Viêm túi thừa manh tràng: Nguyên nhân, triệu chứng, biến chứng, điều trị

Do túi thừa manh tràng nằm ở vị trí cuối cùng của hệ tiêu hóa nên dễ bị viêm nhiễm hơn so với các đoạn ruột khác. Bài viết tổng hợp tất cả các  thông tin về viêm túi thừa manh sẽ giúp bạn hiểu đúng và rõ về bệnh lý này!

I. Tìm hiểu về túi thừa manh tràng

Manh tràng là vị trí tiếp giáp giữa hồi tràng (ruột non) và đại tràng. Bộ phận này cũng được xem là đoạn ruột bắt đầu của ruột già. 

Túi thừa manh tràng là một cấu trúc bóng phình nhô ra ở đoạn cuối ruột già, bao gồm cả đại tràng và manh tràng. Túi thừa manh tràng phát triển mạnh khi niêm mạc (tức lớp lót trong thành) của ruột già bị suy yếu tạo thành một hoặc nhiều cấu trúc dạng túi ở phía dưới lớp cơ của thành ruột.

Căn cứ vào cấu trúc thì túi thừa manh tràng được phân thành 2 loại gồm:

• Túi thừa thật: Có đủ các lớp của thành ruột. 
• Túi thừa giả: Khi không có đủ các lớp của thành ruột. 

Căn cứ vào số lượng có thể phân chia túi thừa manh tràng thành 2 loại gồm:

• Túi thừa đơn độc: Chỉ có 1 hoặc 2 túi.
• Đa túi thừa manh tràng: Trên 3 túi. 

II.  Viêm túi thừa manh tràng là gì?

Viêm túi thừa manh tràng tiếng Anh là Cecal Diverticulitis, là hậu quả của tình trạng đưa thức ăn vào túi thừa và bị mắc kẹt. Lúc này, các vi khuẩn trú ngụ sẽ bắt đầu tập trung xử lý phần thức ăn bị mắc kẹt khiến việc cung cấp máu cho các đoạn ruột tiếp theo bị cản trở.

Theo các tài liệu y khoa, bất kỳ đoạn ruột nào cũng có thể có thể hình thành và phát triển túi thừa, trong đó nguy cơ bị viêm túi thừa manh tràng chiếm tỷ lệ khoảng 10 – 15%.

Bất kỳ ai cũng có thể bị viêm túi thừa manh tràng nhưng đối tượng có nguy cơ cao hơn là những người từ 40 trở lên. Cụ thể: bệnh xảy ra ở 10% người trên 40 tuổi và 50% người trên 60 tuổi; ở tuổi 80 tỷ lệ này lên tới 65%. 

III. Phân loại viêm túi thừa manh tràng 

Bệnh viêm túi thừa được phân loại cụ thể như sau:

1. Viêm túi thừa manh tràng cấp tính

Viêm túi thừa cấp tính thường xuất hiện đột ngột và biến mất nhanh chóng sau khi điều trị. 

2. Viêm túi thừa manh tràng mãn tính

Trường hợp tổn thương ở giai đoạn cấp tính không hồi phục hoàn toàn bệnh có thể tiến triển thành viêm túi thừa manh tràng mãn tính. Lúc này tình trạng viêm tái phát nhiều lần và có nguy cơ cao để lại biến chứng.

3. Viêm túi thừa manh tràng không biến chứng

Nếu được điều trị kịp thời và đúng cách, viêm nhiễm ở túi thừa manh tràng có thể không xảy ra biến chứng.

