dịch trào ngược và có thể lây nhiễm khi tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp.

• Dịch trào ngược hoặc chất nôn chứa HP có thể dính lên tay hoặc các bề mặt và sau đó lây truyền khi đưa tay lên miệng.
• Người chăm sóc hoặc người tiếp xúc với chất nôn từ người nhiễm có thể bị lây nếu không thực hiện vệ sinh tay đúng cách.

Con đường này ít phổ biến hơn so với các con đường khác nhưng có thể xảy ra trong các tình huống như bệnh viện hoặc khi chăm sóc người bệnh.

4. Đường dạ dày – dạ dày (gastric-gastric)

Lây nhiễm qua các thủ thuật y tế, chẳng hạn như nội soi dạ dày. Nếu dụng cụ nội soi không được tiệt trùng đúng cách, vi khuẩn HP từ dạ dày của một người có thể lây nhiễm sang người khác.

• Dụng cụ y tế như ống nội soi bị nhiễm vi khuẩn HP và không được vệ sinh hoặc khử trùng đúng cách trước khi sử dụng cho bệnh nhân khác.

Con đường này có thể gây ra những vụ lây nhiễm liên quan đến chăm sóc y tế, đặc biệt ở những cơ sở không tuân thủ quy trình vệ sinh y tế nghiêm ngặt.

5. Con đường lây lan khác

Lây nhiễm qua côn trùng

Mô tả: Một số nghiên cứu cho thấy côn trùng như ruồi có thể đóng vai trò trong việc lây truyền vi khuẩn HP. Chúng có thể tiếp xúc với phân nhiễm khuẩn hoặc thực phẩm bị ô nhiễm và mang vi khuẩn đến các bề mặt khác.

Lây qua tiếp xúc với chất thải y tế không được xử lý đúng cách

Mô tả: Nếu chất thải y tế chứa vi khuẩn HP không được xử lý hoặc tiêu hủy đúng cách, vi khuẩn có thể lây lan vào môi trường và từ đó lây nhiễm sang người qua các con đường tiếp xúc khác.

Lây truyền từ nguồn động vật

Mô tả: Một số nghiên cứu cho thấy HP có thể tồn tại ở dạ dày của động vật như mèo hoặc chó. Mặc dù việc lây nhiễm từ động vật sang người chưa được khẳng định rõ ràng, việc tiếp xúc gần gũi với động vật có thể là một yếu tố nguy cơ trong một số trường hợp.

III. Yếu tố tăng nguy cơ lây nhiễm

Yếu tố tăng nguy cơ lây nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori (HP) là các điều kiện hoặc thói quen có thể tạo điều kiện thuận lợi cho việc lây truyền và nhiễm khuẩn. Hiểu rõ những yếu tố này giúp phòng ngừa và kiểm soát nguy cơ lây lan HP trong cộng đồng.

1. Môi trường sống và điều kiện vệ sinh kém

Khu vực đông dân cư hoặc điều kiện vệ sinh không đảm bảo: Các vùng có mật độ dân số cao và vệ sinh công cộng kém dễ dẫn đến lây lan HP qua nguồn nước và thực phẩm bị nhiễm.

Nước uống không an toàn: Sử dụng nguồn nước không sạch, chưa được xử lý tốt có thể chứa vi khuẩn HP.

2. Yếu Tố Gia Đình và Cộng Đồng

• Tiếp xúc gần trong gia đình: Sống cùng người nhiễm HP trong gia đình làm tăng nguy cơ lây nhiễm, đặc biệt khi có tiếp xúc gần hoặc không đảm bảo vệ sinh chung.
• Lây nhiễm từ mẹ sang con: HP có thể lây từ mẹ sang con qua việc tiếp xúc gần hoặc qua nụ hôn, đặc biệt khi trẻ còn nhỏ và hệ miễn dịch chưa phát triển đầy đủ.

3. Vệ sinh cá nhân không đảm bảo

• Rửa tay không đúng cách: Việc không rửa tay sạch sẽ sau khi đi vệ sinh hoặc trước khi ăn có thể khiến vi khuẩn lây lan qua đường phân-miệng.
• Thiếu thói quen vệ sinh miệng: Việc không duy trì vệ sinh răng miệng đúng cách cũng có thể góp phần lây lan vi khuẩn HP.

4. Chế độ ăn uống và sinh hoạt không lành mạnh

• Thói quen ăn uống không vệ sinh: Ăn thực phẩm chưa được rửa sạch hoặc nấu chưa chín kỹ có thể làm tăng nguy cơ lây nhiễm HP.
• Sử dụng đồ ăn, thức uống từ nguồn không đảm bảo: Việc tiêu thụ thực phẩm từ nguồn không đáng tin cậy, đặc biệt trong điều kiện vệ sinh kém, có thể làm lây nhiễm HP.

5. Nguồn Nước Không Đảm Bảo

• Nước và thực phẩm không an toàn: Sử dụng nguồn nước ô nhiễm hoặc thực phẩm không được vệ sinh sạch sẽ là yếu tố chính làm tăng nguy cơ lây nhiễm HP.
• Hệ thống xử lý nước yếu kém: Khu vực không có dịch vụ xử lý nước đảm bảo dễ trở thành nơi lây lan HP.

