Mẹ bị HP có nên cho con bú nếu em bé đang trong giai đoạn bú mẹ hoàn toàn nhưng cần chú ý vệ sinh sạch sẽ tay và đầu ti trước khi cho con bú. Hiện nay, vẫn chưa có báo cáo nào về việc mẹ bị nhiễm HP cho con bú sữa trẻ bị lây nhiễm vi khuẩn qua sữa mẹ. Vì tuyến sữa và con đường dạ dày, thực quản là hai hệ thống hoàn toàn riêng biệt nên vi khuẩn HP sẽ không thể lây truyền qua đường sữa mẹ.
Mục lục
I. Vi khuẩn HP và khả năng lây nhiễm trong gia đình
Helicobacter Pylori (H.pylori) là một loại vi khuẩn phổ biến phát triển trong đường tiêu hóa và có xu hướng tấn công niêm mạc dạ dày.
Vi khuẩn HP có thể thích nghi để sống trong môi trường axit và khắc nghiệt của dạ dày bằng cách sản xuất ra một chất trung hòa axit dạ dày. Chất này là urease, phản ứng với urê để tạo thành amoniac, chất độc đối với tế bào người.
Chữ “H” trong tên là viết tắt của Helicobacter. “Helico” có nghĩa là hình xoắn ốc, dùng để chỉ hình dạng của vi khuẩn.
HP là loại vi khuẩn duy nhất có thể sinh sống và phát triển trong môi trường dạ dày khắc nghiệt.
H.pylori thường lây nhiễm vào dạ dày của một người trong thời thơ ấu. Nhiễm trùng thường vô hại và không gây ra triệu chứng. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, chúng có thể dẫn đến loét dạ dày và một số bệnh.
Về khả năng lây nhiễm, vi khuẩn HP hoàn toàn có khả năng lây nhiễm từ người bệnh sang người khỏe mạnh. Sau đây là một số con đường lây truyền chính của vi khuẩn HP:
1. Lây truyền qua đường miệng – miệng
Đây được coi là con đường lây truyền chính của vi khuẩn HP. Do vi khuẩn HP tồn tại trong dịch vị dạ dày, nước bọt và mảng bám răng nên chúng lây truyền từ người này sang người khác khi dùng chung bát đĩa, đồ dùng, bàn chải đánh răng, hôn nhau và khi mẹ cho con bú.
Theo nhiều chuyên gia y tế, nếu trong gia đình có người bị nhiễm vi khuẩn HP thì tỷ lệ những người còn lại bị nhiễm là rất cao.
2. Lây truyền qua đường phân – miệng
Vi khuẩn HP sẽ được cơ thể đào thải ra môi trường qua phân. Do đó, sau khi đi vệ sinh hoặc trước khi ăn, người bệnh cần chú ý rửa tay bằng xà phòng để tránh nhiễm khuẩn HP.
3. Nhiễm khuẩn qua đường dạ dày – miệng
Vi khuẩn HP thường trú ngụ và phát triển trong dạ dày, vì vậy khi người bị nhiễm HP xuất hiện tình trạng trào ngược dạ dày thực quản hoặc ợ nóng thì đây sẽ là con đường vận chuyển phổ biến của HP theo dịch vị dạ dày lên miệng.
4. Nhiễm khuẩn qua đường tiêu hóa
Trong trường hợp này, người khỏe mạnh có nguy cơ bị nhiễm HP qua các dụng cụ, trang thiết bị y tế khi thực hiện nội soi dạ dày.
Khi thực hiện nội soi dạ dày, nếu đầu dò không được vệ sinh và khử trùng đúng cách thì vi khuẩn HP có thể bám lại và xâm nhập vào cơ thể người thực hiện nội soi tiếp theo.
Do đó, người bệnh cần chú ý lựa chọn các cơ sở y tế uy tín để tiến hành khám và điều trị bệnh, tránh phát sinh thêm các bệnh lý không đáng có.
Vi khuẩn HP hoàn toàn có khả năng lây nhiễm từ người bệnh sang người khỏe mạnh qua đường miệng – miệng, phân – miệng, dạ dày – miệng…
Mọi đối tượng đều có nguy cơ nhiễm vi khuẩn HP. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), tính có tới 2/3 số người trên toàn thế giới bị nhiễm H. pylori. Tuy nhiên, tỷ lệ mắc bệnh phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau như độ tuổi, khu vực địa lý, thói quen sinh hoạt và chất lượng cuộc sống.