4. Viêm túi thừa manh tràng có biến chứng

Ngược lại, nếu không được điều trị kịp thời khiến tổn thương nặng và nghiêm trọng hơn sẽ để lại nhiều biến chứng nguy hiểm như: vỡ túi thừa, viêm phúc mạc, hình thành sẹo, nhiễm trùng huyết…

IV. 8 giai đoạn của viêm túi thừa manh tràng

Dựa theo mức độ nghiêm trọng, viêm túi thừa manh tràng được phân thành thành các giai đoạn như sau:

1. Giai đoạn 0: Viêm túi thừa manh tràng không triệu chứng.
2. Giai đoạn 1a: Viêm túi thừa manh tràng không biến chứng.
3. Giai đoạn 1b: Viêm túi thừa manh tràng với viêm quanh túi thừa dạng đờm.
4. Giai đoạn 2a: Viêm túi thừa manh tràng có đường kính vết thủng và áp xe dưới 1cm trở xuống.
5. Giai đoạn 2b: Viêm túi thừa manh tràng với áp xe lớn hơn 1cm.
6. Giai đoạn 3a: Viêm túi thừa manh tràng có triệu chứng nhưng không có biến chứng.
7. Giai đoạn 3b: Viêm túi thừa manh tràng mãn tính không có biến chứng.
8. Giai đoạn 3c: Viêm túi thừa manh tràng mãn tính có biến chứng.

V. Nguyên nhân và yếu tố gây viêm túi thừa manh tràng

Hiện vẫn chưa có nghiên cứu hay tài liệu y khoa học nào chỉ ra được nguyên nhân chính xác gây bệnh viêm túi thừa manh tràng ở người.

Tuy nhiên, theo các bác sĩ chuyên khoa thì có một số yếu tố có thể là nguyên nhân làm tăng nguy cơ bị viêm túi thừa manh tràng gồm:

1. Chế độ ăn thiếu chất xơ

Thường xuyên sử dụng tinh bột, chất béo carbohydrate nhưng không cung cấp đủ chất xơ cho cơ thể gây táo bón và ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa. Tình trạng này làm tăng nguy cơ viêm túi thừa manh tràng.

2. Cơ ruột bị co bóp quá mức

Cơ ruột bị co bóp quá mức do phân quá cứng hoặc quá ít gây khó khăn cho việc đào thải ra bên ngoài. Việc tăng áp lực co bóp khiến các khối cơ dày lên đồng thời tạo áp lực cho lòng ruột, hình thành các khối thoát vị và lâu ngày trở thành các túi thừa. 

3. Thức ăn bị tắc nghẽn

Thức ăn bị tắc nghẽn tại một số vị trí trong hệ tiêu hóa tạo điều kiện cho vi khuẩn sản sinh và gây thiếu máu dẫn tới viêm túi thừa manh tràng.

4. Yếu tố nguy cơ

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ phát triển bệnh viêm túi thừa manh tràng gồm:

• Di truyền. 
• Chế độ ăn kiêng không hợp lý.
• Suy giảm chức năng miễn dịch.
• Béo phì, thừa cân. 
• Hút thuốc lá.
• Hệ vi sinh đường ruột bị mất cân nằng. 
• Tác dụng phụ của một số loại thuốc, đặc biệt là steroid.
• Ít vận động, hoạt động thể chất
• Người trên 40 tuổi. 

VI. Triệu chứng của bệnh viêm túi thừa manh tràng 

Các biểu hiện của bệnh viêm túi manh tràng gần tương đồng với bệnh viêm ruột nên gây khó khăn cho việc chẩn đoán bệnh. Tùy thuộc vào vị trí tổn thương, mức độ nghiêm trọng của quá trình viêm và sự xuất hiện biến chứng mà triệu chứng bệnh sẽ khác nhau. 

Các triệu chứng của bệnh viêm túi thừa mạnh tràng khác nhau ở từng giai đoạn, cụ thể:

1. Triệu chứng ở giai đoạn sớm

Các triệu chứng của bệnh viêm túi thừa manh tràng ở giai đoạn đầu gồm: 

• Đau âm ỉ ở vùng hố chậu phải.
• Buồn nôn, nôn.
• Sốt nhẹ.
• Mạch đập nhanh
• Chán ăn.
• Đầy hơi.
• Rối loạn tiêu hóa: táo bón hoặc tiêu chảy kéo dài hơn 7 ngày.
• Có biểu hiện xuất huyết tiêu hóa, phân có kèm máu.