6. Yếu tố kinh tế-xã hội

• Kinh tế khó khăn: Những gia đình hoặc cộng đồng có điều kiện kinh tế hạn chế thường không có đủ tài nguyên để duy trì vệ sinh và môi trường sống an toàn, làm tăng nguy cơ lây nhiễm.
• Thiếu thông tin về phòng ngừa: Thiếu sự tiếp cận với thông tin y tế và giáo dục về vệ sinh làm giảm khả năng phòng ngừa lây nhiễm.

7. Du lịch hoặc sinh sống ở vùng có tỉ lệ nhiễm HP cao

• Di chuyển quốc tế: Những người đi du lịch hoặc sinh sống tại các quốc gia có tỉ lệ nhiễm HP cao dễ có nguy cơ bị lây nhiễm.
• Đặc điểm dịch tễ học địa phương: Tỷ lệ nhiễm HP có sự khác biệt lớn giữa các khu vực địa lý, thường cao hơn ở các nước đang phát triển so với các nước phát triển.

IV. Phòng ngừa lây nhiễm vi khuẩn Hp

Số lượng người nhiễm HP ngày càng gia tăng và vi khuẩn có thể được tìm thấy ngay cả ở những người khỏe mạnh. Mặt khác, hiện vẫn chưa có vắc xin phòng ngừa Hp. Vì vậy, để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori (HP), việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa dưới đây là rất quan trọng:

1. Duy Trì Vệ Sinh Cá Nhân

Rửa tay đúng cách: Luôn rửa tay bằng xà phòng và nước sạch trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. Đây là biện pháp quan trọng để ngăn ngừa lây truyền vi khuẩn HP qua đường phân – miệng.

Không dùng chung đồ dùng cá nhân: Tránh dùng chung các vật dụng cá nhân như bàn chải đánh răng, khăn mặt, và cốc uống nước để hạn chế nguy cơ lây nhiễm.

2. Cải Thiện Điều Kiện Vệ Sinh Môi Trường

Sử dụng nguồn nước sạch: Đảm bảo nguồn nước uống đã được lọc hoặc đun sôi kỹ lưỡng, đặc biệt ở những khu vực có nguy cơ ô nhiễm cao.

Duy trì vệ sinh nhà cửa: Giữ vệ sinh sạch sẽ cho nhà cửa và khu vực bếp để tránh vi khuẩn lan truyền qua các bề mặt tiếp xúc.

3. Thói Quen Ăn Uống An Toàn

Nấu chín thực phẩm: Luôn nấu chín thực phẩm kỹ lưỡng để tiêu diệt vi khuẩn HP có thể tồn tại trong thực phẩm.

Tránh ăn đồ sống: Hạn chế tiêu thụ thực phẩm sống hoặc chưa được xử lý kỹ.

Dùng dụng cụ ăn uống riêng biệt: Không dùng chung bát, đĩa, đũa, muỗng, đặc biệt trong gia đình có người đã nhiễm HP để tránh lây nhiễm.

4. Giữ Vệ Sinh Đúng Cách Trong Cộng Đồng và Gia Đình

Tăng cường nhận thức: Đẩy mạnh tuyên truyền về nguy cơ lây nhiễm và các biện pháp phòng ngừa trong cộng đồng.

Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Khuyến khích mọi người kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm và điều trị kịp thời tình trạng nhiễm khuẩn HP.

5. Thực Hiện Quy Trình An Toàn Y Tế

Tiệt trùng dụng cụ y tế: Đảm bảo các thiết bị y tế, đặc biệt là dụng cụ nội soi, được khử trùng đúng quy trình trước khi sử dụng.

Vệ sinh tay trong cơ sở y tế: Cả nhân viên y tế và bệnh nhân cần tuân thủ vệ sinh tay thường xuyên để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm chéo.

6. Giám Sát Vệ Sinh Trong Ngành Dịch Vụ Ăn Uống

Tuân thủ quy trình vệ sinh thực phẩm: Các cơ sở cung cấp thực phẩm cần tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn vệ sinh an toàn để hạn chế lây nhiễm vi khuẩn.

Giáo dục nhân viên: Đào tạo nhân viên về các quy tắc vệ sinh trong quá trình chế biến và phục vụ để hạn chế nguy cơ lây nhiễm HP qua tiếp xúc.

7. Kiểm Soát Côn Trùng

Ngăn chặn côn trùng: Sử dụng các biện pháp kiểm soát và diệt trừ côn trùng như ruồi để ngăn chặn chúng truyền vi khuẩn HP vào thực phẩm và các bề mặt tiếp xúc.

V. Câu hỏi thường gặp

Yếu tố gia đình, di truyền có ảnh hưởng đến khả năng nhiễm hp không?

Yếu tố gia đình và di truyền có ảnh hưởng nhất định đến khả năng nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori (HP), nhưng không phải theo cách trực tiếp liên quan đến di truyền học mà chủ yếu liên quan đến lối sống và môi trường trong gia đình.

