[Giải đáp]: Bệnh dạ dày có ảnh hưởng đến tim không?

Nhiều bệnh nhân bị đau dạ dày thường cảm thấy lo lắng khi xuất hiện các triệu chứng như tim đập nhanh, khó thở, hay tức ngực. Từ đó đặt ra câu hỏi: bệnh dạ dày có ảnh hưởng đến tim không? Thực tế, có những mối liên hệ ít được biết đến giữa hệ tiêu hóa và hệ tim mạch. Bài viết dưới đây, mời bạn cùng Yumangel khám phá những cơ chế có thể giải thích sự tương tác này.

I. Bệnh dạ dày có ảnh hưởng đến tim không?

1. Mối liên hệ giữa hệ tiêu hóa và tim mạch

Mặc dù dạ dày và tim là hai cơ quan khác nhau nhưng giữa chúng lại tồn tại một mối liên hệ phức tạp thông qua hệ thần kinh. Trong đó, mạng lưới thần kinh phức tạp, đặc biệt là dây thần kinh phế vị, đóng vai trò cầu nối quan trọng giữa hai cơ quan này.

Dây thần kinh phế vị là một trong những dây thần kinh sọ quan trọng nhất, kéo dài từ não bộ xuống đến bụng và chi phối nhiều chức năng như: nhịp tim, nhu động ruột, phản xạ nôn, tiêu hóa và cả cảm giác ở các cơ quan vùng ngực, bụng. Khi dạ dày bị tổn thương hoặc viêm nhiễm (như viêm loét dạ dày, trào ngược dạ dày thực quản…), tín hiệu thần kinh được truyền qua dây phế vị có thể làm ảnh hưởng đến nhịp tim hoặc gây ra cảm giác đau tức vùng ngực, lồng ngực nơi tim đang hoạt động.

Do đó, có thể nói rằng khi dạ dày gặp vấn đề, tim cũng có thể ảnh hưởng một phần do liên kết thần kinh này.

2. Trào ngược dạ dày là tình trạng phổ biến gây ảnh hưởng đến tim

Một trong những vấn đề dạ dày phổ biến nhất dễ gây ảnh hưởng đến tim là trào ngược dạ dày thực quản (GERD). Khi axit dạ dày trào ngược lên thực quản, nó không chỉ gây ra các triệu chứng như ợ nóng, ợ chua mà còn dễ tạo ra cảm giác đau tức ngực, thường ở vùng giữa ngực, sau xương ức, tương tự như đau tim.

Nhiều người bệnh cảm thấy tim đập nhanh, hồi hộp, đánh trống ngực, đặc biệt là sau khi ăn no hoặc khi nằm. Những triệu chứng này làm cho không ít người hoảng sợ, tưởng mình đang bị nhồi máu cơ tim hay rối loạn nhịp tim, trong khi thực chất nguồn gốc là từ dạ dày.

Một số trường hợp trào ngược kéo dài có thể làm kích thích dây thần kinh phế vị, gây phản xạ làm giảm nhịp tim hoặc tạo cảm giác khó thở, tức ngực, đau lan lên vai trái hoặc cánh tay. Đđây cũng là các dấu hiệu rất dễ nhầm lẫn với bệnh lý tim mạch thực sự.

Chính vì vậy, phân biệt rõ các triệu chứng giữa bệnh lý dạ dày và tim là rất quan trọng. Việc chủ quan hoặc nhầm lẫn có thể dẫn đến chẩn đoán sai, điều trị sai hướng. Nếu thường xuyên có cảm giác đau tức ngực, tim đập nhanh kèm theo triệu chứng như ợ chua, buồn nôn, đầy bụng sau ăn…, người bệnh nên đi khám sớm để can thiệp điều trị kịp thời.

II. Bệnh dạ dày có ảnh hướng đến tim theo cơ chế nào?

Bệnh dạ dày thực quản không chỉ gây ra cảm giác ợ chua, nóng rát, đầy bụng… mà còn có thể ảnh hưởng đến tim. Dù tim đập nhanh hay rối loạn nhịp tim không phải là triệu chứng phổ biến, nhưng vẫn có thể xảy ra và khiến người bệnh hoang mang, lo lắng.