2. Triệu chứng ở giai đoạn muộn

Bệnh viêm túi thừa manh tràng khi tiến triển nặng hơn sẽ có các triệu chứng sau:

• Đau bụng dữ dội ở vùng hố chậu phải.
• Sốt cao >39 độ.
• Các dấu hiệu nhiễm trùng khác: lưỡi dơ, khô môi, người mệt mỏi, nhợt nhạt…

VII. 7 biến chứng của viêm túi thừa manh tràng

Không chỉ gây ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống, bệnh nhân viêm túi thừa manh tràng còn phải đối mặt với một số biến chứng nếu không được điều trị. 

Các biến chứng của bệnh viêm túi thừa thường nghiêm trọng hơn ở những người bệnh suy giảm miễn dịch (người ghép tạng, mắc HIV, sử dụng corticosteroid dài hạn). Đặc biệt, nguy cơ thủng ruột chiếm tỷ lệ cao nhất. Một số biến chứng đáng lo ngại là:

1. Chảy máu trực tràng

Túi thừa manh tràng bị viêm kéo dài có thể gây chảy máu từ trực tràng hoặc chảy máu khi đi đại tiện do mạch máu bị vỡ. 

2. Áp xe

Túi thừa bị nhiễm trùng nếu không chữa trị kịp thời có thể dẫn đến áp xe. Trường hợp ổ áp xe nhỏ có thể điều trị bằng thuốc kháng sinh nhưng với các ổ áp xe lớn có thể phải điều trị bằng cách dẫn lưu thông qua kim tiêm.

3. Thủng thường tiêu hóa

Lỗ thủng đường tiêu hóa quá lớn có thể gây tích tụ mủ và máu ở bên trong khoang bụng và gây viêm phúc mạc.

5. Hình thành đường rò

Viêm túi thừa manh tràng có thể hình thành đường rò giữa manh tràng và da, đại tràng và bàng quang hoặc đại tràng và ruột non. 

6. Tắc nghẽn ruột

Viêm nhiễm túi thừa manh tràng có thể gây ra mô sẹo. Khi các mô sẹo quá nhiều sẽ gây tắc ruột một phần hoặc hoàn toàn. 

7. Biến chứng khác 

Một số biến chứng khác do viêm túi thừa manh tràng gây ra như: thủng túi thừa, nhiễm trùng huyết, rò ruột, tắc ruột…

VIII. Phương pháp chẩn đoán viêm túi thừa manh tràng 

Các phương pháp được bác sĩ sử dụng trong chẩn đoán bệnh viêm túi thừa manh tràng gồm:

1. Thăm khám lâm sàng

Bác sĩ thăm khám sức khỏe, bao gồm kiểm tra vùng bụng và vụng chậu (đối với nữ giới) để loại trừ các nguyên nhân khác. 

2. Thăm khám cận lâm sàng

Bác sĩ có thể chỉ định người bệnh thực hiện một số xét nghiệm dưới đây để có thể đưa ra chẩn đoán chính xác:

• Xét nghiệm máu, phân và nước tiểu: Để kiểm tra các dấu hiệu nhiễm trùng.
• Xét nghiệm men gan: Để loại trừ nguyên nhân gây đau bụng liên quan đến gan.
• Nội soi đại tràng: Kiểm tra bên trong đường tiêu hóa và xác định được vị trí chính xác của túi thừa..
• Kiểm tra hình ảnh: Để có thể quan sát hệ tiêu hóa, bác sĩ có thể chỉ định bệnh nhân thực hiện siêu âm, chụp MRI, chụp CT hoặc chụp X-quang ổ bụng.
• Khám phụ khoa và khám thai đối với nữ: Giúp loại trừ trường hợp bệnh nhân mắc bệnh phụ khoa hoặc mang thai.

