Siêu âm có phát hiện trào ngược dạ dày không? Giải đáp chi tiết và so sánh với nội soi

Câu hỏi “Siêu âm có phát hiện trào ngược dạ dày không?” là băn khoăn của nhiều người khi gặp các triệu chứng khó chịu ở đường tiêu hóa. Siêu âm dạ dày là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh phổ biến, nhưng liệu nó có thực sự hiệu quả trong việc xác định bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD)? Bài viết này của thuốc dạ dày chữ Y sẽ cung cấp thông tin chi tiết về khả năng của siêu âm, những ưu nhược điểm, quy trình thực hiện và so sánh với phương pháp nội soi dạ dày.

I. Tổng quan về trào ngược dạ dày thực quản (GERD) và tầm quan trọng của chẩn đoán

Trào ngược dạ dày thực quản là tình trạng dịch vị axit hoặc kiềm từ dạ dày trào ngược lên thực quản, thậm chí lên đường hô hấp hoặc khoang miệng, gây ra các triệu chứng khó chịu.

Một số triệu chứng GERD thường gặp bao gồm:

• Ợ nóng, cảm giác nóng rát sau xương ức lan lên cổ.
• Ợ chua, ợ hơi, có cảm giác dòng dịch trào ngược lên họng.
• Buồn nôn, nôn, khó nuốt, cảm giác vướng nghẹn ở cổ.
• Đau tức ngực (không do tim).
• Các triệu chứng ngoài thực quản: ho mạn tính, khàn tiếng, viêm họng, hen suyễn, mòn răng, hôi miệng, đau lưng, đắng miệng.

Việc chẩn đoán sớm và chính xác GERD là rất quan trọng, vì bệnh kéo dài có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như viêm thực quản, loét thực quản, hẹp thực quản, Barrett thực quản (tiền ung thư) và thậm chí ung thư biểu mô tuyến thực quản. Bên cạnh thăm khám lâm sàng, bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp chẩn đoán cận lâm sàng như siêu âm, nội soi, chụp X-quang, đo pH thực quản 24 giờ.

Chẩn đoán sớm và chính xác GERD là rất quan trọng

II. Siêu âm dạ dày là gì và vai trò trong chẩn đoán bệnh tiêu hóa

Siêu âm dạ dày (hay siêu âm bao tử) là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh sử dụng sóng siêu âm tần số cao để tạo ra hình ảnh cấu trúc bên trong dạ dày và các cơ quan lân cận trong ổ bụng. Đây là một kỹ thuật an toàn, không xâm lấn, không gây đau và không sử dụng bức xạ ion hóa.

• Ưu điểm chính:

• • An toàn: Không có tác dụng phụ hay biến chứng đáng kể.
  • Không đau, không khó chịu: Bệnh nhân cảm thấy thoải mái hơn so với nội soi.
  • Nhanh chóng: Quy trình thực hiện thường chỉ mất vài phút.
  • Chi phí thấp: Thường rẻ hơn các phương pháp chẩn đoán khác như nội soi hay CT scan.
  • Dễ thực hiện, áp dụng rộng rãi.

• Mục đích chung: Giúp phát hiện các bất thường về cấu trúc trong dạ dày và vùng bụng, nghi ngờ dị vật, khối u, đánh giá một số tình trạng viêm nhiễm, dị tật bẩm sinh.

III. Giải đáp: Siêu âm có phát hiện trào ngược dạ dày không?

Đây là câu hỏi trọng tâm. Dựa trên các nghiên cứu và thực tế lâm sàng, câu trả lời là: Siêu âm có thể có vai trò nhất định nhưng không phải là phương pháp tối ưu để chẩn đoán toàn diện bệnh trào ngược dạ dày thực quản.

• Khả năng phát hiện:

• • Một số nghiên cứu (đặc biệt ở trẻ em) cho thấy siêu âm có độ nhạy trong việc phát hiện trực tiếp luồng trào ngược từ dạ dày lên thực quản tại thời điểm siêu âm (1).
  • Siêu âm có thể ghi nhận được các triệu chứng xảy ra đồng thời với luồng trào ngược (ví dụ: ho, khó chịu, nôn trớ…), giúp liên kết triệu chứng với hiện tượng trào ngược (gọi là “symptomatic reflux”).

