Trào ngược dạ dày có phải nội soi không?

Trào ngược dạ dày là một bệnh lý phổ biến hiện nay. Khi đối mặt với các triệu chứng dai dẳng, một câu hỏi mà nhiều người bệnh đặt ra là: “trào ngược dạ dày có phải nội soi không?”. Liệu nội soi có phải là phương pháp chẩn đoán bắt buộc, hay có những trường hợp nào có thể điều trị mà không cần đến thủ thuật này? Cùng Yumangel tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

I. Trào ngược dạ dày là gì?

Để làm rõ vấn đề trào ngược dạ dày có phải nội soi không, bạn cần hiểu rõ hơn về tình trạng bệnh lý trào ngược dạ dày.

1. Khái niệm

Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là tình trạng mãn tính khi dịch tiêu hóa từ dạ dày, bao gồm axit dạ dày, pepsin, và đôi khi cả dịch mật, trào ngược lên thực quản. Khác với ợ nóng thông thường, GERD là một bệnh lý khi sự trào ngược diễn ra thường xuyên (ít nhất hai lần mỗi tuần) hoặc gây ra các biến chứng cho niêm mạc thực quản.

2. Dấu hiệu

Các dấu hiệu của trào ngược dạ dày rất đa dạng, từ điển hình đến không điển hình, cụ thể:

2.1. Dấu hiệu điển hình

• Ợ nóng: Cảm giác nóng rát ở ngực, thường lan từ thượng vị lên cổ họng, đặc biệt sau khi ăn, khi nằm xuống hoặc cúi người. Đây là triệu chứng phổ biến nhất.
• Ợ chua: Cảm giác dịch chua hoặc đắng trào ngược lên miệng, thường kèm theo ợ nóng.
• Khó nuốt (nuốt nghẹn): Cảm giác thức ăn bị mắc kẹt trong họng hoặc ngực.
• Đau ngực: Đau âm ỉ hoặc thắt ở ngực, đôi khi dễ nhầm lẫn với đau tim.

2.2. Dấu hiệu không điển hình

• Ho mãn tính: Ho khan kéo dài không rõ nguyên nhân, đặc biệt vào ban đêm.
• Viêm họng mãn tính: Đau rát họng, khản tiếng, cảm giác vướng ở cổ họng.
• Hen suyễn: Tình trạng hen suyễn trở nên tồi tệ hơn hoặc khởi phát ở người lớn.
• Mòn răng: Axit dạ dày có thể làm hỏng men răng.
• Khó ngủ: Các triệu chứng trào ngược có thể gây gián đoạn giấc ngủ.

Các triệu chứng không chỉ gây khó chịu về thể chất mà còn ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống, từ gián đoạn giấc ngủ đến những biến chứng tiềm ẩn về sức khỏe (như đau ngực dễ nhầm lẫn với bệnh tim). Do đó bạn cần cẩn trọng, đi khám sớm khi xuất hiện các triệu chứng bất thường trên để có phương pháp điều trị và can thiệp kịp thời.

3. Nguyên nhân trào ngược dạ dày

Trào ngược dạ dày thường do sự suy yếu hoặc hoạt động không đúng chức năng của cơ thắt thực quản dưới (LES). Một số nguyên nhân và yếu tố nguy cơ chính bao gồm:

• Cơ thắt thực quản dưới yếu hoặc giãn ra bất thường: Đây là nguyên nhân hàng đầu. Cơ LES có thể yếu bẩm sinh, hoặc bị giãn ra quá thường xuyên, cho phép axit trào ngược.
• Thoát vị hoành: Một phần dạ dày bị đẩy lên trên cơ hoành, làm suy yếu chức năng của cơ LES.
• Thói quen ăn uống:
  • Ăn quá nhiều, ăn khuya.
  • Tiêu thụ các thực phẩm và đồ uống kích thích tiết axit hoặc làm giãn LES như cà phê, trà, sô cô la, bạc hà, đồ ăn cay nóng, đồ chiên xào nhiều dầu mỡ, nước ngọt có ga, rượu bia.
• Thừa cân, béo phì: Áp lực trong ổ bụng tăng lên, đẩy dạ dày và axit lên thực quản.
• Mang thai: Sự thay đổi hormone và áp lực từ tử cung đang lớn lên có thể gây trào ngược.
• Hút thuốc lá: Nicotine trong thuốc lá có thể làm suy yếu cơ LES và tăng tiết axit dạ dày.
• Stress: Stress có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng trào ngược, mặc dù không phải là nguyên nhân trực tiếp.
• Một số loại thuốc: Aspirin, thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs), thuốc giãn cơ, thuốc chẹn kênh canxi, một số thuốc điều trị hen suyễn có thể làm tăng nguy cơ trào ngược.
• Chậm làm rỗng dạ dày: Thức ăn lưu lại trong dạ dày lâu hơn, tăng nguy cơ trào ngược.

