Thủng ruột non nguy hiểm thế nào? Dấu hiệu nhận biết và cách xử lý

Thủng ruột non là một trong những sự cố hết sức nghiêm trọng, cần cấp cứu ngay lập tức nếu không tính mạng người bệnh sẽ bị đe dọa. Có nhiều dấu hiệu cảnh báo bị thủng ruột non như: sốt cao, lờ đờ, tiêu chảy có lẫn máu, nôn…

I. Thủng ruột non là gì? 

Ruột non là một phần của hệ tiêu hóa, nằm giữa dạ dày và ruột già. Chức năng chính của ruột non là hấp thụ dưỡng chất từ thức ăn và chất lỏng, sau đó đưa chúng vào cơ thể qua các mạch máu.

Thủng ruột non là tình trạng thành ruột non bị thủng khiến cho chất lỏng bên trong ruột bị rò rỉ ra ngoài, gây viêm nhiễm ổ bụng. Đây là tình trạng cực kỳ nguy hiểm, cần được cấp cứu kịp thời.

Thủng ruột gặp nhiều ở người lớn, đặc biệt là người cao tuổi. Tuy vậy, vẫn có trường hợp thủng ruột ở trẻ sơ sinh.

II. Nguyên nhân gây thủng ruột non 

Có khá nhiều nguyên nhân gây ra thủng ruột non. Dưới đây là các nguyên nhân phổ biến nhất:

• Ruột non có khối u xâm lấn: Các khối u thường là ung thư hạch, ung thư biểu mô thận di căn hoặc mô xơ niêm mạc ruột.
• Ruột non bị xoắn: Dẫn tới căng ruột, các mạch máu bị chèn ép dẫn tới thủng ruột.
• Chấn thương sâu ở bụng dưới: Ruột non dễ bị thủng nhất khi gặp chấn thương vì đây là cơ quan nội tạng cuộn theo thành bụng, chiếm hầu hết diện tích khoang bụng.
• Xạ trị ung thư cổ tử cung và các khối u ác tính trong ổ bụng cũng có thể là nguyên nhân gây tắc ruột và thủng ruột.
• Biến chứng thủng ruột sau khi cấy ghép thận do việc sử dụng liều cao thuốc ức chế miễn dịch trong giai đoạn hậu phẫu.
• Nuốt phải các hóa chất có thể dẫn đến thủng ruột non cấp tính và viêm phúc mạc. Vết thủng có thể xuất hiện sau 4 ngày khi tiếp xúc với axit.
• Nuốt phải dị vật: Mảnh xương sắc nhọn, tăm xỉa răng…

III. Triệu chứng thủng ruột non

Các triệu chứng nhận biết bị thủng ruột non gồm:

• Đau bụng nghiêm trọng: Đau bụng có thể xuất hiện tức thì hoặc dần dần gia tăng sau khi thủng xảy ra. Đau thường rất nặng và không giảm đi dù ở tư thế nào.
• Sốt cao: Nếu có nhiễm trùng tại vùng thủng, người bệnh có thể bị sốt cao.
• Buồn nôn và nôn mửa: Có thể xuất hiện cảm giác buồn nôn và mửa sau khi ăn hoặc uống.
• Tiêu chảy: Thủng ruột non có thể gây ra tiêu chảy, trong đó phân thường có màu đen và mùi hôi do chứa máu.
• Bụng căng và phình to: Khi thủng ruột non gây ra sự lạc nội dung ruột vào khoang bụng, bụng có thể trở nên căng và phình to.
• Khiếm khuyết trong việc tiêu hoá: Thủng ruột non có thể làm giảm hoặc mất khả năng tiêu hoá thức ăn và hấp thu dưỡng chất, gây ra cảm giác đói và suy dinh dưỡng.
• Tình trạng suy kiệt và mệt mỏi: Do mất nước và dưỡng chất, người bệnh có thể trở nên suy kiệt và mệt mỏi.

IV. Bệnh thủng ruột non có nguy hiểm không?

Thủng ruột non là một tình trạng y tế nghiêm trọng và có nguy hiểm cao đối với sức khỏe. Khi xảy ra thủng ruột non, có một lỗ hoặc thủng xuất hiện trong thành ruột non, và điều này gây ra nhiều vấn đề và biến chứng có thể đe dọa tính mạng. Dưới đây là những nguy hiểm chính của thủng ruột non:

• Nhiễm trùng: Một trong những nguy hiểm nguyên nhân nhất của thủng ruột non là nhiễm trùng. Thủng tạo lỗ trong thành ruột, cho phép các vi khuẩn và chất bẩn từ nội dung ruột xâm nhập vào khoang bụng, gây ra viêm nhiễm và nhiễm trùng. Điều này có thể dẫn đến viêm phúc mạc, viêm màng phổi, viêm tụy, viêm bàng quang, hoặc cả septicemia – tình trạng nhiễm trùng toàn thân nguy hiểm.
• Tắc ruột: Thủng ruột non có thể gây tắc ruột, khi nội dung ruột không thể lưu thông thông suốt, dẫn đến đau bụng nghiêm trọng và nôn mửa.
• Nhiễm trùng huyết: Nếu nhiễm trùng lan rộng và tiếp tục xâm nhập vào huyết quản, người bệnh có thể bị nhiễm trùng huyết, một trạng thái cực kỳ nguy hiểm đe dọa tính mạng.
• Suy thận: Thủng ruột non có thể gây ra suy thận khi các chất độc hại từ nội dung ruột xâm nhập vào máu và tác động tiêu cực lên chức năng thận.
• Sepsis: Thủng ruột non là một trong những nguyên nhân gây ra sepsis – trạng thái phản ứng toàn thân nghiêm trọng với nhiễm trùng, có thể dẫn đến hội chứng suy tăng cânxi trong huyết quản và giảm huyết áp.
• Nếu thủng ruột non do thiếu máu cục bộ, thường dẫn đến viêm nhiễm màng bụng, hoại tử đường ruột. Sau đó, dù có sự can thiệp của bác sĩ, tiên lượng cũng không mấy khả quan.

V. Phương pháp chẩn đoán thủng ruột non 

Sau khi hỏi về tình trạng, tiền sử bệnh, để chẩn đoán thủng ruột non, bác sĩ có thể yêu bệnh nhân thực hiện một hoặc nhiều các xét nghiệm sau:

• Xét nghiệm máu: Để tìm các dấu hiệu nhiễm trùng hoặc mất máu.
• Chụp loạt phim ổ bụng: Gồm chụp X-quang bụng,  chụp X-quang ngực tư thế nằm và tư thế đứng cho thấy không khí tự do do một lỗ thủng gây ra.
• Chụp CT hoặc MRI ổ bụng: Dùng với các trường hợp khó phát hiện, bác sĩ tiêm thuốc cản quang cho bệnh nhân để quan sát vết thủng rõ ràng hơn.
• Nội soi: Trong một số trường hợp, người bệnh cần thực hiện thủ thuật nội soi để xác định vị trí vết thủng ở ruột non.

V. Cách xử lý khi bị thủng ruột non 

Ngay khi nhận thấy có dấu hiệu bị thủng ruột non, cần đưa người bệnh tới bệnh viện để được xử lý phù hợp và kịp thời. Các phương pháp điều trị thủng ruột non phổ biến nhất hiện nay là:

1. Điều trị nội khoa

Nếu lỗ thủng đã đóng, bệnh nhân không cần phải thực hiện phẫu thuật, chỉ cần điều trị nội khoa với các loại thuốc phù hợp.

2. Phẫu thuật khâu thủng ruột non 

Trước đây, bệnh nhân thủng ruột non thường được phẫu thuật mở. Tuy nhiên, thời gian gần đây, kỹ thuật mổ nội soi với nhiều ưu điểm như ít xâm lấn, hồi phục nhanh, thời gian nằm viện ngắn đã được áp dụng rộng rãi thay cho phương pháp mổ mở.

Theo đó, bệnh nhân thủng ruột non sẽ được mổ nội soi để khâu lỗ thủng ruột non, rửa bụng và dẫn lưu ổ bụng. Nếu không có vấn đề gì bất thường thường, dự kiến bệnh nhân sẽ được xuất viện sau 3 – 4 ngày điều trị.

2.1 Chỉ định/chống chỉ định

Phương pháp khâu thủng ruột non bằng phẫu thuật nội soi được chỉ định và chống chỉ định cụ thể như sau:

• Chỉ định: Bệnh nhân thủng ruột non do bệnh lý; bệnh nhân thủng ruột non do chấn thương bụng kín, có thể có nhiều lỗ thủng.

• Chống chỉ định: Bệnh nhân cao tuổi, sức khỏe yếu, bị sốc do nhiễm trùng hoặc suy hô hấp không cho phép bơm hơi ổ bụng; bệnh nhân có tiền sử phẫu thuật ở bụng nhiều lần; bệnh nhân ung thư di căn tới phúc mạc và di căn xa.

