Uống thuốc tiểu đường có hại dạ dày không? Cách uống an toàn cho dạ dày

Thuốc điều trị bệnh tiểu đường tiềm ẩn nhiều tác dụng phụ nên rất nhiều người bệnh thắc mắc uống thuốc tiểu đường có hại dạ dày không? Tìm hiểu tác dụng phụ của thuốc tiểu đường cho thấy, một số loại thuốc uống dùng trong điều trị bệnh tiểu đường có thể gây đau hoặc viêm loét dạ dày. Vì vậy, người bệnh cần tuân thủ theo đúng chỉ định sử dụng thuốc của bác sĩ.

I. Tìm hiểu về bệnh tiểu đường và thuốc điều trị bệnh 

Thống kê cho thấy, số người mắc bệnh tiểu đường tăng từ 108 triệu người năm 1980 lên 422 triệu người năm 2014. Tỷ lệ mắc bệnh tăng nhanh hơn ở các nước có thu nhập thấp và trung bình so với các nước có thu nhập cao.

Bệnh tiểu đường là nguyên nhân chính gây mù lòa, suy thận, đau tim, đột quỵ và cắt cụt chi dưới. Từ năm 2000 đến năm 2019, tỷ lệ tử vong do bệnh tiểu đường theo độ tuổi đã tăng 3%. Năm 2019, bệnh tiểu đường và bệnh thận do tiểu đường gây ra ước tính 2 triệu ca tử vong.

1. Bệnh tiểu đường

Bệnh tiểu đường hay đái tháo đường là tình trạng xảy ra khi lượng đường trong máu (glucose) quá cao. Bệnh phát triển khi tuyến tụy không hoặc không sản xuất đủ insulin hoặc khi cơ thể không phản ứng đúng với tác dụng của insulin. 

Bệnh tiểu đường ảnh hưởng đến mọi người ở mọi lứa tuổi. Hầu hết các dạng bệnh tiểu đường là mãn tính (suốt đời) và tất cả các dạng đều có thể kiểm soát được bằng thuốc và/hoặc thay đổi lối sống.

Các dạng tiểu đường phổ biến nhất bao gồm:

– Tiểu đường loại 2: Với loại này, cơ thể không sản xuất đủ insulin và/hoặc các tế bào của cơ thể bạn không phản ứng bình thường với insulin (kháng insulin). Đây là loại tiểu đường phổ biến nhất, chủ yếu ảnh hưởng đến người lớn, nhưng trẻ em cũng có thể mắc phải.

– Tiền tiểu đường: Đây là giai đoạn trước khi chuyển sang tiểu đường loại 2. Lượng đường trong máu cao hơn bình thường nhưng chưa đủ cao để được chẩn đoán chính thức là mắc bệnh tiểu đường loại 2.

– Tiểu đường loại 1: Đây là loại bệnh tự miễn trong đó hệ thống miễn dịch tấn công và phá hủy các tế bào sản xuất insulin trong tuyến tụy vì lý do chưa rõ. Có tới 10% số người mắc bệnh tiểu đường mắc loại 1. Bệnh này thường được chẩn đoán ở trẻ em và thanh thiếu niên, nhưng có thể phát triển ở mọi lứa tuổi.

– Tiểu đường thai kỳ: Loại bệnh tiểu đường này phát triển ở một số người trong thời kỳ mang thai . Tiểu đường thai kỳ thường biến mất sau khi mang thai. Tuy nhiên, nếu bị tiểu đường thai kỳ, bạn có nguy cơ cao mắc bệnh tiểu đường loại 2 sau này.

– Loại khác: Ngoài ra, còn có một số các loại bệnh tiểu đường khác ít phổ biến hơn bao gồm: tiểu đường loại 3C; đái tháo đường tự miễn tiềm ẩn ở người lớn (LADA); bệnh tiểu đường khởi phát ở người trẻ (MODY); tiểu đường sơ sinh; bệnh tiểu đường giòn…

Các triệu chứng của bệnh tiểu đường bao gồm khát nước nhiều, đi tiểu thường xuyên và vết cắt, vết loét chậm lành. Mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng có thể khác nhau tùy thuộc vào loại bệnh tiểu đường bạn mắc phải. Các triệu chứng này thường dữ dội hơn ở bệnh tiểu đường loại 1 so với bệnh tiểu đường loại 2.