II. Trào ngược dạ dày có phải nội soi không?

Trào ngược dạ dày có phải nội soi không? Trào ngược dạ dày không phải lúc nào cũng cần nội soi. Trong nhiều trường hợp, nếu bệnh nhân có triệu chứng điển hình như ợ chua, nóng rát ngực, đầy bụng sau ăn… và chưa có dấu hiệu nào nghiêm trọng, bác sĩ có thể chẩn đoán dựa trên triệu chứng lâm sàng và cho điều trị trước mà chưa cần nội soi ngay. 

Tuy nhiên, nếu triệu chứng kéo dài, tái phát nhiều lần hoặc không đáp ứng với thuốc sau một thời gian điều trị, thì nội soi sẽ được chỉ định để xác định rõ nguyên nhân và mức độ tổn thương. Ngoài ra, nội soi là cần thiết khi bệnh nhân có các dấu hiệu nghi ngờ biến chứng như khó nuốt, nuốt nghẹn, nôn ra máu, phân đen, đau ngực không rõ nguyên nhân hoặc sụt cân nhanh.

Nội soi giúp bác sĩ quan sát trực tiếp niêm mạc thực quản – dạ dày, phát hiện tổn thương và sinh thiết nếu cần, từ đó đưa ra phác đồ điều trị phù hợp hơn. Vì vậy, người bệnh không nên tự quyết định có nội soi hay không, mà nên thăm khám với bác sĩ chuyên khoa để được chỉ định đúng lúc, tránh bỏ sót bệnh cũng như tránh nội soi không cần thiết.

III. Các phương pháp chẩn đoán trào ngược dạ dày

Bên cạnh thắc mắc Trào ngược dạ dày có phải nội soi không?, bạn cũng cần hiểu rõ hơn các phương pháp chẩn đoán trào ngược dạ dày. Để chẩn đoán chính xác bệnh trào ngược dạ dày – thực quản, bác sĩ có thể chỉ định một hoặc kết hợp nhiều phương pháp tùy vào mức độ triệu chứng, tiền sử bệnh và độ tuổi của người bệnh. Dưới đây là 3 phương pháp phổ biến.

1. Chụp X-quang đường tiêu hóa

Đây là kỹ thuật sử dụng tia X để ghi lại hình ảnh của thực quản, dạ dày và tá tràng. Trước khi chụp, bệnh nhân sẽ được uống một loại thuốc cản quang để làm nổi bật các cơ quan tiêu hóa trên phim X-quang.

1.1. Ưu điểm

• Giúp phát hiện một số bất thường về hình dạng hoặc vận động của thực quản như hẹp, thoát vị hoành, khối u…
• Thủ thuật đơn giản, không xâm lấn

1.2. Hạn chế

• Không thể quan sát được tổn thương nhỏ trên niêm mạc.
• Không đánh giá được mức độ viêm hoặc biến chứng nội mô do acid gây ra.
• Thường chỉ mang tính chất hỗ trợ, không thể thay thế nội soi hoặc đo pH.

2. Theo dõi pH dạ dày – thực quản 24 giờ

Đây là phương pháp chính xác nhất để xác định mức độ trào ngược acid. Một ống nhỏ được đưa qua mũi vào thực quản, gắn cảm biến đo độ pH (độ axit) và lưu lại trong 24 giờ. Thiết bị này ghi lại mọi đợt trào ngược acid từ dạ dày lên thực quản.

