Trào ngược dạ dày là một bệnh lý phổ biến hiện nay. Khi đối mặt với các triệu chứng dai dẳng, một câu hỏi mà nhiều người bệnh đặt ra là: “trào ngược dạ dày có phải nội soi không?”. Câu trả lời là: Không phải ai bị trào ngược dạ dày cũng cần nội soi. Việc này chỉ cần thiết trong một số trường hợp đặc biệt nhằm đánh giá tổn thương hoặc tầm soát biến chứng. Cùng tìm hiểu chi tiết khi nào nên và không nên nội soi, cũng như các phương pháp chẩn đoán thay thế trong bài viết dưới đây.
Mục lục
I. Khi nào cần nội soi chẩn đoán trào ngược dạ dày?
Trong nhiều trường hợp, bác sĩ có thể chẩn đoán trào ngược dạ dày dựa trên triệu chứng lâm sàng và cho điều trị thử bằng thuốc ức chế bơm proton (PPI) mà chưa cần nội soi ngay. Tuy nhiên, nội soi là phương pháp không thể thiếu khi bệnh nhân có các dấu hiệu cảnh báo hoặc không đáp ứng với điều trị ban đầu.
Nội soi sẽ được chỉ định khi có các yếu tố sau:
- Triệu chứng báo động: Đây là những dấu hiệu cảnh báo nguy cơ biến chứng hoặc bệnh lý nghiêm trọng khác, bao gồm: khó nuốt, nuốt đau, nuốt nghẹn; sụt cân không rõ nguyên nhân; nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen; đau ngực không liên quan đến tim mạch; thiếu máu không giải thích được.
- Không đáp ứng với điều trị: Các triệu chứng không cải thiện sau 4-8 tuần điều trị bằng thuốc PPI liều chuẩn.
- Triệu chứng kéo dài và tái phát: Bệnh nhân bị trào ngược mạn tính trong nhiều năm (trên 5 năm) cần nội soi để tầm soát biến chứng Barrett thực quản.
- Bệnh nhân có yếu tố nguy cơ cao: Người trên 50 tuổi, giới tính nam, béo phì, có tiền sử hút thuốc lá hoặc có người thân trong gia đình bị ung thư thực quản.
Trào ngược dạ dày có cần nội soi không? Câu trả lời là có khi bệnh nhân có các dấu hiệu cảnh báo hoặc không đáp ứng với điều trị ban đầu
II. Tổng quan về bệnh trào ngược dạ dày (GERD)
Để hiểu rõ hơn về chỉ định nội soi, chúng ta cần nắm những thông tin cơ bản về bệnh lý này. Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD) là tình trạng dịch tiêu hóa từ dạ dày trào ngược lên thực quản một cách thường xuyên, gây ra các triệu chứng khó chịu và có nguy cơ dẫn đến biến chứng.
Nguyên nhân chính là do sự suy yếu của cơ thắt thực quản dưới, kết hợp với các yếu tố nguy cơ như béo phì, hút thuốc, thói quen ăn uống không lành mạnh. Các triệu chứng điển hình bao gồm ợ nóng, ợ chua, trong khi các triệu chứng không điển hình có thể là ho mạn tính, viêm họng, khàn tiếng. Nếu không được kiểm soát, GERD có thể dẫn đến viêm thực quản, hẹp thực quản và nghiêm trọng nhất là Barrett thực quản, một tình trạng tiền ung thư. [1]
Hình ảnh minh họa cơ chế gây ra trào ngược dạ dày thực quản.
III. Các phương pháp chẩn đoán trào ngược dạ dày khác
Bên cạnh nội soi, có nhiều phương pháp khác được sử dụng để chẩn đoán và đánh giá trào ngược dạ dày, tùy thuộc vào tình trạng cụ thể của bệnh nhân.
- Thử nghiệm điều trị bằng PPI: Bác sĩ có thể cho bệnh nhân dùng thử thuốc PPI trong vài tuần. Nếu các triệu chứng cải thiện rõ rệt, khả năng cao là do GERD.
- Bảng câu hỏi GERD-Q: Đây là một bảng điểm dựa trên các triệu chứng của bệnh nhân để sàng lọc và đánh giá mức độ GERD.
- Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh và chức năng:
Dưới đây là bảng so sánh nhanh các phương pháp chẩn đoán phổ biến:
| Phương pháp | Ưu điểm | Nhược điểm | Khi nào nên làm |
|---|---|---|---|
| Nội soi dạ dày | Quan sát trực tiếp niêm mạc, phát hiện viêm, loét; có thể sinh thiết để tầm soát Barrett, ung thư. | Xâm lấn nhẹ, có thể gây khó chịu; không đo được tần suất trào ngược nếu niêm mạc bình thường. | Khi có triệu chứng báo động, nghi ngờ biến chứng, không đáp ứng điều trị. |
| Theo dõi pH-trở kháng 24 giờ | “Tiêu chuẩn vàng” để xác định chính xác số lần, thời gian và loại dịch trào ngược (axit hoặc không axit). | Gây khó chịu khi đặt ống qua mũi, bất tiện trong 24 giờ theo dõi. | Khi nội soi bình thường nhưng triệu chứng vẫn còn, hoặc để đánh giá trước phẫu thuật. |
| Chụp X-quang Baryt | Đơn giản, không xâm lấn; giúp phát hiện bất thường cấu trúc như thoát vị hoành, hẹp thực quản. | Không đánh giá được tổn thương niêm mạc (viêm, loét), độ nhạy thấp. | Chủ yếu mang tính hỗ trợ, thường được chỉ định khi nghi ngờ có vấn đề về vận động hoặc cấu trúc. |
So sánh các phương pháp chẩn đoán trào ngược dạ dày như nội soi và X-quang.
