Nội soi dạ dày không gây mê: Quy trình chi tiết và những lưu ý quan trọng

Ngày nay, nội soi dạ dày là phương pháp quan trọng trong chẩn đoán và điều trị các bệnh lý về tiêu hóa. Trong đó, nội soi dạ dày không gây mê được rất nhiều người lựa chọn bởi sự tiện lợi và chi phí thấp. Vậy bạn đã thật sự hiểu về thủ thuật y tế này? Hãy cùng Yumangel khám phá bài viết dưới đây.

I. Nội soi dạ dày không gây mê là gì?

Nội soi dạ dày không gây mê là phương pháp dùng ống nội soi mềm, có gắn camera đưa qua miệng hoặc mũi để quan sát bên trong dạ dày. Trong quá trình này, bạn vẫn tỉnh táo hoàn toàn và có thể cảm nhận được ống nội soi di chuyển.

Phương pháp này thường diễn ra nhanh chóng, chỉ mất khoảng 5-10 phút, không cần thời gian hồi phục lâu và có thể về nhà ngay sau khi thực hiện. Tuy nhiên, một số người có thể cảm thấy khó chịu, buồn nôn hoặc đau rát nhẹ ở họng.

Nội soi không gây mê phù hợp với những ai không quá nhạy cảm hoặc cần kiểm tra nhanh mà không muốn ảnh hưởng đến sinh hoạt trong ngày. Tuy nhiên, nếu bạn sợ đau hoặc có phản xạ buồn nôn mạnh, có thể cân nhắc nội soi gây mê để thoải mái hơn.

II. Ưu và nhược điểm của nội soi không gây mê

Nội soi dạ dày không gây mê là một lựa chọn phổ biến. Tuy nhiên, phương pháp này có những ưu và nhược điểm mà bạn cần biết. Hiểu rõ những điều này sẽ giúp bạn dễ dàng quyết định xem nội soi dạ dày không gây mê có phù hợp với mình hay không. Hãy cùng xem nhé!

1. Ưu điểm

• Chi phí thấp hơn so với nội soi gây mê: Nội soi dạ dày không gây mê giá bao nhiêu được rất nhiều người quan tâm. Trên thực tế, phương pháp này có chi phí thấp hơn nhiều so với gây mê, chỉ khoảng 300.000 – 1.500.000 VNĐ, tùy bệnh viện. Trong khi đó, nội soi gây mê đắt hơn, từ 1.500.000 – 3.000.000 VNĐ, do thêm chi phí thuốc mê và bác sĩ gây mê. 
• Thời gian thực hiện nhanh, không cần hồi phục lâu: Nội soi dạ dày không gây mê diễn ra nhanh chóng, chỉ mất khoảng 5-10 phút và bạn có thể ra về ngay sau khi thực hiện mà không cần thời gian hồi phục. Trong khi đó, nội soi gây mê mất thêm 30-60 phút để tỉnh lại hoàn toàn, thậm chí có thể gây cảm giác mệt mỏi sau khi thức dậy.

• Không lo tác dụng phụ của thuốc mê: Vì không dùng thuốc gây mê, bạn tránh được các rủi ro như buồn nôn, chóng mặt hay dị ứng thuốc sau khi tỉnh lại. Điều này đặc biệt tốt cho người lớn tuổi hoặc người có sức khỏe yếu.

2. Nhược điểm

• Cảm giác khó chịu rõ ràng hơn: Khi ống nội soi đi qua họng vào dạ dày, bạn có thể thấy buồn nôn, nghẹn hoặc hơi đau ở cổ họng. Một số người mô tả cảm giác giống như bị mắc nghẹn thứ gì đó khó nuốt.
• Phụ thuộc vào khả năng chịu đựng: Nếu bạn nhạy cảm hoặc dễ hoảng sợ, việc giữ bình tĩnh trong lúc nội soi sẽ khó hơn. Có người thậm chí không chịu nổi và phải dừng giữa chừng.
• Cần hợp tác với bác sĩ: Bác sĩ có thể yêu cầu bạn hít thở đều hoặc nuốt nhẹ để ống nội soi đi đúng hướng. Nếu bạn quá căng thẳng, việc này sẽ không dễ chút nào.
• Không phù hợp với nhiều trường hợp: Những người có vấn đề dạ dày nghiêm trọng (như loét nặng, xuất huyết), nội soi không gây mê có thể gây khó chịu nhiều hơn và không đủ thoải mái để bác sĩ kiểm tra kỹ.

III. Quy trình nội soi dạ dày không gây mê

Với những ưu điểm và nhược điểm đã được phân tích, việc hiểu rõ quy trình thực hiện nội soi dạ dày không gây mê sẽ giúp bạn chuẩn bị tốt hơn cho thủ thuật này. Vậy, quy trình cụ thể của nội soi dạ dày không gây mê như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu ngay sau đây.