Cơ chế gây ảnh hưởng đến tim xuất phát từ dây thần kinh phế vị – một dây thần kinh quan trọng nối giữa não bộ với các cơ quan nội tạng, bao gồm cả dạ dày và tim. Khi axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản, nó có thể kích thích dây thần kinh này, làm rối loạn hoạt động điều hòa nhịp tim, dẫn đến các cảm giác như tim đập nhanh, hồi hộp, khó thở. Một số người còn cảm thấy tức ngực, tưởng nhầm mình bị bệnh tim.

III. Nguyên nhân bệnh dạ dày gây rối loạn nhịp tim

Bệnh dạ dày là một tình trạng bệnh lý phổ biến. Mặc dù không phải lúc nào cũng trực tiếp gây ra rối loạn nhịp tim nghiêm trọng, nhưng các yếu tố liên quan đến dạ dày có thể ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động của tim. Dưới đây là ba nguyên nhân chính cần được chú ý.

1. Ăn uống không điều độ, quá no hoặc ăn khuya

Thói quen ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát cả triệu chứng dạ dày lẫn các biểu hiện tim mạch. Khi ăn quá no, ăn muộn hoặc không đúng giờ giấc, dạ dày sẽ bị quá tải và làm việc chậm hơn, gây tăng áp lực bên trong. Do đó có nguy cơ gây nên:

• Dạ dày đầy hơi, giãn rộng và tăng áp lực lên cơ vòng thực quản dưới.
• Axit và dịch tiêu hóa dễ trào ngược lên thực quản.
• Dịch trào ngược kích thích dây thần kinh phế vị, một dây thần kinh có liên quan mật thiết đến việc điều chỉnh nhịp tim.
• Tim có thể đập nhanh, hồi hộp hoặc rối loạn nhịp tạm thời, đặc biệt ở những người nhạy cảm.

Vậy nên, bạn không nên ăn quá no, ăn sát giờ ngủ hoặc ăn quá nhanh. Bởi những thói quen này không chỉ gây hại cho dạ dày mà còn ảnh hưởng gián tiếp đến tim.

2. Căng thẳng, stress kéo dài

Trong cuộc sống hiện đại, stress là một yếu tố nguy cơ ảnh hưởng đến nhiều cơ quan trong cơ thể. Khi căng thẳng kéo dài, cơ thể sẽ sản sinh ra các hormone như cortisol và adrenaline. Gây nên:

• Làm tăng tiết axit dạ dày, khiến niêm mạc dễ bị kích thích, dẫn đến trào ngược.
• Khiến tim đập nhanh hơn, huyết áp tăng cao.
• Ở người bị trào ngược, stress làm triệu chứng dạ dày nặng hơn và đồng thời làm trầm trọng thêm cảm giác hồi hộp, lo âu, tim đập nhanh.

Do vậy, stress không chỉ là cảm xúc, nó còn là một yếu tố sinh lý thực sự ảnh hưởng đến dạ dày và tim. Việc quản lý tốt tâm lý có thể giúp giảm cả trào ngược và nhịp tim bất thường.

3. Dùng thuốc không kiểm soát

Một số người bị trào ngược thường tự ý mua thuốc hoặc dùng sai liều, kéo dài thời gian mà không có sự hướng dẫn của bác sĩ. Điều này có thể gây rối loạn hệ tiêu hóa và ảnh hưởng gián tiếp đến tim. Các nguy cơ có thể xảy ra:

• Thuốc kháng axit chứa magie hoặc nhôm: nếu dùng liều cao trong thời gian dài có thể làm rối loạn điện giải, ảnh hưởng đến hoạt động điện của tim.
• Một số thuốc kháng tiết axit, thuốc chống nôn, giảm co thắt: có thể tác động lên hệ thần kinh tự chủ, gây hồi hộp, rối loạn nhịp tim ở người nhạy cảm.
• Người có tiền sử bệnh tim hoặc đang dùng thuốc điều trị tim mạch càng phải thận trọng khi dùng thêm thuốc dạ dày.