Các triệu chứng của bệnh tiểu đường bao gồm:

• Khát nước nhiều và khô miệng.
• Đi tiểu thường xuyên.
• Mệt mỏi.
• Nhìn mờ.
• Giảm cân không rõ nguyên nhân.
• Tê hoặc ngứa ran ở tay hoặc chân.
• Vết thương hoặc vết cắt lâu lành.
• Nhiễm trùng nấm da và/hoặc nấm âm đạo thường xuyên.

Nguyên nhân gây bệnh tiểu đường bao gồm:

– Kháng insulin: Kháng insulin xảy ra khi các tế bào trong cơ  mỡ và gan không phản ứng như bình thường với insulin. Một số yếu tố và tình trạng góp phần gây ra tình trạng kháng insulin ở các mức độ khác nhau, bao gồm béo phì, thiếu hoạt động thể chất, chế độ ăn uống, mất cân bằng nội tiết tố, di truyền và một số loại thuốc.

– Bệnh tự miễn: Bệnh tiểu đường loại 1 và LADA xảy ra khi hệ thống miễn dịch tấn công các tế bào sản xuất insulin trong tuyến tụy.

– Mất cân bằng nội tiết tố: Trong thời kỳ mang thai, nhau thai giải phóng các hormone gây ra tình trạng kháng insulin. Bạn có thể bị tiểu đường thai kỳ nếu tuyến tụy của bạn không thể sản xuất đủ insulin để khắc phục tình trạng kháng insulin. Các tình trạng liên quan đến hormone khác như bệnh to đầu chi và hội chứng Cushing cũng có thể gây ra bệnh tiểu đường loại 2.

– Tổn thương tuyến tụy: Tổn thương vật lý ở tuyến tụy do tình trạng bệnh lý, phẫu thuật hoặc chấn thương có thể ảnh hưởng đến khả năng sản xuất insulin của tuyến tụy, dẫn đến bệnh tiểu đường loại 3c.

– Đột biến gen: Một số đột biến gen có thể gây ra bệnh MODY và ​​tiểu đường ở trẻ sơ sinh.

– Dùng thuốc kéo dài: Sử dụng một số loại thuốc trong thời gian dài cũng có thể dẫn đến bệnh tiểu đường loại 2, bao gồm thuốc điều trị HIV/AIDS và corticosteroid .

Bệnh tiểu đường có thể dẫn đến các biến chứng cấp tính (đột ngột và nghiêm trọng) và lâu dài chủ yếu là do lượng đường trong máu cao kéo dài hoặc quá mức: 

• Các biến chứng cấp tính có thể đe dọa tính mạng bao gồm: tăng đường huyết tăng thẩm thấu (HHS); nhiễm toan ceton liên quan đến bệnh tiểu đường (DKA); đường huyết thấp nghiêm trọng (hạ đường huyết).
• Các biến chứng tiểu đường dài hạn: Các vấn đề về tim mạch (tim và mạch máu) là loại biến chứng tiểu đường dài hạn phổ biến nhất. Chúng bao gồm:  bệnh động mạch vành, đau tim, đột quỵ, xơ vữa động mạch…
• Biến chứng khác: Các biến chứng khác của bệnh tiểu đường bao gồm: tổn thương thần kinh (bệnh thần kinh), có thể gây tê, ngứa ran và/hoặc đau; bệnh thận (có thể dẫn đến suy thận hoặc cần phải chạy thận nhân tạo hoặc ghép thận); bệnh võng mạc, có thể dẫn đến mù lòa; các bệnh lý ở chân; nhiễm trùng da, mất thính lực, liệt dạ dày…

Sống chung với bệnh tiểu đường cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần của người bệnh. Những người mắc bệnh tiểu đường có nguy cơ bị trầm cảm cao gấp hai đến ba lần so với những người không mắc bệnh tiểu đường.