2.2. Chuẩn bị phẫu thuật

• Nhân sự thực hiện: Bác sĩ phẫu thuật tiêu hóa, bác sĩ gây mê hồi sức, phụ tá.
• Bệnh nhân: Được giải thích kỹ càng về phẫu thuật, được thực hiện các xét nghiệm cơ bản gồm sinh hóa, huyết học và chức năng đông máu; được chụp phổi và điện tâm đồ, cam kết phẫu thuật.
• Phương tiện kỹ thuật: Phòng mổ có đủ thiết bị tiến hành nội soi qua ổ bụng, bộ nội soi ổ bụng (gồm monitor, camera, nguồn sáng và nguồn CO2), hệ thống dao điện đơn cực và lưỡng cực, dao cắt đốt siêu âm; hệ thống máy bơm – rửa hút dịch ổ bụng; dụng cụ vén gan, kẹp ruột, kẹp, panh, kéo nội soi ổ bụng;

2.3. Tiến hành phẫu thuật

• Gây mê: Thực hiện gây mê nội khí quản cho bệnh nhân.
• Tư thế nằm: Bệnh nhân nằm ngửa, 2 chân khép, đặt sonde tiểu.
• Đặt trocar: Đặt 3 – 4 trocar gồm: 1 trocar 10mm đặt sát dưới rốn, 2 trocar 5mm đặt hố chậu phải và hố chậu trái, có thể đặt thêm 1 trocar 5mm nếu cần thiết.
• Đánh giá tổn thương: Quan sát ống bụng, lượng dịch, tình trạng chảy máu, có thể kiểm tra các tạng đặc như gan, lách, tụy và thận (nếu chấn thương). Đồng thời, dùng kịp kẹp ruột, kiểm tra dạ dày, đại tràng, ruột non, kết hợp hút sạch dịch, gửi để cấy và làm kháng sinh đồ.
• Súc rửa ổ bụng: Sau khi tìm thấy lỗ thủng ở ruột non, bác sĩ sẽ thực hiện súc rửa ổ bụng bằng dung dịch NaCl 0,9% ấm.
• Xử lý lỗ thủng ruột non: Trường hợp ruột non bị thủng do bệnh lý bác sĩ sẽ thực hiện xén mép lỗ thủng để làm giải phẫu bệnh lý. Nếu lỗ thủng ruột non nhỏ sẽ tiến hành khâu nội soi bằng 1 mũi chữ X. Trường hợp lỗ thủng ruột non lớn hoặc nhiều lỗ thủng xa nhau cần thực hiện mở bụng 2 – 3cm, đưa quai ruột ra ngoài, khâu ngang bằng chỉ tiêu chậm. Với bệnh nhân có nhiều lỗ thủng ruột non có kích thước lớn, nằm gần nhau cần thực hiện mở bụng 2 – 3cm, đưa quai ruột ra ngoài. Tiếp theo, cắt đoạn ruột chứa các lỗ thủng, nối lại 2 phần và đưa lại vào ổ bụng.
• Dẫn lưu và đóng các lỗ trocar: Cuối cùng bác sĩ sẽ dẫn lưu ống bụng và đóng lại các lỗ trocar.

2.4. Theo dõi sau phẫu thuật

• Theo dõi các chỉ số sinh tồn của bệnh nhân  như hô hấp, huyết áp, nhiệt độ, mạch…
• Theo dõi hiện tượng chảy máu, nhiễm trùng.
• Bệnh nhân lưu sonde dạ dày, sử dụng phối hợp ít nhất 2 loại kháng sinh tiêm trong 5 – 7 ngày.

2.5. Tai biến và cách xử trí

• Tai biến trong phẫu thuật: Thường gặp là chảy máu do làm tổn thương các mạch máu. Cách xử lý là khâu cầm máu lại hoặc bằng clip. Nếu không cầm máu được phải chuyển sang mổ mở để tránh gây tụ máu lớn tại mạc treo.
• Tai biến sau phẫu thuật: Chảy máu ổ bụng (xử trí bằng cách mổ lại sớm để kiểm tra, cầm máu); bục chỗ khâu hoặc miệng nối (xử trí bằng cách mổ lại sớm); chít hẹp chỗ khâu hoặc miệng nối (mổ lại để giải quyết triệt để nguyên nhân gây ra).

3. Phẫu thuật cắt bỏ một phần ruột non

Bác sĩ tiến hành phẫu thuật để cắt bỏ một phần ruột nếu lỗ thủng lớn hoặc cần loại bỏ vùng ruột bị bệnh rồi nối lại. Tùy theo mức độ nghiêm trọng của bệnh và sức khỏe của bệnh nhân mà bác sĩ sẽ chỉ định mổ mở hoặc nội soi.

Thủng ruột non không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm và đe dọa tính mạng người bệnh. Do đó, bạn không nên chủ quan khi nghi ngờ phát hiện triệu chứng bệnh.

Nếu cần được tư vấn kỹ hơn về thủng ruột non cũng như các bệnh lý liên quan đến tiêu hóa, bạn có thể gọi đến hotline miễn cước 1800.1125 để gặp dược sĩ của thuốc dạ dày chữ Y – Yumangel nhé.

Có thể bạn quan tâm:

• U ruột non là gì? Có nguy hiểm không?
• Ruột non là gì? 6+ bệnh lý ruột non thường gặp