IX. Cách điều trị bệnh viêm túi thừa manh tràng

Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh ở từng bệnh nhân mà bác sĩ có thể chỉ định phác đồ điều trị viêm túi thừa manh tràng phù hợp, có thể là điều trị không dùng thuốc bằng cách cải thiện chế độ ăn uống, thay đổi lối sống; điều trị dùng thuốc hoặc phẫu thuật. Cụ thể:

1. Điều trị không dùng thuốc

Bệnh nhân viêm túi thừa manh tràng ở mức độ nhẹ và mới khởi phát có thể áp dụng cách điều trị không dùng thuốc thông qua việc cải thiện chế độ ăn uống và thay đổi lối sống.

• Cải thiện chế độ ăn uống: Bổ sung lượng chất xơ vừa đủ vào khẩu phần ăn hàng ngày (khoảng từ 25 – 35 gr/ngày); uống đủ từ 2 – 2,5 lít nước; có thể truyền thức ăn qua đường tĩnh mạch với các bệnh nhân điều trị nội trú bị nôn ói nhiều, sau đó chuyển sang ăn thức ăn lỏng và mềm.
• Thay đổi lối sống: Cố gắng dành ít nhất 30 phút mỗi ngày để tập thể dục; hình thành thói quen đi vệ sinh vào một giờ cố định hoặc đi vệ sinh ngay khi có dấu hiệu đầy bụng…

2. Điều trị dùng thuốc

Trước tiên, dựa theo kết quả chụp cắt lớp vi tính (CT), bác sĩ sẽ xác định viêm túi thừa manh tràng có biến chứng hay không có biến chứng. Đối với trường hợp không có biến chứng, giải pháp điều trị ưu tiên là dùng thuốc kết hợp chăm sóc phù hợp, bao gồm:

2.1. Điều trị tại nhà

Thuốc điều trị viêm túi thừa manh tràng bằng kháng sinh đường uống sẽ được bác sĩ chỉ định tình trạng viêm túi thừa manh tràng chỉ ở thể nhẹ, bệnh nhân có thể điều trị ngoại trú. Tác dụng của thuốc kháng sinh là để làm mềm phân đồng thời hạn chế các cơn co thắt ở đường ruột.

2.2. Điều trị tại bệnh viện

Nếu điều trị tại nhà mà bệnh viêm túi thừa manh tràng có triệu chứng trở nặng hơn thì cần đưa bệnh nhân tới bệnh viện để được tiêm kháng sinh, truyền dịch và làm các xét nghiệm cần thiết.

Cụ thể, khi điều trị tại bệnh viện, bác sĩ sẽ tiến hành:

• Bù nước qua đường tĩnh mạch, sử dụng kháng sinh cho đến khi triệu chứng bệnh cải thiện.
• Trị liệu bằng kháng sinh ức chế Carbapenem hoặc Beta-lactamase. 
• Phác đồ điều trị đa thuốc có thể được chỉ định bao gồm: Fluoroquinolone, Metronidazole và Cephalosporin thế hệ thứ ba.
• Giảm đau bằng Morphine.

Sau khoảng 2-3 ngày nhận viện, nếu các triệu chứng đau,  sốt, tăng bạch cầu được kiểm soát, bệnh nhân có thể ăn theo chế độ ăn lỏng đồng thời tăng dần lượng thức ăn theo hướng dẫn của bác sĩ. Trường hợp sức khỏe ổn định, người bệnh có thể được xuất viện và tiếp tục liệu trình điều trị bằng kháng sinh đường uống kéo dài 7 – 10 ngày.

Ngược lại, nếu các triệu chứng tăng bạch cầu, đau và sốt không phải thiện sau khi điều trị tại viện 2-3 ngày hoặc có dấu hiệu chuyển biến xấu kèm triệu chứng bất thường, bác sĩ sẽ chỉ định bệnh nhân chụp CT để kiểm tra áp xe bụng hoặc các biến chứng khác.

