Trào ngược dạ dày nghẹn cổ họng: Nguyên nhân, triệu chứng và cách khắc phục hiệu quả

Trào ngược dạ dày nghẹn cổ họng do trào ngược dạ dày là một triệu chứng gây nhiều khó chịu, ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống hàng ngày. Đây không chỉ đơn thuần là cảm giác vướng víu mà còn có thể là dấu hiệu của những tổn thương tại thực quản và vùng họng do axit dạ dày gây ra. Hiểu rõ về tình trạng này là bước đầu tiên để bạn có thể kiểm soát và điều trị hiệu quả.

I. Trào ngược dạ dày nghẹn cổ họng là như thế nào?

Trào ngược dạ dày nghẹn cổ họng là tình trạng người bệnh có cảm giác vướng, nghẹn, hoặc như có cục nghẹn ở cổ họng (còn gọi là cảm giác Globus), gây khó nuốt hoặc nuốt vướng. Tình trạng này xảy ra khi axit dạ dày và đôi khi cả pepsin, dịch mật, thức ăn từ dạ dày trào ngược lên thực quản và tiếp tục đi lên vùng họng – thanh quản.

Khác với chứng ợ nóng điển hình (cảm giác nóng rát sau xương ức), triệu chứng nghẹn cổ họng có thể xuất hiện đơn độc hoặc kèm theo các biểu hiện khác, đôi khi còn được gọi là trào ngược thầm lặng hay trào ngược họng thanh quản (LPR) vì không phải lúc nào cũng có cảm giác nóng rát rõ rệt. Niêm mạc vùng họng và thanh quản rất nhạy cảm và dễ bị tổn thương bởi axit, dẫn đến cảm giác khó chịu này.

Trào ngược dạ dày nghẹn cổ họng khiến người bệnh có cảm giác vướng, nghẹn, hoặc như có cục nghẹn ở cổ họng

II. Các triệu chứng nhận biết trào ngược dạ dày nghẹn cổ họng

Triệu chứng của trào ngược dạ dày nghẹn cổ họng rất đa dạng, không chỉ giới hạn ở cảm giác khó chịu khi nuốt. Bạn cần lưu ý các dấu hiệu sau (1):

• Cảm giác nghẹn ở cổ họng: Cảm giác như có vật gì đó bị mắc lại, vướng víu, đặc biệt rõ hơn khi nuốt nước bọt hoặc thức ăn khô.
• Khó nuốt (Dysphagia): Cảm giác thức ăn hoặc nước uống di chuyển chậm hoặc bị tắc nghẽn trên đường xuống dạ dày. Mức độ có thể từ nhẹ (hơi khó nuốt thức ăn đặc) đến nặng (khó nuốt cả chất lỏng, thậm chí nước bọt).
• Nuốt đau (Odynophagia): Cảm giác đau khi nuốt, có thể xuất hiện cùng lúc hoặc sau cảm giác nghẹn.
• Đau họng, rát họng kéo dài: Không giống viêm họng thông thường, cảm giác đau rát này thường dai dẳng và không đáp ứng tốt với thuốc viêm họng thông thường.
• Ho mãn tính: Ho khan kéo dài, đặc biệt là sau khi ăn hoặc khi nằm xuống, không rõ nguyên nhân từ bệnh phổi.
• Khàn tiếng: Giọng nói thay đổi, trở nên khàn hoặc yếu, đặc biệt rõ vào buổi sáng.
• Hắng giọng liên tục: Phản xạ tự nhiên để cố gắng loại bỏ cảm giác vướng víu hoặc chất nhầy ở cổ họng.
• Cảm giác có dịch nhầy ở cổ họng.
• Ợ hơi, ợ chua, ợ nóng: Các triệu chứng kinh điển của trào ngược dạ dày cũng có thể đi kèm.
• Trào ngược thức ăn hoặc dịch vị: Cảm nhận được dịch chua hoặc thức ăn từ dạ dày lên miệng.
• Khó thở về đêm hoặc khi nằm: Do dịch vị trào ngược lên đường hô hấp.

Các triệu chứng này có thể trở nên rõ ràng hơn sau khi tiêu thụ một số loại thực phẩm và đồ uống như: cà chua, trái cây họ cam quýt, thực phẩm nhiều chất béo, đồ chiên rán, sô cô la, bạc hà, rượu bia, cà phê.

