Bệnh viêm dạ dày mãn tính: Nguyên nhân, dấu hiệu, cách điều trị

Bệnh viêm dạ dày mãn tính (viêm dạ dày mạn tính) là tình trạng viêm dạ dày lâu năm. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm đe dọa tính mạng người bệnh như ung thư dạ dày, thủng dạ dày. Do đó, bệnh nhân cần tìm hiểu kỹ về bệnh lý này phòng tránh hoặc tìm ra cách điều trị thích hợp.

I. Viêm dạ dày mãn tính là gì? 

Viêm dạ dày được chia thành 2 loại là viêm dạ dày cấp tính và viêm dạ dày mãn tính (hay còn được gọi là viêm dạ dày mạn tính). Trong đó, viêm dạ dày mãn tính là tình trạng dạ dày bị viêm và tổn thương kéo dài lâu năm gây ra các ổ loét.

Viêm dạ dày mạn tính lại được chia làm hai loại chính là viêm dạ dày mạn vùng thân vị và viêm dạ dày mạn vùng hang vị. Ngoài những dạng đặc biệt và những thể do độc tố, viêm dạ dày mạn thường thứ phát sau một số rối loạn tiêu hoá kéo dài hoặc rối loạn các chức năng tiêu hoá.

Viêm dạ dày mạn tính có nhiều biểu hiện rất giống với rối loạn tiêu hóa nên hay bị nhầm lẫn với rối loạn tiêu hóa. Để chẩn đoán bệnh, các bác sĩ sẽ dựa trên hình ảnh nội soi viêm dạ dày mãn tính và mô bệnh học.

II. Nguyên nhân gây viêm dạ dày mãn tính

Bệnh viêm dạ dày mãn tính được phân thành nhiều loại và do các nguyên nhân khác nhau:

1. Viêm dạ dày mãn tính loại A

Viêm dạ dày mãn tính loại A do hệ miễn dịch phá hủy các tế bào dạ dày, làm mất lớp chất nhầy bảo vệ niêm mạc dưới sự tác động của acid. Ngoài ra, bệnh có thể làm tăng nguy cơ thiếu hụt vitamin, thiếu máu và ung thư.

2. Viêm dạ dày mãn tính loại B

Viêm dạ dày mãn tính loại B là loại phổ biến nhất, vi khuẩn HP/Helicobacter Pylori gây ra. Bệnh có thể gây ra viêm loét dạ dày, viêm loét đường ruột và ung thư dạ dày. 

3. Viêm dạ dày mãn tính loại C

Viêm dạ dày mãn tính loại C thường do các hóa chất kích thích như rượu, thuốc kháng viêm không steroid khiến lớp niêm mạc dạ dày bị bào mòn và acid dạ dày dễ dàng tấn công tạo ra các ổ viêm loét. Bệnh cũng có thể gây xói mòn niêm mạc dạ dày và chảy máu dạ dày;

4. Các loại viêm dạ dày mãn tính khác

Các loại này bao gồm viêm dạ dày ái toan, viêm dạ dày phì đại khổng lồ… Trong đó, viêm dạ dày ái toan thường xảy ra cùng với bệnh dị ứng khác như hen suyễn hoặc chàm; viêm dạ dày phì đại khổng lồ có thể là do sự thiếu hụt protein.

Ngoài ra, còn có nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải bệnh này, chẳng hạn như:

• Sử dụng lâu dài một số loại thuốc chẳng hạn như aspirin và ibuprofen. 
• Uống quá nhiều rượu. 
• Một số bệnh như tiểu đường hoặc suy thận. 
• Hệ miễn dịch suy yếu. 
• Stress, căng thẳng dai dẳng, dữ dội.
• Mật chảy vào dạ dày hoặc trào ngược mật. 
• Chế độ ăn uống nhiều chất béo. 
• Chế độ ăn uống nhiều muối. 
• Hút thuốc.
• Chấn thương tâm lý.