2. Thuốc điều trị bệnh tiểu đường

Thuốc điều trị bệnh tiểu đường là một nhóm thuốc rộng được sử dụng để giúp kiểm soát lượng đường trong máu ở những bệnh nhân đang điều trị bệnh tiểu đường loại 1 và loại 2. 

Mặc dù có nhiều loại thuốc điều trị bệnh tiểu đường khác nhau, nhưng chúng chủ yếu được dùng dưới dạng uống hoặc tiêm. Hầu hết các loại thuốc này đều chứa một số dạng hormone insulin, đóng vai trò chính trong việc điều chỉnh lượng đường trong máu.

Theo các bác sĩ, trong điều trị tiểu đường bằng thuốc, không không phải lúc nào cũng có một loại thuốc phù hợp cho tất cả mọi người. Bác sĩ sẽ căn cứ vào cơ chế làm giảm đường máu và tình trạng sức khỏe để chỉ định loại thuốc phù hợp. 

Hiện nay, các thuốc điều trị đái tháo đường được chia thành 4 nhóm dưới đây:

– Nhóm thuốc làm tăng nhạy cảm insulin: 

• Thiazolidinedione rosiglitazone: Avandia.
• Biguanide metformin: Metforal, Glucophage, Stagid.
• Thiazolidinedione pioglitazone: Pioglitazone Stada 30mg, Pioglar.
• Ức chế men DPP-4 sitagliptin: Januvia TM.
• Đồng vận thụ thể GLP-1 (exenatide).

– Nhóm thuốc gây tăng tiết insulin: 

• Sulfonylurea: Glimepiride, glibenclamide, gliclazide, glipizide.

– Nhóm thuốc có tác dụng làm chậm hấp thu chất béo và glucose từ ruột: 

• Thuốc ức chế men Alpha-glucosidase: Acarbose.
• Thuốc ức chế men tiêu mỡ lipase.

– Insulin: 

• Insulin tác dụng chậm: Lantus®.
• Insulin tác dụng nhanh: Novorapid®, Humalog®.
• Insulin tác dụng ngắn: Actrapid®, Humulin®, Apidra®.
• Insulin tác dụng trung bình: Protaphane®, Humulin® NPH.
• Insulin hỗn hợp.

II. Uống thuốc tiểu đường có hại dạ dày không?

Để biết uống thuốc tiểu đường có hại dạ dày không, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu về tác dụng phụ có thể xảy ra khi uống thuốc tiểu đường.

1. Tác dụng phụ của thuốc điều trị bệnh tiểu đường

Thuốc điều trị bệnh tiểu đường đã được chứng minh là gây ra tác dụng phụ ở một số bệnh nhân. Các tác dụng phụ có thể xảy ra khác nhau tùy thuộc vào loại thuốc và phương pháp dùng thuốc.

Thuốc điều trị bệnh tiểu đường chủ yếu được sử dụng ở dạng uống hoặc tiêm. Mỗi dạng thuốc lại gây ra các tác dụng phụ khác nhau, cụ thể:

– Tác dụng phụ của thuốc uống: Các tác dụng phụ thường gặp của việc sử dụng thuốc uống dùng trong điều trị bệnh tiểu đường bao gồm:

• Đau dạ dày.
• Khó tiêu.
• Tiêu chảy. 
• Táo bón.
• Khí.
• Nhiễm trùng đường tiết niệu hoặc nhiễm trùng nấm men.
• Tăng cân.
• Lượng đường trong máu thấp (hạ đường huyết).

– Tác dụng phụ của thuốc tiêm: Những tác dụng phụ thường gặp của thuốc tiêm dùng trong điều trị tiểu đường bao gồm:

• Kích ứng hoặc đỏ tại chỗ tiêm.
• Da dày lên.
• Ớn lạnh.
• Ho.
• Đau họng.
• Nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi.
• Tăng cân.
• Tiêu chảy.
• Táo bón.

Khi xuất hiện những tác dụng phụ bất thường kể trên, hãy liên hệ với bác sĩ điều trị để được hỗ trợ kịp thời.

Nếu thấy phát ban da, nổi mề đay, sưng tấy, khó thở hoặc nuốt, chóng mặt hoặc tăng cân đột ngột trong khi dùng thuốc tiểu đường, hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức. Những triệu chứng này của phản ứng phụ nghiêm trọng với thuốc điều trị tiểu đường cần được điều trị ngay lập tức.