Dù là thuốc không kê đơn hay thuốc điều trị dài hạn, hãy luôn tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ. Việc tưởng chừng đơn giản như uống thuốc sai liều cũng có thể gây ra hậu quả đáng tiếc.

Rối loạn nhịp tim ở người bị trào ngược dạ dày không phải là hiếm gặp và thường xuất phát từ những thói quen sinh hoạt hàng ngày. Hiểu rõ các nguyên nhân này sẽ giúp người bệnh chủ động điều chỉnh lối sống, cải thiện sức khoẻ.

IV. Chẩn đoán rối loạn nhịp tim

Khi xuất hiện các triệu chứng tim mạch mà nguyên nhân có thể liên quan đến bệnh dạ dày, việc chẩn đoán chính xác là vô cùng quan trọng.

1. Khám lâm sàng

Bước đầu tiên và quan trọng nhất trong chẩn đoán là khai thác triệu chứng lâm sàng một cách tỉ mỉ. Bác sĩ sẽ hỏi về các biểu hiện mà bạn đang gặp phải, bao gồm:

• Tim đập nhanh, hồi hộp: Bạn có cảm thấy tim mình đập nhanh bất thường, mạnh hơn bình thường không? Cảm giác này xuất hiện vào lúc nào, kéo dài bao lâu và có liên quan đến bữa ăn hay căng thẳng không?
• Cảm giác nghẹt thở: Bạn có thấy khó thở, hụt hơi, hoặc như có vật gì đè nặng lên ngực không? Cảm giác này có đi kèm với ợ chua, ợ hơi, hoặc nóng rát vùng ngực không?

Việc mô tả chi tiết các triệu chứng sẽ giúp bác sĩ xác định nguyên nhân, đặc biệt là mối liên hệ giữa các triệu chứng tim mạch và các biểu hiện của đường tiêu hóa.

2. Phân biệt với bệnh tim

Đây là bước cực kỳ quan trọng để tránh chẩn đoán nhầm lẫn giữa rối loạn nhịp tim do dạ dày và các bệnh lý tim mạch nguy hiểm. Bác sĩ sẽ dựa vào mô tả cơn đau ngực, thời gian xuất hiện, yếu tố khởi phát để phân biệt:

• Cơn đau ngực do trào ngược dạ dày thường có tính chất nóng rát, châm chích, vị trí thường sau xương ức và có thể lan lên cổ họng. Đau thường xuất hiện sau khi ăn no, nằm xuống, cúi gập người, hoặc khi căng thẳng. Cơn đau có thể giảm khi dùng thuốc kháng axit.
• Cơn đau ngực do bệnh tim (ví dụ như đau thắt ngực do thiếu máu cơ tim) thường có tính chất đè nặng, bóp nghẹt, thắt chặt, có thể lan lên vai, cánh tay (thường là tay trái), cổ, hàm. Cơn đau này thường xuất hiện khi gắng sức, xúc động mạnh và giảm khi nghỉ ngơi hoặc dùng thuốc giãn mạch vành.

Mặc dù có những điểm khác biệt, nhưng do triệu chứng đôi khi rất giống nhau, việc chẩn đoán cần phải được thực hiện kỹ càng.

3. Các xét nghiệm cần thiết

Để đưa ra chẩn đoán chính xác và loại trừ các nguyên nhân nguy hiểm, bác sĩ có thể chỉ định một số xét nghiệm cận lâm sàng:

• Điện tâm đồ (ECG): Đây là xét nghiệm cơ bản và không xâm lấn, giúp ghi lại hoạt động điện của tim. ECG có thể phát hiện các rối loạn nhịp tim, nhồi máu cơ tim, hoặc các dấu hiệu bất thường khác về tim.
• Siêu âm tim: Xét nghiệm này cung cấp hình ảnh chi tiết về cấu trúc và chức năng của tim. Siêu âm tim giúp loại trừ các bệnh tim cấu trúc hoặc chức năng có thể gây ra rối loạn nhịp.
• Nội soi dạ dày nếu nghi ngờ trào ngược: Nếu các xét nghiệm tim mạch không cho thấy bất thường rõ rệt, bác sĩ có thể chỉ định nội soi dạ dày. Nội soi giúp trực tiếp quan sát niêm mạc thực quản, dạ dày, tá tràng để đánh giá mức độ viêm, tổn thương do axit trào ngược và các bệnh lý dạ dày khác có thể gây ra triệu chứng liên quan.