Cảm giác đau khi nuốt, có thể xuất hiện cùng lúc hoặc sau cảm giác nghẹn

III. Nguyên nhân chính gây trào ngược dạ dày nghẹn cổ họng

Nguyên nhân cốt lõi của tình trạng này là sự suy yếu hoặc rối loạn chức năng của cơ thắt thực quản dưới (LES). Đây là van cơ vòng nằm giữa thực quản và dạ dày, có nhiệm vụ đóng kín sau khi thức ăn đi vào dạ dày để ngăn chặn axit dạ dày và các chất khác trào ngược lên. Khi cơ vòng này bị yếu, giãn ra bất thường hoặc đóng mở không đúng lúc, axit sẽ dễ dàng trào lên thực quản và vùng họng.

Cơ chế gây nghẹn cổ họng: Khi axit và pepsin tiếp xúc với niêm mạc nhạy cảm của họng và thanh quản, chúng gây ra tình trạng viêm, kích ứng, sưng nề. Phản ứng viêm này, cùng với sự co thắt của các cơ vùng họng, tạo ra cảm giác nghẹn, vướng víu và khó nuốt. Theo thời gian, nếu tình trạng viêm nhiễm kéo dài có thể dẫn đến hình thành mô sẹo và hẹp thực quản, làm triệu chứng khó nuốt trở nên trầm trọng hơn.

Các yếu tố nguy cơ góp phần làm tăng khả năng bị trào ngược dạ dày nghẹn cổ họng bao gồm:

• Tăng áp lực ổ bụng: Tình trạng thừa cân, béo phì, mang thai.
• Thoát vị hoành: Một phần dạ dày chui lên lồng ngực qua lỗ cơ hoành.
• Chế độ ăn uống không khoa học: Ăn quá no, ăn nhiều đồ cay nóng, dầu mỡ, thực phẩm chế biến sẵn, uống nhiều rượu bia, cà phê, đồ uống có gas.
• Hút thuốc lá: Nicotine làm giãn cơ thắt thực quản dưới và giảm tiết nước bọt (giúp trung hòa axit).
• Stress, căng thẳng kéo dài: Ảnh hưởng đến hoạt động của hệ tiêu hóa và cơ thắt thực quản.
• Tác dụng phụ của một số loại thuốc: Thuốc điều trị hen suyễn, huyết áp cao, thuốc chống trầm cảm, thuốc giảm đau NSAIDs, thuốc an thần…

IV. Trào ngược dạ dày nghẹn cổ họng có nguy hiểm không? Biến chứng tiềm ẩn

Mặc dù cảm giác nghẹn cổ họng ban đầu có thể chỉ gây khó chịu, nhưng nếu tình trạng trào ngược dạ dày không được kiểm soát và điều trị kịp thời, nó có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng:

• Viêm họng mãn tính, viêm thanh quản mãn tính: Gây đau họng dai dẳng, khàn tiếng kéo dài.
• Viêm thực quản (Esophagitis): Tình trạng viêm loét niêm mạc thực quản do axit.
• Hẹp thực quản (Esophageal Stricture): Các vết sẹo do viêm loét mãn tính làm thu hẹp lòng thực quản, khiến việc nuốt thức ăn ngày càng khó khăn, có thể dẫn đến suy dinh dưỡng, mất nước.
• Barrett’s thực quản: Sự thay đổi bất thường của tế bào lót lòng thực quản, được coi là tổn thương tiền ung thư, làm tăng nguy cơ ung thư biểu mô tuyến thực quản.
• Ung thư thực quản: Mặc dù hiếm gặp, nhưng trào ngược mãn tính không kiểm soát là yếu tố nguy cơ chính.
• Các vấn đề về hô hấp: Viêm phổi hít (do dịch vị tràn vào phổi), làm nặng thêm bệnh hen suyễn, viêm xoang mãn tính.
• Các vấn đề răng miệng: Mòn men răng do axit.
• Đau tai: Cảm giác đau lan đến tai do dây thần kinh chung chi phối.

Do đó, không nên chủ quan với triệu chứng nghẹn cổ họng kéo dài. Việc thăm khám sớm để xác định nguyên nhân và điều trị đúng cách là rất quan trọng.

Viêm phổi hít (do dịch vị tràn vào phổi), làm nặng thêm bệnh hen suyễn, viêm xoang mãn tính

V. Chẩn đoán chính xác tình trạng trào ngược dạ dày nghẹn cổ họng

Để chẩn đoán chính xác tình trạng nghẹn cổ họng có phải do trào ngược dạ dày hay không và đánh giá mức độ tổn thương, bác sĩ chuyên khoa Tiêu hóa hoặc Tai Mũi Họng có thể chỉ định các phương pháp sau:

1. Thăm khám lâm sàng và khai thác tiền sử: Bác sĩ sẽ hỏi chi tiết về triệu chứng (cảm giác nghẹn, khó nuốt, tần suất, hoàn cảnh xuất hiện…), tiền sử bệnh lý, thói quen ăn uống, sinh hoạt và các loại thuốc đang sử dụng.
2. Nội soi Tai Mũi Họng: Giúp quan sát trực tiếp tình trạng niêm mạc họng, thanh quản, đánh giá mức độ viêm, sưng nề do axit gây ra.
3. Nội soi dạ dày thực quản: Đây là phương pháp quan trọng để quan sát niêm mạc thực quản, dạ dày, tá tràng. Giúp phát hiện viêm thực quản, loét, hẹp thực quản, thoát vị hoành, Barrett’s thực quản và lấy mẫu sinh thiết nếu nghi ngờ tổn thương ác tính hoặc nhiễm HP. Có thể thực hiện nội soi thường hoặc nội soi gây mê.
4. Đo pH thực quản 24 giờ (kèm trở kháng): Được xem là “tiêu chuẩn vàng” để xác định số lượng và tần suất các cơn trào ngược (cả axit và không axit) lên thực quản trong 24 giờ, đồng thời xác định mối liên quan giữa các cơn trào ngược và triệu chứng của người bệnh (bao gồm cả nghẹn cổ họng).
5. Đo áp lực nhu động thực quản độ phân giải cao (HRM): Đánh giá chức năng co bóp của các cơ thực quản và hoạt động của cơ thắt thực quản dưới (LES), giúp loại trừ các rối loạn vận động thực quản khác có thể gây khó nuốt.
6. Chụp X-quang thực quản có uống Barium: Ít phổ biến hơn trong chẩn đoán GERD nhưng có thể hữu ích để phát hiện các bất thường về cấu trúc như hẹp thực quản, khối u hoặc các vấn đề về nhu động.

VI. Cách điều trị hiệu quả trào ngược dạ dày nghẹn cổ họng

Mục tiêu điều trị là giảm tiết axit, bảo vệ niêm mạc, cải thiện triệu chứng nghẹn cổ họng và ngăn ngừa biến chứng. Các phương pháp điều trị bao gồm:

1. Thay đổi lối sống và chế độ ăn uống

Đây là bước quan trọng hàng đầu và cần duy trì lâu dài:

• Chế độ ăn:

• • Tránh các thực phẩm kích thích trào ngược: Đồ ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ, chiên rán, cà chua, trái cây họ cam quýt, sô cô la, bạc hà, hành tỏi sống.
  • Hạn chế đồ uống: Rượu bia, cà phê, trà đặc, đồ uống có gas.
  • Ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày thay vì 3 bữa lớn.
  • Ăn tối sớm, cách giờ đi ngủ ít nhất 3 tiếng.
  • Ưu tiên thức ăn mềm, dễ tiêu, cắt nhỏ thức ăn khi ăn.
• Lối sống:
  • Giảm cân nếu thừa cân, béo phì.
  • Nâng cao đầu giường khi ngủ khoảng 15-20cm (dùng gối nêm hoặc kê cao chân giường).
  • Tránh mặc quần áo quá chật, bó sát vùng bụng.
  • Bỏ hút thuốc lá.
  • Quản lý stress: Tập thể dục nhẹ nhàng, yoga, thiền, đảm bảo ngủ đủ giấc.
  • Không nằm ngay sau khi ăn.

Có chế độ ăn uống khoa học

2. Sử dụng thuốc 

Đối với trường hợp bệnh trào ngược dạ dày nghẹn cổ họng ở mức độ nhẹ, bác sĩ sẽ chỉ định các toa thuốc phù hợp, đồng thời hướng dẫn bệnh nhân thay đổi chế độ ăn uống, luyện tập để giảm triệu chứng và chữa khỏi bệnh hoàn toàn.

Các loại thuốc dùng trong điều trị trào ngược dạ dày gồm:

• Thuốc trung hòa acid: Các thuốc trung hòa acid thường dùng là thuốc có chứa các muối nhôm (carbonat, hydroxyd, phosphate) và các muối magnesi (carbonat, hydroxyd, trisilicate) như Maalox, Gastropulgite, Alusi…
• Thuốc Alginat: Công dụng ngăn dịch trào ngược.
• Thuốc đối kháng thụ thể histamin (thuốc chẹn H2): Làm giảm axit dạ dày, thuốc thường dùng là Ranitidine, Zantac, Tagamet.
• Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Là thuốc ức chế axit mạnh hơn và cũng thúc đẩy quá trình lành vết thương. Thuốc thường dùng là Omeprazole, Pantoprazole, Esomeprazole, Rabeprazole, Lansoprazole, Dexlansoprazole.
• Thuốc giãn cơ: Giảm cơ thắt cơ, thuốc thường dùng là Baclofen…
• Thuốc trợ vận động (Prokinetics): Giúp tăng đào thải acid trong thực quản,  làm rỗng dạ dày và tăng nhu động của cơ thực quản. Thuốc thường dùng là Metoclopramide, Domperidone, Baclofen.
• Thuốc chống trầm cảm: Giúp bệnh nhân giảm lo âu, căng thẳng, stress. Các thuốc thường được sử dụng như: Imipramine, Nortriptyline, Trazodone, Sertraline…