Trước khi bắt đầu điều trị bằng bất kỳ loại thuốc tiểu đường nào, hãy trao đổi với bác sĩ về bất kỳ loại thuốc hoặc chất bổ sung nào bạn đang dùng. Thuốc tiểu đường có thể tương tác với các loại thuốc và chất khác trong cơ thể, có khả năng gây ra tác dụng phụ. Bạn cũng nên cho bác sĩ biết nếu đang mang thai hoặc có kế hoạch mang thai trước khi bắt đầu điều trị bằng thuốc tiểu đường dạng uống hoặc tiêm.

2. Uống thuốc tiểu đường có hại dạ dày không?

Về thắc mắc uống thuốc tiểu đường có hại dạ dày không, dược sĩ Nguyễn Thị Thu cho biết, đau dạ dày là một trong số các tác dụng phụ thường gặp khi người bệnh uống các loại thuốc điều trị tiểu đường theo đường uống. 

Tuy nhiên, rủi ro của việc uống thuốc tiểu đường đối với dạ dày có thể thay đổi tùy thuốc và cơ địa của từng bệnh  nhân. Một số người có thể trải qua các vấn đề dạ dày như đau dạ dày, viêm loét dạ dày hoặc trào ngược dạ dày khi sử dụng thuốc tiểu đường. Tuy nhiên, điều này không xảy ra với tất cả mọi người.

III. Hướng dẫn uống thuốc tiểu đường đúng cách giúp bảo vệ dạ dày

Để uống thuốc điều trị tiểu đường hiệu quả và an toàn, tránh gây hại dạ dày, người bệnh có thể hiện một số biện pháp dưới đây để bảo vệ dạ dạ dày của mình:

1. Hỏi ý kiến bác sĩ

Trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc trị tiểu đường nào, cần hỏi ý kiến của bác sĩ. Luôn báo cho bác sĩ hoặc dược sĩ nếu bạn bị dị ứng với bất kỳ loại thuốc nào. 

Thảo luận với bác sĩ về tác dụng phụ có thể xảy ra của thuốc điều trị tiểu đường và hỏi họ về cách bảo vệ dạ dày.

Hãy cho bác sĩ và dược sĩ biết về bất kỳ loại thuốc nào khác mà bạn đang dùng, bao gồm cả thuốc thảo dược. Một số loại thuốc có thể phản ứng với nhau nếu dùng chung và điều này có thể gây nguy cơ cho sức khỏe. 

2. Kiểm tra kỹ 

Kiểm tra xem bạn đã nhận đúng thuốc chưa trước khi rời khỏi hiệu thuốc. Luôn đọc tờ hướng dẫn sử dụng đi kèm với thuốc. Hãy cho bác sĩ hoặc dược sĩ biết nếu bạn không hiểu bất kỳ thông tin nào về thuốc của mình. 

3. Tuân thủ liều lượng

Luôn tuân thủ đúng liều lượng thuốc điều trị tiểu đường mà bác sĩ đã chỉ định. Không tự ý tăng hoặc giảm liều thuốc mà không có sự hướng dẫn của bác sĩ.

Tuyệt đối không dùng quá liều khuyến cáo. Đối với thuốc được kê đơn cho bạn, liều dùng sẽ được ghi trên nhãn thuốc. Đối với thuốc bạn mua không cần đơn, liều dùng được ghi trên bao bì hoặc nhãn và trong tờ hướng dẫn sử dụng đi kèm với thuốc.

4. Tuân thủ thời gian dùng thuốc 

Không dùng thuốc điều trị tiểu đường lâu hơn thời gian bác sĩ hoặc dược sĩ chỉ định. Tuân thủ thời gian dùng thuốc theo chỉ định là điều quan trọng để bảo vệ dạ dày. 

5. Uống thuốc sau bữa ăn

Uống thuốc sau bữa ăn thay vì trước khi ăn hoặc khi bụng đói để giảm nguy cơ tác động đến dạ dày. Việc ăn trước khi uống thuốc điều trị tiểu đường có thể làm giảm sự kích thích trực tiếp lên dạ dày từ thuốc.