Việc kết hợp chặt chẽ giữa thăm khám lâm sàng và các xét nghiệm chuyên sâu sẽ giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán chính xác và có phác đồ điều trị phù hợp cho từng trường hợp cụ thể.

V. Điều trị rối loạn nhịp tim do bệnh dạ dày

Khi rối loạn nhịp tim được xác định là do bệnh dạ dày, việc điều trị cần tập trung vào cả nguyên nhân gốc rễ là dạ dày và các triệu chứng tim mạch đi kèm. Mục tiêu là kiểm soát bệnh dạ dày để giảm tác động lên tim, đồng thời hỗ trợ điều hòa nhịp tim và theo dõi chặt chẽ tình trạng sức khỏe tổng thể.

1. Kiểm soát bệnh dạ dày

Đây là bước quan trọng nhất vì nếu không kiểm soát được bệnh dạ dày, các triệu chứng tim mạch có thể tái phát hoặc trở nên nghiêm trọng hơn.

1.1. Điều chỉnh chế độ ăn uống, sinh hoạt

Đây là nền tảng của mọi phác đồ điều trị bệnh dạ dày. Bạn nên

• Tránh các thực phẩm kích thích: Hạn chế cà phê, trà đặc, sô cô la, bạc hà, thức ăn nhiều dầu mỡ, đồ ăn cay nóng, trái cây họ cam quýt, cà chua.
• Ăn uống điều độ: Ăn thành nhiều bữa nhỏ trong ngày thay vì ăn quá no một lúc.
• Không ăn khuya: Tránh ăn trong vòng 2-3 giờ trước khi đi ngủ để dạ dày có thời gian tiêu hóa.
• Nâng cao đầu giường: Khi ngủ, kê gối cao hơn hoặc nâng đầu giường lên khoảng 15-20cm giúp ngăn axit trào ngược.
• Duy trì cân nặng hợp lý: Giảm cân nếu thừa cân hoặc béo phì, vì trọng lượng dư thừa tạo áp lực lên dạ dày.
• Tránh mặc quần áo quá chật: Đặc biệt là ở vùng bụng.
• Bỏ thuốc lá và hạn chế rượu bia: Cả hai đều làm yếu cơ vòng thực quản dưới, khiến axit dễ trào ngược.

1.2. Dùng thuốc ức chế axit, thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày

• Thuốc ức chế bơm proton (PPIs): Đây là nhóm thuốc hiệu quả nhất trong việc giảm tiết axit dạ dày (ví dụ: Omeprazole, Esomeprazole, Lansoprazole).
• Thuốc kháng H2 (H2 blockers): Giảm sản xuất axit dạ dày (ví dụ: Ranitidine, Famotidine).
• Thuốc kháng axit: Giúp trung hòa axit dạ dày nhanh chóng, giảm triệu chứng tức thời (ví dụ: Maalox, Gaviscon).
• Thuốc tạo màng bọc bảo vệ: Giúp bảo vệ niêm mạc thực quản khỏi tác động của axit (ví dụ: Sucralfate).

Việc sử dụng thuốc cần theo chỉ định và giám sát của bác sĩ để đảm bảo hiệu quả và tránh tác dụng phụ không mong muốn.

2. Hỗ trợ điều hòa nhịp tim

Trong một số trường hợp, các triệu chứng rối loạn nhịp tim có thể gây nhiều khó chịu và cần có các biện pháp hỗ trợ để ổn định.