• Hạn chế quan trọng (Nhược điểm):

• • Khó đánh giá niêm mạc: Siêu âm không thể quan sát trực tiếp và chi tiết bề mặt niêm mạc thực quản, dạ dày. Do đó, nó không đánh giá chính xác được mức độ viêm, các vết loét nông hay sâu, hoặc các tổn thương tiền ung thư như Barrett thực quản. Đây là hạn chế lớn nhất về tính chính xác trong chẩn đoán GERD.
  • Không lấy được mẫu mô: Siêu âm là phương pháp chẩn đoán hình ảnh, không thể thực hiện sinh thiết (lấy mẫu mô) để xét nghiệm vi khuẩn Hp hoặc xác định bản chất tổn thương (lành tính hay ác tính).
  • Khó khăn ở một số đối tượng: Hình ảnh siêu âm có thể bị hạn chế, khó quan sát ở người thừa cân, béo phì hoặc bụng có nhiều hơi.
  • Phụ thuộc vào thời điểm: Chỉ phát hiện được luồng trào ngược nếu nó xảy ra đúng lúc đang siêu âm.

Kết luận: Siêu âm có thể hữu ích để phát hiện sự kiện trào ngược hoặc các vấn đề cấu trúc khác, nhưng không đủ để chẩn đoán đầy đủ mức độ và biến chứng của GERD. Nó không thay thế được nội soi trong việc đánh giá tổn thương niêm mạc.

Siêu âm có phát hiện trào ngược dạ dày không? Có, nhưng không thay thế được nội soi

IV. Khi nào siêu âm dạ dày có thể được cân nhắc cho người nghi ngờ GERD?

Dù có hạn chế, siêu âm dạ dày vẫn có thể được chỉ định trong một số trường hợp:

• Trẻ em có triệu chứng nghi ngờ GERD (siêu âm an toàn và dễ thực hiện hơn).
• Bệnh nhân không thể hoặc từ chối thực hiện nội soi dạ dày.
• Sàng lọc ban đầu để phát hiện luồng trào ngược hoặc các vấn đề khác ở ổ bụng gây triệu chứng tương tự.
• Nghi ngờ có dị vật hoặc các bất thường cấu trúc khác của dạ dày.
• Theo dõi một số tình trạng nhất định theo chỉ định của bác sĩ.

V. So sánh siêu âm và nội soi trong chẩn đoán trào ngược dạ dày

VI. Quy trình và chuẩn bị khi siêu âm dạ dày

Quy trình siêu âm dạ dày diễn ra khá đơn giản và nhanh chóng:

1. Chuẩn bị

• Nhịn ăn: Cần nhịn ăn ít nhất 6-8 tiếng trước khi siêu âm để dạ dày rỗng, giúp hình ảnh rõ nét và dễ quan sát hơn.
• Uống nước: Thường được khuyên uống nhiều nước lọc (không gas) trước siêu âm khoảng 1-2 giờ và nhịn tiểu để bàng quang căng, giúp quan sát tốt hơn (đặc biệt khi siêu âm ổ bụng tổng quát). Tuy nhiên, hãy tuân theo hướng dẫn cụ thể của bác sĩ hoặc kỹ thuật viên.
• Trang phục: Mặc quần áo rộng rãi, thoải mái.
• Tinh thần: Giữ tâm lý thoải mái, tránh căng thẳng.

2. Thực hiện

• Người bệnh nằm ngửa trên giường khám, kéo áo để lộ vùng bụng.
• Kỹ thuật viên thoa một lớp gel trong lên bụng (giúp đầu dò tiếp xúc tốt và truyền sóng âm hiệu quả).
• Bác sĩ hoặc kỹ thuật viên di chuyển đầu dò siêu âm trên vùng bụng cần khảo sát. Hình ảnh cấu trúc bên trong sẽ hiển thị trên màn hình máy siêu âm.
• Quá trình thường kéo dài 3-5 phút.

3. Kết thúc

• Lau sạch lớp gel trên bụng.
• Người bệnh có thể ra về ngay và chờ nhận kết quả.

Người bệnh nằm ngửa trên giường khám, kéo áo để lộ vùng bụng

VII. Giải đáp các thắc mắc thường gặp (FAQ)

Trước khi thực hiện siêu âm chẩn đoán trào ngược dạ dày, người bệnh có rất nhiều thắc mắc, chúng sẽ giải đáp chi tiết dưới đây: 

1. Siêu âm dạ dày có đau không?

Hoàn toàn không đau. Đây là một kỹ thuật không xâm lấn và rất nhẹ nhàng.

2. Siêu âm dạ dày có cần nhịn ăn không?

Có. Cần nhịn ăn 6-8 tiếng để đảm bảo tính chính xác của hình ảnh siêu âm. Trường hợp cấp cứu có thể không cần nhịn ăn.