Trẻ nhỏ cũng có nguy cơ mắc bệnh cao do cha mẹ hoặc người thân bị nhiễm vi khuẩn có thói quen hôn môi trẻ, đút thức ăn cho trẻ….
Như vậy có thể thấy, vi khuẩn HP có khả năng lây nhiễm cao giữa các thành viên trong gia đình khi có người bị nhiễm HP. Nguy hiểm hơn, vi khuẩn dễ dàng lây sang con nếu người mẹ không biết mình đang bị nhiễm khuẩn HP. Lúc này, trẻ có nguy cơ bị nhiễm HP từ mẹ thông qua các tiếp xúc gần hàng ngày như ôm, hôn, mớm thức ăn, ăn chung, ngủ chung…
Vậy mẹ bị HP có nên cho con bú không – hãy đến phần II của bài viết để có câu trả lời chính xác các mẹ nhé.
II. Mẹ bị HP có nên cho con bú không? Tại sao?
Vì lo sợ vi khuẩn HP có thể lây nhiễm qua con đường sữa mẹ nên rất nhiều mẹ lo lắng không biết mẹ bị nhiễm hp có cho con bú được không. Tuy nhiên, hóa giải nỗi lo này, các chuyên gia sức khỏe cho biết:
– Cho đến nay, vẫn chưa có thông tin, nghiên cứu hay báo cáo nào về việc mẹ bị nhiễm HP cho con bú sữa trẻ bị lây nhiễm vi khuẩn qua sữa mẹ.
– Lý do là vì tuyến sữa và con đường dạ dày,thực quản là hai hệ thống hoàn toàn riêng biệt, đảm nhận các chức năng và nhiệm vụ khác nhau. Do đó, người mẹ bị nhiễm vi khuẩn HP sẽ không làm lây truyền HP cho con qua đường sữa mẹ.
– Các chuyên gia cũng nhận định thêm, do vi khuẩn HP sống trong môi trường thiếu oxy ở lớp nhầy của niêm mạc dạ dày và sản sinh thành urease. Vậy nên HP không thể tồn tại lâu trong cơ thể người bệnh, thời gian chúng có thể tồn tài ở môi trường bên ngoài là 1 giờ đồng hồ.
– Đối với lây nhiễm vi khuẩn HP từ mẹ sang con, có hai con đường lây truyền rõ ràng nhất là qua đường miệng và ăn uống khi hai mẹ con ăn chung, ngủ chung, mẹ hôn và mớm đồ ăn cho con.
Tóm lại, nếu mẹ bị nhiễm vi khuẩn HP trong thời gian con đang bú, đặc biệt là giai đoạn 6 tháng đầu sau sinh, các mẹ vẫn nên duy trì số lần cho con bú nếu tình trạng nhiễm HP chỉ ở mức độ nhẹ và mới khởi phát.
Tuy nhiên, trước và sau khi bú các mẹ cần phải chú ý vệ sinh tay và đầu ti bằng nước muối hoặc dung dịch sát khuẩn lành tính. Điều này giúp đảm bảo nguy cơ bé bị lây nhiễm vi khuẩn HP gián tiếp.
Mẹ bầu bị nhiễm HP vẫn có thể cho con bú nhưng cần chú ý vệ tay và đầu ti sạch sẽ trước khi cho con bú.
III. Mẹ bị nhiễm vi khuẩn HP lúc cho con bú khi nào cần điều trị?
Các chuyên gia sức khỏe khẳng định, phụ nữ đang trong giai đoạn cho con bú không nên điều trị HP nếu tình trạng mới xuất hiện với các triệu chứng nhẹ, chưa gây loét dạ dày hoặc biến chứng nghiêm trọng. Nguyên nhân là vì:
– Để điều trị vi khuẩn HP, bác sĩ thường chỉ định dùng thuốc kháng sinh. Trường hợp vi khuẩn HP đã gây viêm loét dạ dày thậm chí còn phải dùng tới 2-3 loại kháng sinh kết hợp (đa kháng sinh) để ức chế và triệt tiêu vi khuẩn. Trong khi đó, các loại thuốc kháng sinh lại ảnh hưởng tới chất lượng sữa mẹ. Do đó, nếu có thể thì thời điểm thích hợp nhất để các mẹ tiến hành điều trị HP dạ dày là sau khi đã cai sữa con.