1. Chuẩn bị trước khi nội soi

• Kiểm tra y tế: Bệnh nhân được bác sĩ thăm khám sơ bộ để đánh giá tình trạng sức khỏe tổng quát, tiền sử bệnh lý (như dị ứng thuốc, bệnh tim mạch, vấn đề hô hấp), và xác định nội soi không gây mê là phù hợp.
• Nhịn ăn (rất quan trọng): Bệnh nhân cần nhịn ăn ít nhất 6-8 giờ trước khi thực hiện để đảm bảo dạ dày trống, giúp hình ảnh nội soi rõ ràng và tránh nguy cơ trào ngược.
• Hướng dẫn: Bác sĩ hoặc điều dưỡng giải thích quy trình, giải đáp thắc mắc và hướng dẫn bệnh nhân cách hợp tác (hít thở đều, thư giãn) để giảm khó chịu.

2. Gây tê họng (Bước quan trọng)

Gây tê họng trong nội soi dạ dày không gây mê nhằm mục đích giảm cảm giác khó chịu, phản xạ nôn và đau khi ống nội soi đi qua họng xuống thực quản. Trong quá trình này, bác sĩ thường sử dụng thuốc tê dưới dạng xịt hoặc gel, phổ biến nhất là Lidocain với nồng độ từ 2-10%. Lidocain là một chất gây tê cục bộ, có tác dụng ức chế tạm thời các dây thần kinh cảm giác tại vùng họng, giúp bệnh nhân cảm thấy thoải mái hơn trong suốt quá trình nội soi.

Cách thực hiện:

• Bệnh nhân được yêu cầu ngồi thẳng, há miệng và thè lưỡi ra (hoặc bác sĩ dùng dụng cụ đè lưỡi để tiếp cận họng).
• Bác sĩ xịt thuốc tê trực tiếp vào vùng họng và amidan (thường 2-3 lần xịt, tùy liều lượng). Một số trường hợp có thể yêu cầu bệnh nhân súc miệng bằng dung dịch gây tê rồi nuốt để tăng hiệu quả.
• Sau khi xịt, bệnh nhân được yêu cầu giữ yên vài giây để thuốc ngấm, thường mất khoảng 1-2 phút để thuốc có hiệu quả.

Sau khi gây tê, bệnh nhân có thể cảm thấy tê, rát nhẹ hoặc hơi đắng ở họng. Đồng thời, phản xạ nuốt và nôn sẽ giảm đáng kể, giúp quá trình nội soi diễn ra thuận lợi hơn. Tác dụng của thuốc tê thường kéo dài từ 15 đến 30 phút, đủ để hoàn thành thủ thuật nội soi. 

Tuy nhiên, vì một số bệnh nhân có thể bị dị ứng với Lidocain, bác sĩ cần kiểm tra kỹ tiền sử dị ứng trước khi sử dụng thuốc. Bên cạnh đó, để đảm bảo an toàn, liều lượng thuốc sẽ được điều chỉnh phù hợp cho từng trường hợp.

3. Thực hiện nội soi

3.1. Tư thế và chuẩn bị

• Tư thế: Bệnh nhân được yêu cầu nằm nghiêng bên trái, đầu hơi gập về phía trước (góc khoảng 15-30 độ) để tạo đường thẳng tự nhiên từ miệng qua thực quản xuống dạ dày. Tay trái đặt dưới đầu hoặc gối, tay phải thả lỏng dọc thân. Tư thế này giúp ống nội soi đi qua dễ dàng và giảm áp lực lên cơ hoành.
• Ống giữ miệng: Một dụng cụ nhựa nhỏ được đặt vào miệng để giữ môi và răng cố định, tránh cắn phải ống nội soi (đường kính khoảng 8-10 mm). Ống giữ cũng giúp bác sĩ điều khiển ống nội soi chính xác hơn.
• Hướng dẫn hô hấp: Bác sĩ yêu cầu bệnh nhân hít thở chậm, sâu bằng mũi. Điều này quan trọng giúp giảm cảm giác nghẹt thở khi ống đi qua họng. Đồng thời, giữ nhịp thở đều làm giảm co thắt thực quản và phản xạ nôn còn sót lại sau gây tê.

3.2. Quá trình đưa ống nội soi

Để giúp bạn hình dung rõ hơn, dưới đây là quy trình cơ bản mà bác sĩ sẽ đưa ông nội soi vào dạ dày của bạn.

• Bác sĩ sử dụng ống nội soi mềm, thường dài 1-1,2 mét có camera và đèn ở đầu. Ống được bôi trơn bằng gel y tế để giảm ma sát.
• Ống được đưa qua miệng, vượt qua vùng họng (đã gây tê), qua cơ thắt thực quản trên (UES) – đây là điểm khó chịu nhất vì UES có thể co thắt phản xạ nếu gây tê chưa đủ.
• Sau khi qua UES, ống đi xuống thực quản (dài khoảng 25-30 cm), qua cơ thắt thực quản dưới (LES), rồi vào dạ dày.