III. Triệu chứng và dấu hiệu của viêm dạ dày mãn tính

Khi bệnh mới khởi phát, người bệnh gần như không cảm nhận được các biểu hiện viêm dạ dày mãn tính. Khi bệnh tiến triển, các dấu hiệu viêm dạ dày mãn tính cũng xuất hiện thường xuyên hơn, cụ thể là:

• Nóng rát vùng thượng vị xuất hiện sau hoặc trong khi ăn.
• Đau bụng vùng thượng vị, cường độ đau dữ đội và thời gian đau kéo dài, cơn đau thường xuất hiện khi đói. 
• Rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy hoặc táo bón.
• Phân có màu sẫm, nâu hoặc đen, thậm chí có thể lẫn máu tươi.
• Đầy bụng, khó tiêu, chướng bụng, nhất là sau khi ăn. 
• Miệng luôn trong tình trạng khô và có vị đắng.
• Lưỡi đỏ, có rêu vàng nhớt bám dày. 
• Ợ hơi, ợ chua, ợ nóng.
• Buồn nôn, có thể nôn.
• Chán ăn, ăn  nhanh no, ăn không ngon. 
• Mệt mỏi, cơ thể suy nhược, da xanh xao. 
• Giảm cân đột ngột và bất thường.
• Khó tập trung.
• Tâm lý thay đổi thất thường, hay cáu gắt, bực bội, ngủ không ngon giấc.

Các triệu chứng của bệnh viêm dạ dày mãn tính rất dễ nhầm lẫn với các rối loạn tiêu hóa thông thường nên khiến nhiều bệnh nhân có tâm lý chủ quan không đi khám sớm.

IV. Bệnh viêm dạ dày mãn tính có nguy hiểm không?

Viêm dạ dày mạn tính là bệnh lý diễn biến âm thầm, dai dẳng gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe. Nếu bệnh không được điều trị sớm có thể kéo theo hàng loạt biến chứng nguy hiểm, thậm chí đe dọa tính mạng.

1. Viêm dạ dày mãn tính chuyển dị sản ruột

Đây là tình trạng hình thái và cấu trúc tế bào dạ dày chuyển sang hình thái và cấu trúc mới (tương tự tế bào ruột). Viêm dạ dày mãn tính kèm chuyển sản ruột là căn bệnh rất nguy hiểm, dấu hiệu của tiền ung thư.

2. Hẹp môn vị dạ dày

Viêm loét dạ dày mạn tính trong thời gian dài sẽ làm cho tổ chức tá tràng trở nên xơ hóa dẫn tới biến chứng hẹp môn vị. Biến chứng này thường xuất hiện nếu vị trí vết loét nằm ở bờ cong nhỏ gần với môn vị. (Tìm hiểu thêm: Bệnh viêm bờ cong nhỏ dạ dày là gì? )

3. Teo niêm mạc dạ dày

Nhiệm vụ chính của lớp niêm mạc dạ dày là tiết axit để tiêu hóa thức ăn đồng thời bảo vệ dạ dày khỏi tác động ăn mòn của axit. Do đó, khi niêm mạc dạ dày bị viêm trong một thời gian dài, lớp niêm mạc này sẽ mất khả năng phục hồi và bị viêm teo.

Teo niêm mạc dạ dày sẽ khiến cơ thể bị thiếu vitamin B12, thiếu máu và rối loạn tâm thần.

2. Xuất huyết dạ dày

Đây là tình trạng niêm mạc dạ dày chảy máu do đã chịu quá nhiều tổn thương. Bệnh có thể dẫn đến 2 triệu chứng điển hình là nôn ra máu hoặc đi ngoài phân có màu đen.

3. Thủng dạ dày

Thủng dạ dày khiến bệnh nhân phải đối mặt với cơn đau vô cùng khủng khiếp và cần đến bệnh viện để cấp cứu ngay lập tức.

4. Ung thư dạ dày

Đây là biến chứng nguy hiểm nhất của viêm dạ dày mạn tính. Bệnh nhân cần được theo dõi tình trạng thường xuyên để nhanh chóng ứng phó với sự tấn công của bệnh.

Ung thư dạ dày là 1 trong 5 bệnh lý ung thư phổ biến nhất, hàng năm cướp đi sinh mạng của hàng nghìn người mỗi năm tại Việt Nam.

Các biến chứng này thực sự rất nguy hiểm. Do vậy, khi viêm dạ dày mạn tính vừa và nhẹ, bạn tuyệt đối đừng bỏ qua. Hãy đi khám và điều trị sớm để dạ dày nhanh chóng phục hồi.

V. 6 kỹ thuật y tế để chẩn đoán bệnh viêm dạ dày mãn tính

Đối với tình trạng viêm dạ dày mãn tính, trước tiên, bác sĩ có thể đặt một số câu hỏi liên quan đến triệu chứng, mức độ cơn đau và tiền sử bệnh… để tìm hiểu chi tiết. Sau đó chỉ định các phương pháp chẩn đoán sẽ được tiến hành thực hiện nhằm đưa ra kết luận chính xác nhất, bao gồm:

1. Xét nghiệm công thức máu toàn bộ (CBC)

Xét nghiệm được thực hiện để kiểm tra sức khỏe tổng thể của người bệnh.