3. Can thiệp phẫu thuật

Phẫu thuật được xem xét cho các trường hợp mức độ nặng, không đáp ứng với thuốc hoặc có biến chứng như hẹp thực quản, Barrett’s thực quản:

• Phẫu thuật Nissen Fundoplication: Tạo một vòng quấn quanh phần dưới thực quản bằng chính phần đáy dạ dày để củng cố cơ thắt thực quản dưới. Có thể thực hiện qua nội soi (ít xâm lấn) hoặc mổ mở.
• Phẫu thuật nội soi qua đường miệng (TIF – Transoral Incisionless Fundoplication): Tạo các nếp gấp ở đáy thực quản để hình thành van chống trào ngược mà không cần rạch da.
• Thủ thuật Stretta: Sử dụng năng lượng tần số vô tuyến để làm co thắt và tăng cường sức mạnh cho vùng cơ nối thực quản – dạ dày.
• Đặt vòng LINX: Sử dụng một vòng các hạt titan từ tính đặt quanh cơ thắt thực quản dưới để hỗ trợ van đóng lại sau khi nuốt.
• Cắt bỏ một phần thực quản: Chỉ định trong trường hợp tổn thương quá nặng hoặc ung thư.

VII. Biện pháp phòng ngừa tái phát trào ngược dạ dày nghẹn cổ họng

Để ngăn ngừa tình trạng nghẹn cổ họng do trào ngược tái phát, việc duy trì các biện pháp thay đổi lối sống và chế độ ăn uống là cực kỳ quan trọng:

• Tuân thủ nghiêm ngặt chế độ ăn uống lành mạnh, tránh các thực phẩm và đồ uống gây kích thích.
• Duy trì cân nặng hợp lý.
• Tiếp tục các thói quen tốt như ăn bữa nhỏ, ăn tối sớm, nâng cao đầu giường, quản lý stress.
• Không tự ý ngưng thuốc điều trị mà không có chỉ định của bác sĩ.
• Tái khám định kỳ theo lịch hẹn để theo dõi tình trạng bệnh.

VIII. Yumangel giảm nhanh cơn trào ngược dạ dày

Bệnh trào ngược dạ dày kéo dài với các triệu chứng như ợ hơi, ợ chua, đau tức ngực, buồn nôn… ảnh hưởng rất lớn tới chất lượng cuộc sống. Do đó, người bệnh nên chú ý đến chế độ ăn uống và sinh hoạt đồng thời kết hợp sử dụng thuốc dạ dày chữ Y – Yumangel.

Thuốc dạ dày chữ Y – Yumangel với thành phần chính là Almagate có khả năng trung hòa acid dạ dày dư thừa nhanh chóng nên giúp giảm các cơn trào ngược thực quản dạ dày. Chỉ sau 5-10 phút uống thuốc, các triệu chứng của bệnh trào ngược như ợ hơi, ợ chua, nóng, rát, buồn nôn, đau tức ngực sẽ thuyên giảm.

Ngoài ra, thuốc dạ dày Yumangel còn có tác dụng cải thiện một số triệu chứng bệnh như: loét tá tràng, loét dạ dày, viêm dạ dày; các chứng bệnh do tăng tiết acid gồm ợ nóng, ợ hơi, buồn nôn, nôn, đau dạ dày… 

Thuốc Yumangel có vị dễ uống, được thiết kế dạng gói, uống ngay không cần pha với nước nên thuận tiện với những người bận rộn.

Thuốc dạ dày chữ Y – Yumangel có khả năng trung hòa acid dạ dày dư thừa

Trào ngược dạ dày nghẹn cổ họng là một triệu chứng phổ biến và gây khó chịu, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát được nếu được chẩn đoán đúng nguyên nhân và áp dụng phương pháp điều trị phù hợp. Việc thay đổi lối sống, tuân thủ chỉ định dùng thuốc của bác sĩ và tái khám định kỳ đóng vai trò then chốt trong việc giảm thiểu triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Nếu bạn đang gặp phải cảm giác nghẹn ở cổ họng hoặc các triệu chứng nghi ngờ khác, đừng ngần ngại đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và điều trị kịp thời.

Xem thêm:

• Trào ngược dạ dày có gây đau đầu
• Trào ngược dạ dày đắng miệng