2.1. Ưu điểm

• Đo lường chính xác số lần và mức độ trào ngược trong ngày.
• Giúp phân biệt giữa trào ngược acid và các nguyên nhân khác gây triệu chứng tương tự.
• Hữu ích trong những trường hợp có triệu chứng mơ hồ, điều trị không đáp ứng, hoặc chuẩn bị cho phẫu thuật.

2.2. Hạn chế

• Gây cảm giác khó chịu khi đặt ống.
• Đòi hỏi bệnh nhân phải tuân thủ hướng dẫn trong 24 giờ theo dõi.
• Không phát hiện được tổn thương thực thể như viêm loét.

3. Nội soi dạ dày

Đây là phương pháp phổ biến và quan trọng nhất trong chẩn đoán trào ngược dạ dày. Bác sĩ sẽ đưa một ống nội soi mềm, có gắn camera, đi từ miệng qua thực quản để quan sát trực tiếp bên trong ống tiêu hóa.

3.1. Ưu điểm

• Giúp phát hiện tổn thương viêm, loét, phù nề hoặc chảy máu tại thực quản, dạ dày.
• Có thể lấy mẫu mô (sinh thiết) để kiểm tra tình trạng viêm mạn tính, Barrett thực quản hoặc loại trừ ung thư.
• Thủ thuật nhanh, có thể gây mê nhẹ để giảm khó chịu.

3.2. Hạn chế

• Là thủ thuật xâm lấn nhẹ, có thể gây khó chịu sau khi nội soi.
• Không đo lường được số lần trào ngược nếu niêm mạc chưa tổn thương rõ rệt.
• Đôi khi nội soi bình thường nhưng người bệnh vẫn có trào ngược không ăn mòn, khi đó cần kết hợp thêm đo pH hoặc xét nghiệm khác.

Tóm lại, không có một phương pháp đơn lẻ nào có thể chẩn đoán toàn diện mọi trường hợp trào ngược dạ dày. Việc lựa chọn kỹ thuật phù hợp cần dựa vào đánh giá của bác sĩ chuyên khoa sau khi thăm khám lâm sàng, nhằm đảm bảo chẩn đoán chính xác và điều trị hiệu quả nhất.

IV. Lưu ý dành cho bệnh nhân muốn khám trào ngược dạ dày

Để quá trình khám và điều trị trào ngược dạ dày diễn ra hiệu quả, người bệnh nên chủ động chuẩn bị kỹ lưỡng ngay từ đầu. Một vài lưu ý quan trọng sau đây sẽ giúp bạn tiết kiệm thời gian, chi phí và nhận được phác đồ điều trị phù hợp.

1. Chọn địa chỉ khám bệnh đáng tin cậy

Nên ưu tiên các bệnh viện đa khoa lớn, trung tâm tiêu hóa hoặc phòng khám chuyên sâu có trang thiết bị hiện đại và đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao. Khám đúng nơi, đúng chuyên khoa sẽ giúp quá trình chẩn đoán nhanh chóng và chính xác hơn.

2. Chuẩn bị kỹ trước buổi khám

• Nhịn ăn và uống đúng quy định: Nếu có chỉ định nội soi, cần nhịn ăn ít nhất 6-8 tiếng và nhịn uống ít nhất 2 tiếng trước khi thực hiện để đảm bảo kết quả không bị sai lệch.
• Ghi lại tình trạng sức khỏe: Ghi lại các triệu chứng đang gặp (như ợ hơi, đau tức ngực, buồn nôn…), thời gian khởi phát, mức độ thường xuyên, thuốc đang sử dụng, tiền sử bệnh lý dạ dày hay các bệnh liên quan.
• Mang theo giấy tờ cần thiết: Bao gồm bảo hiểm y tế (nếu có), sổ khám bệnh, đơn thuốc cũ, hoặc kết quả xét nghiệm trước đó nếu đã từng điều trị tại nơi khác.