• Những người sống chung trong một gia đình có nguy cơ cao lây nhiễm HP từ nhau do tiếp xúc gần gũi, chia sẻ dụng cụ ăn uống hoặc do các thói quen vệ sinh chung.
• Truyền từ mẹ sang con: HP có thể lây truyền từ mẹ sang con, đặc biệt là khi trẻ nhỏ và hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn thiện. Sự tiếp xúc gần như hôn hoặc cho ăn bằng thìa của người mẹ nhiễm HP có thể là con đường lây truyền.

Hiện chưa có bằng chứng cho thấy vi khuẩn HP có thể lây nhiễm thông qua gen di truyền. Tuy nhiên, yếu tố di truyền có thể ảnh hưởng đến khả năng miễn dịch của một người. Những người có hệ miễn dịch yếu hơn do yếu tố di truyền có thể dễ bị nhiễm khuẩn HP hơn khi tiếp xúc với nguồn lây.

HP có lây qua đường hô hấp không?

Trả lời: Không, vi khuẩn HP không lây qua đường hô hấp. Vi khuẩn này chủ yếu lây qua đường miệng-miệng và phân-miệng, không phải qua không khí hay hắt hơi.

HP không thể lây nếu người nhiễm không có triệu chứng?

Sai. Người nhiễm HP có thể không có triệu chứng trong thời gian dài nhưng vẫn có khả năng lây lan vi khuẩn cho người khác. Vì vậy, để đảm bảo an toàn cần test Hp sau khi điều trị và theo dõi định kỳ để đảm bảo không tái nhiễm và lây lan vi khuẩn.

Đừng bỏ qua: Vi khuẩn HP có lây qua hơi thở không?

Tôi có thể bị tái nhiễm HP sau khi điều trị thành công không?

Có, sau khi điều trị thành công, bạn vẫn có nguy cơ bị tái nhiễm nếu tiếp xúc với nguồn lây.

VI. Nên làm gì khi nghi ngờ bị lây nhiễm HP dạ dày?

1. Đi Khám Bác Sĩ

Chẩn đoán và điều trị sớm là điều cần thiết để kiểm soát nhiễm HP, tránh lây nhiễm cho người thân và cộng đồng đồng thời có phác đồ điều trị phù hợp, ngăn ngừa các biến chứng như loét dạ dày và ung thư dạ dày.

Bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm như xét nghiệm máu, xét nghiệm thở urea, xét nghiệm phân, hoặc nội soi dạ dày để xác định sự hiện diện của vi khuẩn HP.

2. Tuân Thủ Phác Đồ Điều Trị

Dùng thuốc theo chỉ định: Nếu được chẩn đoán nhiễm HP, bác sĩ sẽ kê toa thuốc kháng sinh kết hợp với thuốc ức chế tiết acid để tiêu diệt vi khuẩn. Việc tuân thủ điều trị đầy đủ là rất quan trọng để đạt hiệu quả cao nhất và tránh tái phát.

Theo dõi và tái khám: Hoàn thành liệu trình điều trị và tái khám để đảm bảo vi khuẩn đã được loại trừ hoàn toàn.

3. Điều Chỉnh Chế Độ Sinh Hoạt

Dinh dưỡng hợp lý: Hạn chế thức ăn cay nóng, dầu mỡ, và các chất kích thích như rượu bia, cà phê. Tăng cường rau xanh, trái cây và thực phẩm dễ tiêu hóa.

Giữ vệ sinh an toàn thực phẩm: Đảm bảo ăn chín, uống sôi và sử dụng nước sạch.

Thực hiện vệ sinh cá nhân tốt: Rửa tay thường xuyên và tránh dùng chung đồ dùng cá nhân với người khác.

4. Phòng Ngừa Lây Nhiễm Cho Người Khác

Tránh tiếp xúc với người khác khi có triệu chứng: Hạn chế lây nhiễm bằng cách không chia sẻ dụng cụ ăn uống và giữ vệ sinh tốt khi ho, nôn mửa.

Thực hiện vệ sinh môi trường: Lau dọn và khử trùng các khu vực tiếp xúc với chất dịch cơ thể.

5. Giảm Căng Thẳng

Quản lý căng thẳng: Stress có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng dạ dày, vì vậy, thực hiện các biện pháp thư giãn như thiền, yoga, hoặc tập thể dục nhẹ nhàng.

Bằng cách hiểu rõ sự lây truyền và vi khuẩn HP lây qua đường nào, các cá nhân có thể thực hiện các bước để bảo vệ bản thân và giảm sự lây lan của vi khuẩn này. Để được tư vấn kỹ hơn về sức khỏe dạ dày, bạn vui lòng gọi đến hotline 1800.1125 (miễn phí cước) để gặp trực tiếp dược sĩ của Yumangel nhé.

Tài liệu tham khảo:

https://www.emedicinehealth.com/is_h_pylori_contagious/article_em.htm

https://www.webmd.com/digestive-disorders/h-pylori-helicobacter-pylori

https://www.medicalnewstoday.com/articles/is-h-pylori-contagious#contacting-a-doctor