2. Xét nghiệm hơi thở, nước bọt

Mục đích của xét nghiệm này là để kiểm tra sự tồn tại của vi khuẩn Helicobacter Pylori/HP.

3. Xét nghiệm phân

Mục đích để kiểm tra xem có máu trong phân không.

4.  Nội soi dạ dày thực quản

Nội soi dạ dày thực quản nhằm mục đích để kiểm tra niêm mạc dạ dày.

5. Sinh thiết mô dạ dày

Một mẫu mô nhỏ của dạ dày được lấy ra để mang đi giải phẫu bệnh (kiểm tra dưới kính hiển vi).

6. Chụp X-quang

Phương pháp này có thể được thực hiện để kiểm tra các vấn đề liên quan đến cấu trúc hệ tiêu hóa.

VI. Cách điều trị viêm dạ dày mãn tính hiệu quả

Khi có các dấu hiệu của viêm dạ dày mãn tính,  người bệnh nên đi khám ngay để được điều trị kịp thời. Bác sĩ sẽ giúp tìm ra nguyên nhân gây bệnh, từ đó có cách điều trị bệnh viêm dạ dày mãn tính phù hợp với tình trạng bệnh.

Bệnh nhân viêm dạ dày mãn tính thường được chỉ định điều trị bằng thuốc. Thuốc điều trị viêm dạ dày mãn tính bao gồm cả loại kê đơn và không kê đơn. Thông thường, bác sĩ có thể sẽ chỉ định kết hợp nhiều loại thuốc để đảm bảo đạt được hiệu quả tốt nhất, bao gồm:

• Thuốc kháng axit: Magnesium hydroxide hoặc aluminum phosphalugel dùng để trung hòa axit dạ dày, trong trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể chỉ định liều dùng nhiều lần trong ngày.
• Thuốc kháng H2: Famotidine (Pepcid ), Cimetidine (Tagamet) được sử dụng để giảm tiết axit dạ dày. Người  bệnh có thể uống thuốc từ 10 – 60 phút trước khi ăn hoặc trước khi đi ngủ.
• Thuốc ức chế bơm Proton: Omeprazole (Prilosec ), Esomeprazole (Nexium) có tác dụng ức chế sản xuất axit dạ dày. Người bệnh chỉ nên được sử dụng mỗi 24 giờ và thường uống trước ăn 30 – 60 phút.
• Thuốc kháng sinh: Dùng trong trường hợp bệnh nhân bị nhiễm trùng do vi khuẩn HP. Một số thuốc kháng sinh thường dùng là Amoxicillin, Tetracycline và Clarithromycin.

Thuốc kháng sinh có thể sử dụng cùng lúc với thuốc kháng axit, thuốc kháng H2, thuốc ức chế bơm Proton. Quá trình điều trị bệnh viêm dạ dày mãn tính thường kéo dài từ 10 – 28 ngày. Tuy nhiên, trong mọi trường hợp, người bệnh cần trao đổi kỹ với bác sĩ về việc dùng thuốc để hạn chế tối đa các vấn đề không mong muốn. 

Trong quá trình dùng thuốc điều trị viêm dạ dày mãn tính, người bệnh cần chú ý thay đổi lối sống và chế độ ăn uống hàng ngày để hỗ trợ đẩy lùi bệnh nhanh chóng – hiệu quả. 

• Thay đổi lối sống: Thay đổi lối sống và thói quen sinh hoạt hàng ngày cân bằng và lành mạnh cũng có thể góp phần cải thiện tình trạng viêm dạ dày mãn tính. Một số giải pháp hữu ích như gồm: hạn chế tối đa uống rượu bia; bỏ hút thuốc lá; kiểm soát cảm xúc, tránh căng thẳng; giảm cân nếu cơ thể đang bị thừa cân.
• Thay đổi chế độ ăn uống: Để giảm bớt các triệu chứng của bệnh, bệnh nhân nên tránh thức ăn chứa nhiều gia vị, dầu mỡ, chua, cay nóng vì dễ gây kích ứng bao tử; chia nhỏ các bữa ăn trong ngày. Tích cực bổ sung các thực phẩm có lợi cho dạ dày: chuối, nước dừa, sữa chua, rau củ, gừng, ngũ cốc…

Ngoài ra, người bệnh có thể sử dụng thuốc dạ dày chữ Y – Yumangel để điều trị triệu chứng khó chịu của bệnh viêm dạ dày mãn tính. Yumangel có tác dụng bảo vệ niêm mạc dạ dày và trung hòa axit dạ dày, gói nhỏ tiện lợi và dễ sử dụng.