Việc chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi đi khám có vai trò then chốt trong việc xác định bạn có đủ điều kiện để tiến hành nội soi dạ dày hay không. Đồng thời, tuân thủ đầy đủ hướng dẫn của bác sĩ sẽ giúp làm sạch dạ dày, tránh tình trạng thức ăn còn sót lại gây cản trở quá trình nội soi.

3. Chủ động chia sẻ, lắng nghe kỹ

Một cuộc thăm khám hiệu quả không chỉ đến từ phía bác sĩ mà còn cần sự hợp tác tích cực từ người bệnh. Việc chủ động trình bày triệu chứng và lắng nghe kỹ hướng dẫn sẽ giúp quá trình chẩn đoán và điều trị chính xác, hiệu quả hơn. Bạn nên: 

• Trình bày rõ triệu chứng và thói quen sinh hoạt: Hãy cởi mở chia sẻ với bác sĩ về lối sống, chế độ ăn uống, thời gian xuất hiện triệu chứng và các yếu tố làm nặng hoặc giảm nhẹ tình trạng. Điều này giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán chính xác và phác đồ phù hợp hơn.
• Lắng nghe và tuân thủ hướng dẫn: Ghi nhớ kỹ các chỉ định dùng thuốc, chế độ ăn kiêng, sinh hoạt sau khám để việc điều trị đạt hiệu quả tối ưu.

4. Điều trị nghiêm túc và theo dõi sát sao

Sau khi đã được chẩn đoán và tư vấn điều trị, việc tuân thủ nghiêm túc phác đồ và theo dõi sát sao diễn biến bệnh là yếu tố quyết định thành công. Chỉ khi kết hợp dùng thuốc đúng cách với thay đổi lối sống lành mạnh, người bệnh mới có thể cải thiện rõ rệt tình trạng sức khỏe. Bạn cần:

• Uống thuốc đúng cách: Tuân thủ đúng giờ, đúng liều lượng theo chỉ định. Không tự ý ngưng thuốc hoặc đổi thuốc khi chưa có ý kiến của bác sĩ.
• Thay đổi thói quen sống: Giảm ăn đồ cay nóng, dầu mỡ; tránh ăn quá no hoặc nằm ngay sau ăn. Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia và duy trì cân nặng hợp lý cũng rất quan trọng.
• Theo dõi diễn biến bệnh:Nếu xuất hiện dấu hiệu bất thường hoặc các triệu chứng không thuyên giảm, nên liên hệ bác sĩ sớm để được điều chỉnh hướng điều trị kịp thời.

Chuẩn bị tốt trước khi đi khám không chỉ giúp bạn nhận được chẩn đoán chính xác mà còn rút ngắn quá trình điều trị và giảm thiểu rủi ro không đáng có.

V. Một số câu hỏi thường gặp

Dưới đây là phân tích chi tiết và giải đáp cho các câu hỏi thường gặp về trào ngược dạ dày, giúp bạn hiểu rõ hơn về tình trạng này.

1. Trào ngược dạ dày bị bao lâu thì bị ung thư?

Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) bản thân nó không trực tiếp gây ung thư. Tuy nhiên, tình trạng trào ngược kéo dài và không được kiểm soát có thể dẫn đến các biến chứng, trong đó nguy hiểm nhất là Barrett thực quản. 

Theo các nghiên cứu y khoa, có khoảng 10–15% người bị trào ngược mạn tính (tức là trào ngược kéo dài nhiều năm) sẽ phát triển Barrett thực quản. Đây là tình trạng các tế bào lót ở thực quản bị biến đổi do tiếp xúc kéo dài với axit dạ dày. 

Trong số những người có Barrett thực quản, trung bình mỗi năm có 0,1% đến 0,5% sẽ tiến triển thành ung thư thực quản tuyến. Nghĩa là, cứ 1.000 người có Barrett thực quản thì mỗi năm có khoảng 1 đến 5 người mắc ung thư.