Quá trình đưa ống nội soi thường mất 1-2 phút, còn tổng thời gian kiểm tra dạ dày kéo dài khoảng 5-10 phút, tùy vào mức độ quan sát. Dù đã gây tê, một số bệnh nhân vẫn cảm thấy áp lực hoặc đầy hơi khi ống đi qua thực quản, kèm theo buồn nôn nhẹ nhưng khi thở đúng cách bạn sẽ cảm thấy dễ chịu hơn. Nếu ống chạm vào thành thực quản hoặc dạ dày, cảm giác khó chịu thoáng qua có thể xảy ra, nhưng nhờ thuốc tê và thiết kế ống mềm, hầu như không gây đau.

3.3. Quan sát và can thiệp

Quan sát:

• Camera truyền hình ảnh trực tiếp lên màn hình, cho phép bác sĩ kiểm tra niêm mạc thực quản, dạ dày, và tá tràng (nếu nội soi mở rộng). Các vấn đề như viêm, loét, xuất huyết, hoặc polyp được ghi nhận.
• Bác sĩ có thể bơm khí (thường là không khí hoặc CO₂) qua ống để làm giãn dạ dày, giúp quan sát rõ hơn. Điều này có thể gây cảm giác đầy hơi tạm thời.

Sinh thiết (nếu cần):

• Dùng kìm sinh thiết nhỏ đưa qua kênh trong ống nội soi để lấy mẫu mô (kích thước khoảng 2-3 mm). Quá trình này không đau vì niêm mạc dạ dày không có nhiều dây thần kinh cảm giác.
• Mẫu được bảo quản để phân tích (kiểm tra vi khuẩn HP, ung thư, …)

IV. Nội soi dạ dày không gây mê có đau không?

Nội soi dạ dày không gây mê có đau không? Thực tế, thủ thuật này không gây đau dữ dội như nhiều người lo sợ, nhưng có thể gây khó chịu tùy theo cơ địa và phản xạ của từng người. Cảm giác này thường xuất hiện khi ống nội soi đi qua cổ họng, gây buồn nôn, tức ngực nhẹ hoặc đầy hơi, nhưng chỉ kéo dài khoảng 5-10 phút.

Mức độ khó chịu phụ thuộc nhiều vào tay nghề bác sĩ. Những bác sĩ giàu kinh nghiệm sẽ thao tác nhẹ nhàng, giúp giảm kích ứng. Hầu hết bệnh nhân đều vượt qua dễ dàng, thậm chí nhiều người chỉ cảm thấy hơi “vướng” mà không hề đau. Vì vậy, nội soi dạ dày không gây mê có thể hơi khó chịu nhưng hoàn toàn chịu được.

V. Lưu ý quan trọng khi nội soi dạ dày không gây mê

Khi thực hiện nội soi dạ dày không gây mê, có một số lưu ý quan trọng để đảm bảo quá trình diễn ra thuận lợi và an toàn:

• Nhịn ăn trước nội soi: Bệnh nhân cần nhịn ăn ít nhất 6 giờ trước thủ thuật để tránh tình trạng trào ngược dạ dày, giúp quá trình nội soi diễn ra an toàn và chính xác. Việc này giúp giảm nguy cơ thức ăn hoặc dịch dạ dày trào ngược vào thực quản khi ống nội soi đi qua.
• Giữ tâm lý thoải mái: Lo lắng và căng thẳng có thể kích thích phản xạ nôn, làm tăng cảm giác khó chịu khi nội soi. Việc thả lỏng và hít thở sâu giúp bạn kiểm soát tốt hơn cảm giác buồn nôn và giúp bác sĩ thực hiện thủ thuật dễ dàng hơn.
• Làm theo hướng dẫn của bác sĩ: Bác sĩ sẽ yêu cầu bạn thực hiện một số động tác như nuốt ống hoặc thở đều. Việc tuân thủ đúng hướng dẫn giúp quá trình nội soi diễn ra suôn sẻ và giảm thiểu cảm giác khó chịu.
• Phản xạ buồn nôn là bình thường: Mặc dù đã được gây tê, một số bệnh nhân vẫn có thể cảm thấy buồn nôn hoặc đầy hơi khi ống đi qua cổ họng. Tuy nhiên, cảm giác này thường chỉ kéo dài trong vài phút và sẽ nhanh chóng biến mất.
• Không ăn ngay sau nội soi: Sau thủ thuật, bệnh nhân cần đợi ít nhất 30 phút để thuốc tê hết tác dụng hoàn toàn. Việc ăn uống ngay sau nội soi có thể gây nguy cơ sặc hoặc không cảm nhận được cảm giác thực sự trong miệng do thuốc tê vẫn còn.
• Báo ngay nếu có bất thường: Mặc dù hiếm gặp, nhưng nếu có dấu hiệu bất thường như đau rát kéo dài, chảy máu hoặc khó thở, bệnh nhân cần thông báo ngay cho bác sĩ để được xử lý kịp thời.

Lời kết: Trên đây là chia sẻ của chúng tôi về những điều cần biết của thủ thuật nội soi dạ dày không gây mê. Hy vọng với những chia sẻ trong bài viết sẽ giúp bạn hiểu hơn về phương pháp này cũng như có sự chuẩn bị tốt nhất khi được chỉ định. Nếu bạn còn bất kì băn khoăn nào, hãy liên hệ với Yumangel để được giải đáp chi tiết.