– Nhiều mẹ đang cho con bú đã quyết định cai sữa cho con sớm để để điều trị vi khuẩn HP. Tuy nhiên, các chuyên gia khuyến nghị, các mẹ có thể hoàn toàn kiểm soát vi khuẩn HP một cách tự nhiên thông qua chế độ ăn uống, tập luyện và sinh hoạt khoa học. Do đó, trong giai đoạn nuôi con bằng sữa mẹ, nếu bị nhiễm HP, các mẹ vẫn nên tiếp tục cho con bú để đảm bảo ưu tiên nguồn dinh dưỡng tốt nhất cho con, giúp trẻ có đề kháng tối ưu.
– Một số nghiên cứu còn cho thấy, việc cho con bú trong 6 tháng đầu sau khi sinh có thể làm giảm mức độ xâm lấn của vi khuẩn H. pylori , trì hoãn tình trạng nhiễm trùng cho đến khi lớn hơn, rút ngắn thời gian xuất hiện các triệu chứng và đi kèm với tình trạng viêm dạ dày nhẹ hơn.
– Do đó, việc cai sữa cho con ngay lập tức khi phát hiện bị nhiễm HP để điều trị nga là không cần thiết do vi khuẩn HP không gây ra các tổn thương ngay.
– Trường hợp mẹ bị nhiễm vi khuẩn HP đã xuất hiện loét thì có thể tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp điều trị phù hợp nhất cho mẹ mà không ảnh hưởng tới sức khỏe của con.
Phụ nữ đang cho con bú không nên điều trị HP nếu tình trạng mới xuất hiện với các triệu chứng nhẹ, chưa gây loét dạ dày hoặc biến chứng.
IV. Phụ nữ đang cho con bú bị nhiễm HP điều trị thế nào?
Điều trị HP cho phụ nữ đang cho con bú bằng thuốc kháng sinh không được chỉ định sử dụng. Vì thuốc kháng sinh thường ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng sữa mẹ, nếu trẻ bú sữa có thuốc kháng sinh sẽ gây hại cho sức khỏe cũng như sự phát triển.
Do đó, để ngăn ngăn sự sinh sôi và phát triển của vi khuẩn HP trong dạ dày, các mẹ có thể thực hiện các phương pháp tự nhiên gây cản trở môi trường sống của chúng. Các biện pháp khắc phục tự nhiên đã có hiệu quả trong việc ức chế sự phát triển của H. pylori. Tuy nhiên, chúng không thể loại bỏ hoàn toàn sự hiện diện của H. pylori.
Trước khi thử các biện pháp khắc phục tự nhiên, tốt hơn hết là bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ để biết chúng có phù hợp hay không. Các biện pháp khắc phục tự nhiên không nên thay thế liệu pháp y tế và chỉ nên thử như một liệu pháp thay thế. Một số biện pháp khắc phục tự nhiên để điều trị nhiễm trùng H. pylori bao gồm:
1. Trà xanh
Trà xanh đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc ức chế sự phát triển của vi khuẩn H. pylori. Catechin có trong trà xanh là chất chống oxy hóa có đặc tính kháng khuẩn.
Uống trà xanh thường xuyên giúp ngăn ngừa tình trạng viêm dạ dày. Uống trà xanh trong thời gian bị nhiễm trùng giúp làm giảm mức độ nghiêm trọng của viêm dạ dày cũng như lượng vi khuẩn.
2. Tỏi
Tỏi với đặc tính kháng khuẩn có thể giúp điều trị nhiễm trùng H. pylori. Những tác dụng này là do các hợp chất organosulfur hòa tan trong dầu và nước cụ thể như thiosulfinate. Tiêu thụ tỏi giúp giảm nguy cơ nhiễm khuẩn HP và tỷ lệ mắc ung thư dạ dày.
Trà xanh và tỏi đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc ức chế sự phát triển của vi khuẩn H. pylori.