IV. Cần chuẩn bị gì khi đi khám trào ngược dạ dày?
Để quá trình khám bệnh hiệu quả, người bệnh nên chuẩn bị kỹ lưỡng. Điều quan trọng nhất là chọn các bệnh viện hoặc phòng khám chuyên khoa Tiêu hóa uy tín. Trước buổi khám, hãy ghi lại chi tiết các triệu chứng, tiền sử bệnh lý và các loại thuốc đang dùng.
Nếu có chỉ định nội soi, bạn cần tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn nhịn ăn (thường là 6-8 tiếng) và nhịn uống để đảm bảo dạ dày sạch, giúp bác sĩ quan sát tốt nhất.
Xem thêm: Hướng dẫn chuẩn bị trước khi nội soi dạ dày để quá trình diễn ra thuận lợi.
Bệnh nhân cần chuẩn bị kỹ lưỡng các giấy tờ và thông tin sức khỏe trước khi đi khám.
V. Một số câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. Nội soi trào ngược dạ dày có đau không?
Nội soi thường gây cảm giác khó chịu, buồn nôn hơn là đau. Hiện nay, phương pháp nội soi tiền mê (gây mê nhẹ) rất phổ biến, giúp bệnh nhân ngủ một giấc ngắn và hoàn toàn không có cảm giác khó chịu trong suốt quá trình thực hiện.
2. Cần nhịn ăn bao lâu trước khi nội soi?
Bạn cần nhịn ăn ít nhất 6-8 tiếng và không uống các loại nước có màu, sữa, cà phê trong vòng 2-3 tiếng trước khi nội soi để đảm bảo dạ dày trống rỗng.
3. Bao lâu nên nội soi một lần để tầm soát?
Tần suất nội soi phụ thuộc vào tình trạng bệnh. Với người bị GERD mạn tính nhưng không có biến chứng, có thể không cần nội soi lại nếu triệu chứng được kiểm soát tốt. Tuy nhiên, nếu đã được chẩn đoán Barrett thực quản, bác sĩ sẽ chỉ định nội soi định kỳ mỗi 1-3 năm tùy vào mức độ loạn sản.
4. Trào ngược dạ dày có tự khỏi không?
Trào ngược dạ dày là bệnh mạn tính và hiếm khi tự khỏi hoàn toàn. Việc thay đổi lối sống và điều trị bằng thuốc giúp kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng, nhưng nguyên nhân gốc rễ thường vẫn tồn tại.
5. Trào ngược dạ dày kéo dài có gây ung thư không?
Bản thân GERD không trực tiếp gây ung thư. Tuy nhiên, trào ngược mạn tính không được kiểm soát có thể dẫn đến Barrett thực quản, một tổn thương tiền ung thư. Khoảng 0.1-0.5% bệnh nhân Barrett thực quản có thể tiến triển thành ung thư biểu mô tuyến thực quản mỗi năm. Do đó, việc điều trị và theo dõi định kỳ là cực kỳ quan trọng.
Biến chứng Barrett thực quản do trào ngược dạ dày kéo dài có thể làm tăng nguy cơ ung thư.
Kết luận
Trào ngược dạ dày có cần nội soi không? Không phải tất cả các trường hợp trào ngược dạ dày đều cần nội soi. Quyết định này phụ thuộc vào sự hiện diện của các triệu chứng báo động, độ tuổi, yếu tố nguy cơ và việc đáp ứng với điều trị ban đầu. Nội soi vẫn là công cụ “vàng” để phát hiện các tổn thương thực thể và tầm soát biến chứng nguy hiểm như Barrett thực quản.
Nếu bạn đang gặp các triệu chứng kéo dài hoặc có bất kỳ dấu hiệu cảnh báo nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa để được tư vấn có nên nội soi hay không và lựa chọn phương pháp chẩn đoán phù hợp nhất.
*Thông tin trong bài viết chỉ mang tính tham khảo, không thay thế cho tư vấn, chẩn đoán hoặc chỉ định điều trị từ bác sĩ chuyên khoa.
Đọc thêm:
- Nội soi dạ dày giá bao nhiêu? Cập nhật bảng giá mới nhất 2025
- Điều trị trào ngược dạ dày bao lâu thì khỏi?
Dược sĩ Nguyễn Thị Thu – Tốt nghiệp chuyên ngành Quản lý và cung ứng thuốc – Cao đẳng dược TW Hải Dương với 6 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực trình dược, đã thực tập, công tác tại nhiều nhà thuốc khác nhau.