• Sử dụng thuốc điều nhịp nếu cần thiết (theo chỉ định bác sĩ): Nếu rối loạn nhịp tim gây ra các triệu chứng nghiêm trọng hoặc được xác định là có nguy cơ, bác sĩ tim mạch có thể cân nhắc kê đơn các loại thuốc điều hòa nhịp tim phù hợp. Tuy nhiên, đây thường chỉ là giải pháp tạm thời.
• Tập hít thở sâu, thư giãn, giảm stress: Kỹ thuật này không chỉ giúp giảm căng thẳng mà còn có thể trực tiếp tác động đến hệ thần kinh, giúp làm dịu tim và ổn định nhịp điệu. Các phương pháp như thiền định, yoga, nghe nhạc thư giãn cũng rất hữu ích.

3. Theo dõi và tái khám định kỳ

Để đảm bảo sức khỏe lâu dài và kiểm soát tốt cả hai tình trạng, việc theo dõi và tái khám định kỳ là vô cùng cần thiết.

• Đảm bảo loại trừ nguyên nhân tim mạch: Ngay cả khi đã xác định bệnh dạ dày dạ dày là nguyên nhân chính, việc tái khám tim mạch định kỳ giúp loại trừ hoàn toàn các bệnh lý tim ẩn tàng.
• Theo dõi diễn tiến bệnh dạ dày: Bác sĩ sẽ đánh giá hiệu quả của phác đồ điều trị, điều chỉnh liều lượng thuốc hoặc thay đổi loại thuốc nếu cần, và kiểm tra các biến chứng tiềm ẩn của trào ngược dạ dày. Việc theo dõi này cũng giúp người bệnh điều chỉnh lối sống một cách bền vững.

Điều trị rối loạn nhịp tim liên quan đến dạ dày không chỉ đơn thuần là xử lý triệu chứng tim mạch mà cần tiếp cận toàn diện từ nguyên nhân đến yếu tố lối sống. Việc phối hợp chặt chẽ giữa người bệnh và bác sĩ, cùng với sự kiên trì trong thay đổi thói quen, sẽ giúp kiểm soát hiệu quả tình trạng này và nâng cao chất lượng cuộc sống.

VI. Phòng ngừa bệnh dạ dày ảnh hưởng đến tim

Phòng ngừa luôn tốt hơn chữa bệnh, đặc biệt khi nói đến mối liên hệ phức tạp giữa dạ dày và tim. Việc chủ động chăm sóc sức khỏe tiêu hóa và tim mạch không chỉ giúp bạn tránh được những khó chịu do trào ngược dạ dày, bệnh dạ dày gây ra mà còn giảm thiểu nguy cơ xuất hiện các triệu chứng tim mạch đáng lo ngại.

1. Xây dựng chế độ ăn uống khoa học

Chế độ ăn uống là yếu tố then chốt trong việc phòng ngừa và kiểm soát trào ngược dạ dày, từ đó giảm thiểu tác động của nó lên tim.

• Ăn uống điều độ, đúng giờ: Hãy chia nhỏ bữa ăn thành nhiều bữa phụ trong ngày thay vì ăn quá no một lúc. Điều này giúp giảm áp lực lên dạ dày và cơ vòng thực quản dưới. Ăn đúng bữa, tránh bỏ bữa cũng rất quan trọng.
• Tránh thực phẩm kích thích: Hạn chế tối đa các loại thực phẩm và đồ uống có thể gây kích ứng hoặc làm tăng tiết axit dạ dày. Bao gồm:
  • Đồ ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ: Gây khó tiêu và kích thích niêm mạc dạ dày.
  • Thực phẩm giàu axit: Cam, chanh, cà chua, dứa, nước ép trái cây chua.
  • Đồ uống có gas, cà phê, trà đặc, sô cô la: Gây giãn cơ vòng thực quản và tăng tiết axit.
  • Bạc hà: Mặc dù tạo cảm giác the mát nhưng có thể làm giãn cơ vòng thực quản.
• Không ăn khuya: Tuyệt đối không ăn trong vòng 2-3 giờ trước khi đi ngủ. Điều này giúp dạ dày có đủ thời gian tiêu hóa thức ăn và làm rỗng trước khi bạn nằm xuống, ngăn chặn axit trào ngược.
• Bổ sung chất xơ và rau xanh: Chế độ ăn giàu chất xơ giúp cải thiện tiêu hóa, ngăn ngừa táo bón và duy trì cân nặng khỏe mạnh.