3. Probiotics
Probiotics là những vi sinh vật sống, khi được sử dụng với số lượng đủ có thể tạo ra một loạt các lợi ích sức khỏe cho người dùng. Nó cũng giúp duy trì sự cân bằng giữa vi khuẩn có lợi và vi khuẩn có hại.
Probiotics có thể giúp tiêu diệt hoàn toàn vi khuẩn H. pylori. Bên cạnh đó, chúng cũng có thể cải thiện tình trạng viêm dạ dày do H. pylori cũng như giảm lượng vi khuẩn.
Vì thuốc kháng sinh tiêu diệt vi khuẩn có lợi, nên việc tiêu thụ probiotics có thể bù đắp lượng vi khuẩn này bị mất. Việc tiêu thụ probiotics trong thời gian dài có thể hữu ích trong việc giảm các biến chứng của nhiễm trùng H. pylori.
4. Dầu ô liu
Dầu ô liu nguyên chất hoặc dầu ô liu chưa tinh chế có một lượng đáng kể các hợp chất phenolic. Các hợp chất phenolic có thể duy trì ổn định trong nhiều giờ trong dịch dạ dày, đồng thời có khả năng kháng khuẩn mạnh đối với 8 chủng vi khuẩn H. pylori.
Các hợp chất phenolic trong dầu ô liu có đặc tính kháng khuẩn mạnh đối với 8 chủng vi khuẩn H. pylori.
5. Mật ong
Mật ong có liên quan đến hoạt động kháng khuẩn chống lại H. pylori và một số vi khuẩn khác. Tính chất kháng khuẩn của mật ong có thể là do: hiệu ứng thẩm thấu do đường, hàm lượng hydro peroxit, độ chua và các chất khác có nguồn gốc từ hoa.
Hầu hết các chủng H. pylori đã bị tiêu diệt khi sử dụng mật ong nồng độ 20%. Mật ong không phải là chất thay thế cho liệu pháp tiêu chuẩn và không nên dùng riêng. Mật ong thô và mật ong Manuka có thể có đặc tính kháng khuẩn cao nhất.
6. Mầm bông cải xanh
Mầm bông cải xanh rất giàu hợp chất được gọi là isothiocyanate sulforaphane (SF). SF có tác dụng kháng khuẩn mạnh đối với vi khuẩn H. pylori và cũng làm giảm viêm dạ dày.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, mầm bông cải xanh làm giảm lượng vi khuẩn H. pylori; tuy nhiên, nó không loại bỏ hoàn toàn chúng. Nó cũng làm giảm các yếu tố nguy cơ tim mạch.
Mầm bông cải xanh có tác dụng kháng khuẩn mạnh đối với vi khuẩn H. pylori.
7. Rễ cam thảo
Một đánh giá năm 2020 cho thấy, rễ cam thảo làm tăng tỷ lệ diệt trừ H. pylori và có tác dụng kháng khuẩn.
Rễ cam thảo cũng có thể giúp ngăn ngừa H. pylori bám vào thành tế bào và thúc đẩy quá trình lành vết loét.
8. Nha đam
Theo một nghiên cứu năm 2019, gel lô hội (nha đam) có cả đặc tính kháng khuẩn và chống oxy hóa. Nha đam là một phương thuốc thảo dược được sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau, bao gồm: điều trị táo bón, làm lành vết thương, giải độc…
Trong một nghiên cứu năm 2022, gel từ bên trong lá của cây lô hội đã ức chế hiệu quả sự phát triển của các chủng H. pylori. Điều này cho thấy lô hội có thể có hiệu quả chống nhiễm trùng H. pylori khi kết hợp với kháng sinh.
Gel từ bên trong lá của cây lô hội đã ức chế hiệu quả sự phát triển của các chủng H. pylori.
9. Sữa
Lactoferrin, một glycoprotein có trong cả sữa mẹ và sữa bò, đã cho thấy hoạt động ức chế H. pylori.
Một bài báo năm 2023 gợi ý rằng, việc bổ sung lactoferrin cùng với các loại thuốc điều trị ba thuốc tiêu chuẩn có thể làm tăng cơ hội diệt trừ H. pylori.