Đừng bỏ qua: 20 Năm sống chung với bệnh dạ dày và “cái kết” cho chú Trung

VII. Biện pháp phòng ngừa viêm dạ dày mãn tính

Để phòng ngừa bị viêm dạ dày mãn tính, người bệnh cần tiến hành điều trị bệnh viêm dạ dày ngay ở giai đoạn cấp tính khi các triệu ở mức độ nhẹ. 

Đồng thời, có thể tham khảo một số biện pháp dưới đây để phòng tránh nguy cơ dạ dày bị viêm:

• Rửa tay bằng xà phòng diệt khuẩn trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh để giảm nguy cơ nhiễm vi khuẩn HP.
• Thực hiện ăn chín uống sôi để phòng tránh nguy cơ bị nhiễm trùng.
• Tránh hoặc hạn chế tối đa uống rượu, bia, sử dụng các chất kích thích. 
• Nấu chín kỹ thức ăn, không ăn nhiều đồ tái, sống.
• Tránh sử dụng thuốc giảm đau, thuốc chống viêm không Steroid NSAID, thuốc kháng sinh thường xuyên.
• Bỏ hút thuốc lá.
• Cân bằng tâm lý, hạn chế tối đa stress và căng thẳng.

VIII. Giải đáp thắc mắc về bệnh viêm dạ dày mãn tính

Có rất nhiều thắc mắc về bệnh viêm dạ dày mãn tính và dưới đây là giải đáp của chúng tôi:

1. Viêm dạ dày mãn tính có chữa được không?

Theo các bác sĩ bệnh viêm dạ dày mãn tính có thể chữa khỏi hoàn toàn trong trường hợp nguyên nhân do: 

• Nhiễm vi khuẩn HP dương tính.
• Tiêu thụ đồ uống có cồn quá mức, hút thuốc, stress.

Tuy nhiên, trường hợp viêm dạ dày mãn tính quá lâu, những tổn thương lớp tế bào niêm mạc dạ dày có thể vĩnh viễn.

2. Những ai thường mắc bệnh viêm dạ dày mãn tính?

Viêm dạ dày mãn tính có thể xảy ra ở bất kỳ ai và độ tuổi nào. Tuy nhiên, những đối tượng dưới đây có nguy cơ mắc bệnh cao hơn cả:

• Người uống nhiều rượu, nghiện rượu. 
• Người bị bệnh tiểu đường hoặc suy thận. 
• Người có hệ miễn dịch suy yếu. 
• Người thường xuyên căng thẳng, stress.
• Người ăn nhiều chất béo, nhiều muối.
• Người hút thuốc.
• Người bị chấn thương tâm lý.

3. Bệnh viêm dạ dày mãn tính có lây không?

Bệnh viêm dạ dày vốn không có khả năng lây nhiễm. Tuy nhiên, đối với các trường hợp viêm dạ dày mãn tính do nhiễm trùng vi khuẩn H.pylori thì sẽ có thể lây nhiễm.

Cần lưu ý, việc lây nhiễm ở đây là lây nhiễm vi khuẩn H.pylori thông qua đường ăn uống. Đây là loại vi khuẩn gây ra bệnh viêm dạ dày phổ biến nhất, nên khi vi khuẩn này lây nhiễm từ người sang người sẽ dễ gây ra bệnh viêm dạ dày.