Nếu bị trào ngược kéo dài trên 10 năm, nguy cơ mắc ung thư cao hơn 8-10 lần so với người bình thường. Và quá trình tiến triển từ Barrett thực quản đến ung thư thường mất 5-15 năm, nhưng có thể nhanh hơn nếu:

• Hút thuốc lá
• Uống rượu thường xuyên
• Thừa cân, béo phì
• Viêm thực quản kéo dài, không điều trị

Một điều đáng lo ngại:

• Nếu ung thư thực quản phát hiện muộn, tỷ lệ sống sau 5 năm chỉ khoảng 20%
• Nhưng nếu phát hiện sớm từ giai đoạn Barrett, có thể sống sót tới 80–90%

Chính vì vậy, trào ngược dạ dày không nên xem nhẹ. Điều trị sớm, duy trì lối sống lành mạnh, dùng thuốc đúng chỉ định và đặc biệt là nội soi định kỳ là những “vũ khí” quan trọng giúp bạn ngăn ngừa ung thư từ sớm, bảo vệ thực quản trước khi quá muộn.

2. Trào ngược dạ dày có tự khỏi không?

Trào ngược dạ dày thực quản là một bệnh mạn tính và rất hiếm khi tự khỏi hoàn toàn nếu không có sự can thiệp. Mặc dù các triệu chứng có thể thuyên giảm tạm thời khi thay đổi lối sống hoặc chế độ ăn uống, nhưng nguyên nhân gốc rễ (như sự suy yếu của cơ vòng thực quản dưới) thường vẫn còn đó.

Các trường hợp trào ngược nhẹ, thỉnh thoảng có thể cải thiện đáng kể khi điều chỉnh lối sống (ví dụ: tránh thức ăn gây trào ngược, không nằm ngay sau khi ăn, giảm cân). Tuy nhiên, đối với các trường hợp mạn tính và có triệu chứng thường xuyên, việc điều trị bằng thuốc (như thuốc giảm tiết axit, thuốc tăng cường nhu động) hoặc thậm chí phẫu thuật là cần thiết để kiểm soát bệnh và ngăn ngừa biến chứng.

3. Khám trào ngược dạ dày bao nhiêu tiền?

Chi phí khám trào ngược dạ dày có thể khác nhau tùy thuộc vào cơ sở y tế và các dịch vụ thực hiện kèm theo. Dưới đây là một số mức giá tham khảo phổ biến:

• Khám chuyên khoa tiêu hóa: Dao động từ 150.000 – 300.000 đồng/lượt, thường áp dụng tại các bệnh viện công hoặc phòng khám chuyên khoa.
• Nội soi dạ dày không gây mê: Mức giá khoảng 500.000 – 800.000 đồng, là phương pháp được chỉ định phổ biến để kiểm tra trực tiếp niêm mạc dạ dày và thực quản.
• Nội soi dạ dày có gây mê: Chi phí cao hơn, khoảng 1.000.000 – 1.500.000 đồng, giúp người bệnh không cảm thấy khó chịu trong quá trình nội soi.
• Xét nghiệm kèm theo (nếu có): Bao gồm các xét nghiệm như test vi khuẩn HP, xét nghiệm máu, men gan… với chi phí dao động từ 200.000 – 600.000 đồng.
• Gói khám tiêu hóa trọn gói (tùy nơi): Tại một số bệnh viện tư nhân hoặc cơ sở quốc tế, gói khám trọn gói có thể từ 1.000.000 – 2.500.000 đồng, bao gồm khám, nội soi và các xét nghiệm cơ bản.
• Trường hợp có bảo hiểm y tế: Nếu khám đúng tuyến và được chỉ định thực hiện các dịch vụ trên, một phần chi phí sẽ được BHYT hỗ trợ, giúp người bệnh tiết kiệm đáng kể.

Các thông tin trên chỉ mang tính chất tham khảo. Để biết chính xác chi phí và được tư vấn phù hợp, bạn nên đến trực tiếp cơ sở y tế mà mình dự định khám.

Qua những thông tin trên, hy vọng bạn đã có cái nhìn rõ ràng hơn về việc “trào ngược dạ dày có phải nội soi không?”. Quyết định nội soi luôn cần dựa trên sự thăm khám và tư vấn kỹ lưỡng từ bác sĩ, nhằm đảm bảo việc chẩn đoán chính xác và phác đồ điều trị phù hợp nhất cho từng cá nhân.