3. Điều trị phẫu thuật

Viện nghiên cứu Ung thư Mỹ thống kê, có khoảng hơn 20% số trường hợp bệnh nhân bị viêm túi thừa manh tràng phải tiến hành mổ viêm túi thừa manh tràng vì điều trị bằng thuốc không đáp ứng hoặc manh tràng bị viêm phúc mạc, áp xe, rò hay thủng túi thừa,… 

Phẫu thuật là phương pháp điều trị cuối cùng để ngăn chặn các biến chứng không mong muốn xảy ra ở đường tiêu hóa. Theo đó, bác sĩ sẽ cắt túi thừa manh tràng bị viêm nhiễm sau đó nối lại các đoạn ruột với nhau.

X. Cách phòng tránh viêm túi thừa manh tràng 

Để phòng tránh viêm túi thừa manh tràng, các chuyên gia y tế có một số lời khuyên cho bạn như sau:

1. Nên ăn đủ chất xơ

Chất xơ có nhiều trong rau xanh và hoa quả như: khoai lang, , các loại hạt đậu, cà rốt, cam, táo bơ… Tác dụng của chất xơ tăng nhu động của ruột, giảm hình thành túi thừa viêm manh tràng và đại tràng. 

2. Uống đủ nước

Một người trưởng thành cần cung cấp đủ 2- 2,5 lít nước mỗi ngày để làm mềm phân ở trong ruột già, giảm tình trạng táo bón và co thắt đại tràng.

3. Tập thể dục đều đặn

Tập thể dục hợp lý và đều đặn hàng ngày rất tốt cho hệ tiêu hóa,  giảm áp lực ruột già, ngăn ngừa viêm nhiễm các túi thừa và hạn chế đa các bệnh lý liên quan tới đường ruột.

4. Từ bỏ thói quen hút thuốc lá

Thói quen hút thuốc làm tăng nguy cơ viêm túi thừa manh tràng và chảy máu túi thừa. Vì vậy, hãy bỏ hút thuốc nếu không muốn mắc bệnh lý này. 

XI. Giải đáp thắc mắc về viêm túi thừa manh tràng 

Bệnh viêm túi thừa manh tràng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể gây nguy hiểm và đe dọa đến tính mạng. Vì vậy khi mắc bệnh, bệnh nhân có rất nhiều thắc mắc về bệnh lý này:

1. Viêm túi thừa manh tràng có nguy hiểm không? 

Theo các bác sĩ chuyên gia, viêm túi thừa nếu được phát hiện và điều trị sớm thường không để lại biến chứng quá nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu phát hiện và điều trị muộn thì viêm túi thừa manh tràng có thể đe dọa đến tính mạng người bệnh. 

2. Viêm túi thừa manh tràng có chữa được không?

Ở giai đoạn đầu, bệnh viêm túi thừa manh tràng có thể chữa khỏi bằng cách cải thiện chế độ ăn uống và thay đổi thói quen sinh hoạt. Điều trị bằng thuốc hoặc phẫu thuật chỉ được chỉ định khi bệnh tiến triển nặng hơn. Do đó, người bệnh nên chủ động thăm khám và điều trị bệnh sớm.

3. Người bị viêm túi thừa manh tràng nên ăn gì?

Như chúng tôi đã chia sẻ ở trên, bệnh nhân viêm túi thừa manh tràng có thể cải thiện tình trạng bệnh thông qua chế độ ăn uống hàng ngày. 

Một số loại thực phẩm/thức ăn phù hợp với quá trình điều trị và phòng tránh bệnh viêm túi thừa manh tràng bạn nên xem xét bổ sung vào chế độ ăn hàng ngày gồm:

• Thực phẩm dạng lỏng: Triệu chứng của viêm túi thừa manh tràng thường là chướng bụng, đau bụng, nôn, táo bón hoặc tiêu chảy. Vì vậy,  lúc này sức khỏe hệ đường ruột rất yếu cần được nghỉ ngơi vì vậy bệnh nhân nên ăn các thức ăn dạng lỏng như: cháo, súp, canh… Nhóm thức ăn này không chỉ giúp giảm áp lực cho hệ tiêu hóa mà còn hạn chế nguy cơ bị nhiễm trùng hay áp xe túi thừa.
• Thức ăn giàu chất xơ: Tác dụng của chất xơ là giúp cho hoạt động chuyển hóa thức ăn dễ dàng hơn và đồng thời thúc đẩy các lợi khuẩn ở đường ruột phát triển. Mặt khác, chất xơ còn giúp làm mềm phân, tạo điều kiện thuận lợi cho chất thải đi qua bộ phận ruột già dễ dàng hơn.Một số thực phẩm bệnh nhân viêm túi thừa manh tràng nên ăn như: cà rốt, cam, khoai lang, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu…
•  Thực phẩm giảm tiết axit dịch vị: Dạ dày tiết axit dịch vị để tiêu hóa thức ăn nhưng khi tăng tiết quá nhiều sẽ gây tác động tiêu cực lên niêm mạc của hệ tiêu và túi thừa manh tràng. Vì vậy để hỗ trợ điều trị bệnh, người bị viêm túi thừa manh tràng nên tăng cường ăn các thực phẩm giảm tiết axit dịch vị như: dưa hấu, chuối, dầu thực vật, mật ong…
• Thực phẩm giàu lợi khuẩn: Sữa chua là thực phẩm chứa nhiều lợi khuẩn probiotics, có tác dụng cân bằng hệ vi sinh đường ruột cho hệ tiêu hóa khỏe mạnh.
• Uống đủ nước: Các chuyên gia sức khỏe khuyến cáo bệnh nhân viêm túi thừa manh tràng nên uống đủ từ 2 – 2,5 lít nước/ngày. Điều này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động của hệ tiêu hóa và phòng ngừa táo bón. Ngoài nước lọc, bạn có thể có uống thêm nước ép trái cây tươi để bổ sung vitamin  cho cơ thể.

4. Người bị viêm túi thừa manh tràng kiêng ăn gì?

Một số thực phẩm hoặc đồ ăn khi dung nạp vào cơ thể có thể khiến các triệu chứng bệnh viêm túi thừa manh tràng nghiêm trọng hơn. Cụ thể: 

• Thực phẩm nhiều dầu mỡ: Các món ăn như gà rán, pate, pizza, xúc xích hay khoai tây chiên thường có hàm lượng dầu mỡ cao khiến hệ tiêu hóa hoạt động vất vả hơn. Vì vậy các triệu chứng của bệnh viêm túi thừa manh tràng như đầy hơi, đau bụng cũng kéo dài hơn.
• Gia vị cay nóng: Bởi các loại gia vị cay nóng như sả, ớt, tiêu, mù tạt… có thể làm tăng tiết dịch vị dạ dày, từ đó gây kích thích niêm mạc manh tràng.
• Hạn chế thịt đỏ: Nhiều nghiên cứu khoa cho thấy, việc kiêng hoặc hạn chế ăn các loại thịt đỏ (thịt trâu, thịt ngựa, thịt bò) giúp giảm tới 50% nguy cơ bị viêm túi thừa. 
• Tránh nhóm thực phẩm Fodmap: Thực phẩm Fodmap chứa nhiều carbohydrate có nguy cơ gây đầy hơi và tiêu chảy khi dung nạp vào cơ thể đồng thời còn làm tăng khả năng xảy ra biến chứng. Thực phẩm này gồm: Hành tây, súp lơ, nấm, trái cây sấy khô, đường, phô mai…
• Đồ uống có cồn, ga: Rượu, bia, cà phê hay các loại nước ngọt có ga đều chứa nhiều chất độc gây hại cho manh tràng. 

Dù không phải là bệnh lý quá nguy hiểm khi được điều trị kịp thời nhưng viêm túi thừa manh tràng có thể làm nguy cơ bị các các bệnh lý về đường tiêu hóa, thậm chí có thể gây tử vong nếu phát hiện và điều trị muộn. Mong rằng các thông tin chúng tôi vừa cung cấp và chia sẻ ở trên sẽ hữu ích cho bạn!