10. Tinh dầu
Một nghiên cứu năm 2020 đã xem xét hoạt động của tinh dầu đối với sự phát triển của H. pylori và hoạt động urease. Urease rất cần thiết cho mầm bệnh vi khuẩn xâm chiếm vật chủ. Nó có tác dụng độc hại đối với tế bào của con người.
Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng, tinh dầu gỗ tuyết tùng và dầu oregano có tác dụng ức chế sự phát triển của vi khuẩn H.pylori hiệu quả nhất. Dầu gỗ tuyết tùng cũng có hiệu quả trong việc ức chế hoạt động urease ở nồng độ dưới mức ức chế.
Để tiêu diệt vi khuẩn HP bằng tinh dầu, các mẹ có thể hít chúng và sử dụng chúng như liệu pháp mùi hương. Tuyệt đối không được ăn trực tiếp.
Tinh dầu gỗ tuyết tùng có tác dụng ức chế sự phát triển của vi khuẩn H.pylori.
11. Tinh bột nghệ
Curcumin là một thành phần hoạt chất được tìm thấy trong củ nghệ – một loại gia vị. Một nghiên cứu năm 2019 đã thảo luận về cách chất curcumin làm giảm viêm và ngăn ngừa H. pylori xâm nhập và làm tổn thương tế bào dạ dày.
Tác dụng chống oxy hóa và kháng khuẩn của chất curcumin khiến các tác giả đề xuất rằng việc bổ sung chất curcumin vào sự kết hợp các loại thuốc bao gồm kháng sinh có thể có lợi.
12. Giấm trắng và nước ép nam việt quất
Ngoài ra, một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng giấm trắng và nước ép nam việt quất có thể hữu ích trong việc giảm nhiễm trùng H. pylori.
Nước ép nam việt quất có thể hữu ích trong việc giảm nhiễm trùng H. pylori.
Sử dụng thuốc kháng sinh điều trị HP dạ dày chỉ được chỉ định khi các mẹ đã cai sữa cho con. Các bác sĩ thường kê đơn kết hợp giữa hai loại thuốc kháng sinh và một loại thuốc giảm axit để điều trị H. pylori. Điều này được gọi là liệu pháp ba thuốc.
Nếu các mẹ bị kháng thuốc kháng sinh, bác sĩ có thể thêm một loại thuốc khác vào kế hoạch điều trị của bạn. Mục tiêu là loại bỏ 90% vi khuẩn H. pylori hiện diện trở lên.
Việc điều trị thường kéo dài không quá 2 tuần, nhưng việc hồi phục sau vết loét do H. pylori có thể mất nhiều thời gian hơn. Sử dụng hai loại kháng sinh thay vì một có thể làm giảm nguy cơ kháng kháng sinh.
- Thuốc kháng sinh được sử dụng để điều trị H. pylori bao gồm: amoxicillin, tetracycline, metronidazol, clarithromycin.
- Thuốc giảm axit giúp niêm mạc dạ dày lành lại gồm: thuốc ức chế bơm proton, chẳng hạn như omeprazole (Prilosec) và lansoprazole (Prevacid), làm ngừng sản xuất axit trong dạ dày; thuốc chẹn histamine, chẳng hạn như cimetidine (Tagamet), ngăn chặn histamine kích hoạt axit bismuth subsalicylate (Pepto-Bismol), bao phủ và bảo vệ niêm mạc dạ dày.
Các mẹ cần tái khám và thực hiện các xét nghiêm HP ít nhất bốn tuần sau khi điều trị theo khuyến nghị của bác sĩ. Nếu xét nghiệm cho thấy phương pháp điều trị không loại bỏ được nhiễm trùng, có thể cần điều trị thêm bằng cách kết hợp kháng sinh khác.
V. Biện pháp phòng ngừa lây nhiễm vi khuẩn HP từ mẹ sang con
HP là loại vi khuẩn dễ lây nhiễm, ngoài việc có mặt ở niêm mạc dạ dày, vi khuẩn Hp còn tồn tại trong nước bọt, mảng bám trên răng và khoang miệng của người bệnh. Vi khuẩn HP có thể lây truyền từ người này sang người khác qua việc dùng chung bát đĩa, ăn uống.