Trừ khi bác sĩ hoặc dược sĩ có chỉ định khác, hãy uống thuốc vào cùng một thời điểm mỗi ngày và luôn tuân thủ theo liệu trình được khuyến nghị. 

6. Sử dụng thuốc bổ trợ

Nếu lo ngại về tác động của thuốc chữa tiểu đường lên dạ dày, bạn có thể xem xét sử dụng các loại thuốc bổ trợ dạ dày như thuốc chống axit dạ dày dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.

Thuốc dạ dày chữ Y – Yumangel có tác dụng trung hòa axit dạ dày, đồng thời tạo màng nhầy bảo vệ niêm mạc dạ dày. Từ đó, nhanh chóng làm giảm các triệu chứng khó chịu của bệnh dạ dày như: ợ hơi, ợ chua, đau rát thượng vị, buồn nôn…

7. Kết hợp chế độ ăn uống khoa học 

Trong thời gian uống thuốc trị tiểu đường, bạn nên kết hợp với chế độ ăn uống khoa học giúp kiểm soát tốt lượng đường trong cơ thể. Điều này không chỉ giúp tăng cường sức khỏe, phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm của bệnh.

8. Giữ tâm lý thoải mái 

Duy trì tâm lý lành mạnh thư thái để giúp cho quá trình điều trị bệnh tiểu đường hiệu quả hơn. 

Bệnh nhân cần phải điều hòa cảm xúc, thư giãn thoải mái đầu óc và hạn chế những suy nghĩ tiêu cực bất ổn. Những việc này sẽ khiến kiểm soát tốt lượng đường trong máu một cách ổn định.

IV. Giải đáp 9 thắc mắc khác khi uống thuốc tiểu đường 

Bên cạnh câu hỏi uống thuốc tiểu đường có hại dạ dày không, người bệnh còn rất nhiều thắc mắc khác khi sử dụng thuốc cần giải đáp. Cụ thể: 

1. Khi nào phải dùng thuốc điều trị bệnh tiểu đường?

Nếu chỉ số đường huyết của người bệnh nằm ở mức tiền tiểu đường, thay đổi lối sống và tăng cường hoạt động thể lực là biện pháp điều trị đầu tiên được bác sĩ chỉ định. 

Trường hợp các phương pháp này không hiệu quả và không kiểm soát được mức đường huyết, bệnh nhân có thể cần được xem xét bổ sung uống thuốc tiểu đường để giúp giảm mức đường huyết cũng như nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ.

2. Làm sao để biết thuốc trị tiểu đường có hiệu quả?

Cách tốt nhất để biết thuốc tiểu đường có hiệu quả như thế nào là kiểm tra lượng đường trong máu. Hãy ghi lại lượng đường trong máu của bạn  (PDF) trong thời gian đó để xem chúng có đạt hoặc gần mục tiêu của bạn không.

Nếu mức độ của bạn ở mức hoặc gần mức mục tiêu và bạn không gặp bất kỳ vấn đề nào với thuốc, thì có thể thuốc đang có hiệu quả. Nếu bạn vẫn không chắc chắn, hãy trao đổi với bác sĩ điều trị.

3. Có thể ngừng uống thuốc tiểu đường sau khi lượng đường trong máu đã được kiểm soát không?

Nhiều bệnh nhân cho rằng, sau khi một người đạt được lượng đường trong máu trong phạm vi mục tiêu, điều đó có nghĩa là việc kiểm soát bệnh tiểu đường đã kết thúc. Nhưng không phải vậy.

Những người mắc bệnh tiểu đường loại 1 không thể tự tạo ra insulin, vì vậy họ sẽ luôn cần tiêm insulin mỗi ngày.

Đối với những người mắc bệnh tiểu đường loại 2 đang dùng thuốc, câu trả lời không rõ ràng. Hãy trao đổi với bác sĩ trước khi giảm hoặc ngừng thuốc.

4. Uống thuốc điều trị bệnh tiểu đường có gây tăng cân không?

Insulin và sulfonylurea, một loại thuốc viên điều trị tiểu đường có thể khiến một người tăng cân, thường là 4 – 7kg trong vòng một đến hai năm. Điều này là do những loại thuốc này giúp cơ thể sử dụng tất cả lượng đường có trong thực phẩm tiêu thụ.