3. Siêu âm dạ dày hết bao nhiêu tiền?

Chi phí siêu âm dạ dày thường khá thấp, dao động từ khoảng 100.000 VNĐ đến 300.000 VNĐ hoặc hơn, tùy thuộc vào cơ sở y tế và loại hình siêu âm. Nên thực hiện tại các bệnh viện, phòng khám uy tín.

4. Siêu âm có phát hiện ung thư dạ dày không?

Siêu âm có thể hỗ trợ phát hiện các dấu hiệu nghi ngờ như khối u hoặc thành dạ dày dày lên bất thường. Tuy nhiên, nó không phải là phương pháp tối ưu để tầm soát hay chẩn đoán xác định ung thư dạ dày. Nội soi và sinh thiết mới là tiêu chuẩn vàng.

5. Khám dạ dày nên siêu âm hay nội soi?

Lựa chọn phụ thuộc vào triệu chứng, tiền sử bệnh và mục đích thăm khám:

• Kiểm tra sức khỏe định kỳ, không có triệu chứng rõ ràng: Siêu âm có thể đủ.
• Có triệu chứng GERD (ợ nóng, ợ chua…), đau dạ dày, nghi ngờ viêm loét, Hp, tầm soát ung thư: Nội soi thường được ưu tiên vì tính chính xác cao hơn trong đánh giá tổn thương niêm mạc và cho phép sinh thiết.
  Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa để được tư vấn phương pháp phù hợp nhất.

VIII. Các phương pháp chẩn đoán trào ngược dạ dày khác

Ngoài siêu âm, các phương pháp khác thường được sử dụng để chẩn đoán GERD bao gồm:

• Nội soi dạ dày thực quản: Phương pháp quan trọng nhất để đánh giá trực tiếp niêm mạc, mức độ viêm, loét, phát hiện Barrett, Hp và lấy sinh thiết.
• Chụp X-quang thực quản – dạ dày có uống Barium: Giúp phát hiện các bất thường về cấu trúc, tình trạng thoát vị hoành, nhưng ít nhạy trong việc phát hiện viêm hoặc luồng trào ngược.
• Đo pH thực quản 24 giờ: Tiêu chuẩn vàng để xác định mức độ tiếp xúc axit bất thường trong thực quản, đặc biệt hữu ích khi nội soi bình thường nhưng triệu chứng vẫn còn hoặc triệu chứng không điển hình.
• Đo áp lực và nhu động thực quản (Manometry): Đánh giá chức năng co bóp của thực quản và cơ thắt dưới, thường dùng trước phẫu thuật chống trào ngược hoặc khi nghi ngờ rối loạn vận động thực quản.

Nội soi dạ dày thực quản

IX. Hỗ trợ giảm triệu chứng GERD – Thuốc dạ dày chữ Y (Yumangel)

Trong khi siêu âm giúp phát hiện bước đầu và nội soi mang lại chẩn đoán toàn diện, thì việc kiểm soát triệu chứng lại phụ thuộc lớn vào lối sống và dùng thuốc hợp lý.

Một trong những sản phẩm được tin dùng để giảm nhanh cảm giác ợ nóng, chua, đau tức, nóng rát vùng thượng vị là Yumangel – thuốc dạ dày chữ Y quen thuộc với hàng triệu người Việt. Với công thức chứa hoạt chất Almagate, một antacid thế hệ mới, Yumangel hoạt động nhanh, giúp trung hòa acid dịch vị, tạo lớp màng bảo vệ niêm mạc dạ dày thực quản.

Sử dụng Yumangel đúng cách có thể giúp giảm khó chịu do trào ngược, hỗ trợ phục hồi niêm mạc tổn thương và ngăn biến chứng. Tuy nhiên, thuốc không thay thế vai trò chẩn đoán của nội soi, cũng không dùng cho mọi trường hợp, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.

Yumangel giảm nhanh cảm giác ợ nóng, chua, đau tức, nóng rát vùng thượng vị

Vậy, siêu âm có phát hiện trào ngược dạ dày không? Siêu âm là một công cụ chẩn đoán hình ảnh an toàn, không đau, chi phí thấp, và có thể phát hiện được luồng trào ngược trong một số trường hợp. Tuy nhiên, do hạn chế trong việc quan sát và đánh giá tổn thương niêm mạc cũng như không thể sinh thiết, siêu âm không được coi là phương pháp tối ưu để chẩn đoán toàn diện bệnh trào ngược dạ dày thực quản.

*Lưu ý: Thông tin trong bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hay điều trị y tế.

Có thể bạn quan tâm:

• Trào ngược dạ dày ăn dưa hấu được không?
• Trào ngược dạ dày gây viêm amidan: Nguyên nhân và cách xử lý