4. Bệnh nhân viêm dạ dày mãn tính nên ăn gì?

Người bị viêm dạ dày mạn tính nên ưu tiên sử dụng các thực phẩm sau đây:

• Hầu hết các loại rau củ quả, trừ các loại quả có chứa nhiều axit, ớt, tiêu.
• Thực phẩm giàu men vi sinh như sữa chua, sữa chua uống.
• Ngũ cốc nguyên hạt.
• Protein có nguồn gốc từ thực vật
• Thực phẩm tốt cho trường hợp bị viêm dạ dày mạn tính do vi khuẩn Hp như tỏi, gừng, nghệ…

5. Bệnh nhân viêm dạ dày mãn tính không nên ăn gì?

Bên cạnh đó, người bị viêm dạ dày mãn tính nên hạn chế sử dụng các thực phẩm sau: 

• Thực phẩm chứa nhiều chất béo.
• Đồ ăn có nhiều muối.
• Thịt đỏ, thịt chế biến sẵn, đồ đông lạnh. 
• Các loại đồ uống chứa chất kích thích, đồ uống có gas như rượu, bia, cà phê…
• Đồ ăn cứng như cơm cháy, sụn, ổi xanh…
• Thực phẩm có tính axit như chanh, cà chua…
• Không nên ăn đồ ăn cứng như cơm cháy, sụn, hoa quả xanh.
• Không nên ăn đồ ăn, gia vị chua, cay, nóng…

6. Chăm sóc người bị viêm dạ dày mãn tính thế nào?

Khi chăm sóc người bị viêm dạ dày mãn tính, cần chú ý những vấn đề dưới đây trong chế độ ăn uống và sinh hoạt hàng ngày:

• Ăn các thực phẩm tốt và kiêng các thực phẩm không tốt cho dạ dày (có thể tham khảo phần 4 và 5).
• Mỗi bữa ăn không nên ăn quá no hoặc quá đói.
• Ăn đủ bữa và ăn đúng giờ.
• Sau khi ăn không nằm ngay cũng không vận động, làm việc, tắm gội mà hãy nghỉ ngơi khoảng 30 phút – 1 tiếng.
• Không thức khuya liên tục. 
• Hạn chế mọi căng thẳng, stress.
• Không sử dụng rượu bia, hút thuốc lá.
• Tập thể dục nhẹ nhàng để nâng cao sức khỏe nói chung và nâng cao sức khỏe dạ dày nói riêng.

7. Viêm dạ dày mãn tính khi nào cần gặp bác sĩ?

Bệnh nhân nên đến gặp bác sĩ ngay khi có dấu hiệu cảnh báo viêm dạ dày mãn tính để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Việc trì hoãn điều trị có thể khiến bệnh nhân phải đối mặt với các biến chứng nguy hiểm đe dọa tính mạng như xuất huyết dạ dày, thủng dạ dày, ung thư dạ dày…

8. Điều trị viêm dạ dày mạn tính ở trẻ em cần lưu ý gì? 

Tự ý sử dụng thuốc trị viêm dạ dày mãn tính là không nên. Người lớn cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ càng sớm càng tốt. Bác sĩ sẽ giúp bé đưa ra phác đồ điều trị viêm dạ dày mạn tính phù hợp.

Đa phần các trường hợp viêm dạ dày mạn tính ở trẻ em đều do vi khuẩn Hp gây ra. Mà vi khuẩn này thường lây từ bố mẹ sang bé.

Lúc này, ba mẹ cần phối hợp để bé uống thuốc kháng sinh theo đúng chỉ dẫn, liều lượng mà bác sĩ đã chỉ định để tránh trường hợp vi khuẩn Hp kháng thuốc.

Ngoài ra, bé cũng có thể bị viêm dạ dày mạn tính do chế độ ăn uống không lành mạnh (ăn nhiều đồ ăn nhanh, đồ ăn chứa chất béo, vận động/ chạy nhảy ngay sau khi ăn…). Do vậy, trong quá trình uống thuốc, ba mẹ cần chú ý thêm về chế độ ăn uống, sinh hoạt của trẻ.

Một số loại thuốc điều trị viêm dạ dày mãn tính được chỉ định trong trường hợp trẻ bị viêm dạ dày mạn tính cũng giống với người lớn. Ba mẹ có thể tham khảo thêm thông tin bên dưới.

Bệnh viêm dạ dày mãn tính là bệnh lý nguy hiểm vì nếu không được điều trị kịp thời có thể gây ra các biến chứng nặng nề, thậm chí là đe dọa tính mạng. Vì vậy, người bệnh nên chủ động thăm khám và điều trị kịp thời ngay khi có triệu chứng cảnh báo mắc bệnh nhé!

Nếu bạn còn bất kỳ băn khoăn nào về bệnh viêm dạ dày mạn tính nói riêng và các bệnh lý liên quan đến dạ dày nói chung, vui lòng gọi đến hotline 1800.1125 (miễn phí cước) để được dược sĩ tư vấn trực tiếp nhé!