Nếu bạn thấy mình đang tăng cân, hãy trao đổi với bác sĩ về cách điều chỉnh thuốc men, chế độ ăn uống và mức độ hoạt động để bạn có thể duy trì cân nặng khỏe mạnh hơn.

5. Thuốc điều trị tiểu đường có nguy cơ gì?

Một nguy cơ cụ thể khi dùng một số loại thuốc uống điều trị tiểu đường là lượng đường trong máu thấp (hạ đường huyết). 

Nguyên nhân là do thuốc uống điều trị tiểu đường có tác dụng làm giảm lượng đường trong máu. Nếu liều dùng quá cao hoặc dùng nhiều hơn liều được kê đơn, bạn có thể bị hạ đường huyết – lượng đường trong máu thấp hơn 70 mg/dL.

7. Thuốc có thể điều trị dứt điểm bệnh tiểu đường không? 

Không có cách chữa khỏi bệnh tiểu đường và không có loại thuốc hay cách nào để loại bỏ hoàn toàn bệnh này. Tuy nhiên, người bệnh có thể kiểm soát lượng đường trong máu bằng cách dùng thuốc, ăn uống và tập thể dục lành mạnh.

8. Có cần thay đổi thói quen ăn uống hoặc sinh hoạt khi dùng thuốc tiểu đường không?

Có. Thay đổi thói quen ăn uống và sinh hoạt khoa học hơn hỗ trợ thuốc trị tiểu đường giảm lượng đường trong máu có hiệu quả tốt nhất. Mặt khác, nếu lối sống thay đổi bắt đầu cải thiện bệnh tiểu đường, bạn có thể giảm lượng thuốc bạn đang sử dụng hoặc ngừng sử dụng chúng hoàn toàn.

9. Khi nào có thể ngừng uống thuốc tiểu đường?

Bệnh nhân không nên tự ý ngừng uống thuốc tiểu đường khi các triệu chứng đã cải thiện, vì các triệu chứng có thể không phản ánh đúng tình trạng bệnh thực tế. Việc làm này rất nguy hiểm, không kiểm soát được đường huyết và khiến các biến chứng xuất hiện sớm.

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể cân nhắc đến việc giảm liều hoặc ngừng sử dụng thuốc hạ đường huyết như:

• Các chỉ số đường huyết ổn định bao gồm: HbA1c < 6,5%, đường huyết lúc đói < 6 mmol/l, đường huyết 2 giờ sau ăn < 6 mmol/l 7,8 mmol/l trong ít nhất 6 tháng liên tiếp. 
• Bệnh nhân dùng thuốc đúng cách và thường xuyên bị hạ đường huyết: Các dấu hiệu hạ đường huyết như vã mồ hôi, run, tê bì chân tay, chóng mặt, đau đầu, đói, mệt mỏi,… 
• Không dùng thuốc có tác dụng gây hạ đường huyết nếu chỉ số đường huyết thấp trước khi uống hoặc tiêm vì nguy cơ hạ đường huyết rất nguy hiểm. 

Khi ngừng thuốc, bệnh nhân phải thường xuyên tự theo dõi đường huyết tại nhà và khám sức khỏe định kỳ.

Như vậy, uống thuốc tiểu đường có hại dạ dày không – câu trả lời là có nhưng không phải tất cả mọi người đều gặp phải tác dụng phụ trên dạ dày. Người bệnh không nên quá lo lắng, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa để có biện pháp giải quyết hợp lý nhất. Bác sĩ sẽ có sự thay đổi về loại thuốc, liệu trình điều trị để thích hợp nhất với tình trạng của bệnh nhân. Để bảo vệ dạ dày khi uống thuốc tiểu đường, người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt về liều lượng, thời điểm và thời gian uống theo chỉ định của bác sĩ. 

Tài liệu tham khảo:

• https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/diabetes
• https://londondiabetes.com/news-and-events/common-side-effects-of-diabetes-medication/
• https://sesamecare.com/blog/diabetes-medication