2. Thay đổi lối sống lành mạnh

Bên cạnh chế độ ăn, những thói quen sinh hoạt hàng ngày cũng ảnh hưởng lớn đến dạ dày và tim.

• Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân hoặc béo phì, đặc biệt là béo bụng, sẽ tạo áp lực lên dạ dày, đẩy axit lên thực quản. Giảm cân khoa học có thể cải thiện đáng kể các triệu chứng trào ngược.
• Không hút thuốc và hạn chế rượu bia: Cả thuốc lá và rượu bia đều là những tác nhân gây hại nghiêm trọng cho hệ tiêu hóa và tim mạch. Chúng làm yếu cơ vòng thực quản dưới, kích thích sản xuất axit, và có thể gây rối loạn nhịp tim trực tiếp.
• Nâng cao đầu giường khi ngủ: Kê cao đầu giường (khoảng 15-20cm) bằng cách đặt vật chêm dưới chân giường hoặc dùng gối chuyên dụng. Điều này giúp trọng lực giữ axit trong dạ dày, giảm trào ngược về đêm.
• Mặc quần áo thoải mái: Tránh mặc quần áo quá chật, đặc biệt là ở vùng bụng, vì chúng có thể gây áp lực lên dạ dày và đẩy axit lên.
• Tập thể dục đều đặn: Vận động vừa phải, thường xuyên giúp duy trì cân nặng, giảm căng thẳng và cải thiện chức năng tim mạch tổng thể. Tuy nhiên, tránh tập luyện cường độ cao ngay sau khi ăn.

3. Tinh thần thoải mái

Căng thẳng không chỉ ảnh hưởng đến tâm lý mà còn tác động trực tiếp đến hệ tiêu hóa và tim mạch, làm tăng tiết axit dạ dày và gây rối loạn nhịp tim.

• Thư giãn: Yoga, thiền, hít thở sâu, hoặc các bài tập thư giãn khác có thể giúp giảm mức độ căng thẳng, từ đó cải thiện các triệu chứng trào ngược và ổn định nhịp tim.
• Đảm bảo giấc ngủ đủ và chất lượng: Thiếu ngủ hoặc ngủ không sâu giấc có thể làm tăng căng thẳng và ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.

4. Thăm khám định kỳ và sử dụng thuốc theo chỉ định

• Không tự ý dùng thuốc: Nếu có các triệu chứng của trào ngược dạ dày hoặc rối loạn nhịp tim, hãy đi khám bác sĩ để được chẩn đoán chính xác và kê đơn thuốc phù hợp. Tránh tự ý sử dụng thuốc hoặc ngưng thuốc mà không có sự đồng ý của bác sĩ.
• Tái khám định kỳ: Dù các triệu chứng có vẻ đã thuyên giảm, việc tái khám định kỳ giúp bác sĩ đánh giá tình trạng bệnh, điều chỉnh phác đồ điều trị nếu cần và kịp thời phát hiện các biến chứng tiềm ẩn.

Bằng cách áp dụng những biện pháp phòng ngừa này, bạn không chỉ bảo vệ dạ dày mà còn góp phần giữ cho trái tim mình luôn khỏe mạnh. 

Mặc dù không trực tiếp gây ra bệnh tim, nhưng những ảnh hưởng gián tiếp của bệnh dạ dày đến tim là có thật. Hiểu rõ bệnh dạ dày có ảnh hưởng đến tim không giúp chúng ta nhận ra tầm quan trọng của việc chẩn đoán và điều trị đúng cách cả hai hệ cơ quan, tránh những nhầm lẫn đáng tiếc và đảm bảo một sức khoẻ tổng thể tốt.