Trẻ em là đối tượng có nguy cơ nhiễm vi khuẩn Hp cao vì các bà mẹ thường có thói quen đút thức ăn cho con, thói quen ăn uống chung ở trường, ở trường có thể đưa vi khuẩn Hp vào cơ thể trẻ.
Ngoài ra, vi khuẩn HP còn tồn tại trong phân của người bị nhiễm bệnh nên có thể lây truyền qua đường tay (nếu không rửa tay sau khi đi vệ sinh), hoặc lây truyền qua các vật trung gian như chuột, gián, ruồi.. nếu chúng tiếp xúc với tác nhân gây bệnh sau đó bám vào thức ăn.
Hiện nay vẫn chưa có vắc-xin phòng ngừa vi khuẩn H. Để hạn chế sự lây lan của vi khuẩn HP cho con, ba mẹ cần lưu ý:
- Tuyệt đối không hôn trẻ ở miệng và tay – đây là những vị trí dễ bị nhiễm khuẩn nhất.
- Rửa tay sạch sẽ trước khi cho trẻ ăn và bú.
- Vệ sinh kỹ đầu ti của mẹ bằng nước muối sinh lý hoặc nước sát khuẩn chuyên dụng trước khi cho bé bú.
- Không nên mớm thức ăn cho con bằng miệng.
- Nếu mẹ đang bị nhiễm HP, cần tránh trực tiếp đút hoặc nấu ăn cho con.
- Rửa sạch cho con sạch sẽ bằng xà phòng diệt khuẩn.
- Đảm bảo thói quen vệ sinh trong ăn uống.
- Không dùng chung đồ dùng ăn uống như: ăn chung bát canh, gắp thức ăn cho nhau, chấm gia vị, uống chung cốc nước, gắp thức ăn cho trẻ em…
- Không dùng chung đồ dùng vệ sinh cá nhân như: bàn chải đánh răng.
- Vệ sinh sạch sẽ dụng cụ ăn uống, bình sữa của bé.
Các mẹ cần chú ý vệ sinh tay và đầu ti sạch sẽ trước khi cho bé bú.
Tóm lại, mẹ bị HP có nên cho con bú không – câu trả lời là các mẹ nên tiếp tục cho con bú nếu trẻ đang trong giai đoạn bú mẹ và tình trạng nhiễm khuẩn HP chưa gây viêm loét cần điều trị y tế ngay. Mẹ bị nhiễm khuẩn HP vẫn tiếp tục cho con bú cần theo dõi trẻ thường xuyên. Hãy đưa con đi thăm khám ngay nếu thấy xuất hiện các dấu hiệu như: thường xuyên nôn, nôn ra máu, không chịu bú hoặc bú kém, đi ngoài phân đen… để được bác sĩ chẩn đoán và điều trị kịp thời nếu bị nhiễm HP từ mẹ.
Tài liệu tham khảo:
https://fykofa.com/me-nhiem-hp-cho-con-bu-duoc-khong
https://www.vinmec.com/en/gastroenterology-hepatobiliary/health-news/what-is-helicobacter-pylori-by-which-way/
https://www.vinmec.com/en/gastroenterology-hepatobiliary/health-news/hp-infection-routes/
https://www.medicalnewstoday.com/articles/322627#probiotics
https://www.healthline.com/health/digestive-health/h-pylori-natural-treatment
https://www.medicinenet.com/h_pylori_natural_treatments_and_more/article.htm
https://ihs.org.vn/me-bi-nhiem-hp-co-cho-con-bu-duoc-khong-18615.html#ftoc-heading-1
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/h-pylori/diagnosis-treatment/drc-20356177
https://www.medicalnewstoday.com/articles/322627#contacting-a-doctor
Dược sĩ Nguyễn Thị Thu – Tốt nghiệp chuyên ngành Quản lý và cung ứng thuốc – Cao đẳng dược TW Hải Dương với 6 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực trình dược, đã thực tập, công tác tại nhiều nhà thuốc khác nhau.
Tác giả
Bùi Thị Hoa
Bùi Thị Hoa - Tốt nghiệp Khoa Báo chí - Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội niên khóa 2003 - 2007. Cô có 17 năm kinh nghiệm trong vị trí biên tập viên, content, Copywriter tại các lĩnh vực liên quan tới sức khỏe, làm đẹp,...
