Co thắt đại tràng: Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị, phòng ngừa

Co thắt đại tràng không phải là bệnh lý nghiêm trọng. Nó không gây tổn thương thực thể đường ruột, nhưng nếu bệnh kéo dài, các triệu chứng sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe của người bệnh. 

I. Co thắt đại tràng là gì?

Đại tràng còn được gọi là ruột già, nằm ở vị trí cuối của hệ thống tiêu hóa, gần với hậu môn. Chức năng của đại tràng là chuyển hóa thức ăn, hấp thu chất dinh dưỡng và đào thải chất thải. 

Co thắt đại tràng là tình trạng co thắt tự phát, đột ngột của các cơ của đại tràng. Đây là  một bệnh lý khá đặc biệt của đại tràng. Bệnh biểu hiện bằng triệu chứng rối loạn cơ năng, chưa có tổn thương thực thể. Sự rối loạn có thể thể hiện qua tính chất của phân hoặc tăng số lần co thắt của đại tràng.

Bệnh lý này thường gặp ở những người thường phải làm việc căng thẳng, mệt mỏi, hay lo âu hoặc những người có chế độ ăn uống sinh hoạt không điều độ. Ngoài ra, co thắt đại tràng sau sinh và co thắt đại tràng khi mang thai cũng không phải là hiếm gặp.

II. Phân loại bệnh đại tràng co thắt

Bệnh đại tràng co thắt được chia thành 3 loại cơ bản dựa trên triệu chứng gặp phải:

• Loại 1: Có triệu chứng đau bụng và tiêu chảy.
• Loại 2: Có triệu chứng đau bụng và táo bón.
• Loại 3: Có triệu chứng đau bụng, kèm tiêu chảy hoặc táo bón.

III. Nguyên nhân và yếu tố gây thắt đại tràng

Các nguyên nhân và yếu tố gây co thắt đại tràng cụ thể như sau: 

1. Nguyên nhân

Hội chứng ruột kích thích là nguyên nhân phổ biến gây co thắt đại tràng. Các nguyên nhân khác cũng có thể gây ra những cơn co thắt đại tràng như:

• Viêm loét đại tràng
• Giãn đại tràng
• Bệnh Crohn
• Nhiễm vi khuẩn đường ruột
• Tắc ruột

Để xác định chính xác nguyên nhân khiến đại tràng co thắt, người bệnh cần đến bệnh để được thăm khám và chẩn đoán.

2. Yếu tố nguy cơ 

Dưới đây là các yếu tố nguy cơ làm tăng khả năng mắc co thắt đại tràng:

– Nhu động ruột hoạt động kém: Được biết, nhu động ruột là một cơ quan quan trọng trong hệ tiêu hóa. Nhu động ruột có chức năng co bóp và vận chuyển thức ăn qua các bộ phận của đường tiêu hóa. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, nhiều trường hợp co thắt đại tràng có nhu động ruột bị thay đổi cường độ co bóp.

– Vấn đề về tâm lý: Các vấn đề tâm lý như căng thẳng, stress, thức khuya,… là một trong những yếu tố hàng đầu dẫn đến các bệnh lý liên quan đến tiêu hóa, trong đó có co thắt đại tràng.

– Nhiễm trùng: Khi bị co thắt đại tràng, hệ miễn dịch của đường tiêu hóa sẽ bị suy giảm. Nếu vi khuẩn tấn công mạnh, bệnh lý càng trở nên nghiêm trọng hơn.

– Chế độ ăn uống không khoa học: Một số dấu hiệu của ăn uống thiếu lành mạnh làm tăng nguy cơ bị co thắt đại tràng là lạm dụng rượu bia, nước ngọt, cà phê, ăn đồ ăn cay nóng, thường xuyên ăn đồ ăn nhanh, đồ ăn chế biến sẵn, thực phẩm nhiễm khuẩn, ôi thu…; bỏ bữa, ăn uống không đúng giờ…

– Rối loạn nội tiết tố: Phụ nữ có nguy cơ mắc co thắt đại tràng cao hơn nam giới. Nguyên nhân chính ở đây là do thay đổi nội tiết tố ở phụ nữ trong thời kỳ kinh nguyệt, mang thai (đại tràng co thắt khi mang thai), tiền mãn kinh…

IV. 6 triệu chứng nhận biết đại tràng co thắt

Triệu chứng của có thắt đại tràng khá giống với các bệnh lý liên quan đến đường tiêu hóa, nhất là bệnh viêm đại tràng. Vậy co thắt đại tràng triệu chứng đặc trưng như thế nào? Chúng ta cùng tìm hiểu nhé.

1. Đau bụng quặn thắt 

Cơn đau do co thắt đại tràng thường biểu hiện dữ dội, đau quặn, âm ỉ và không có vị trí đau cố định, có thể đau ở hố chậu trái hoặc hố chậu phải.

Đau do co thắt đại tràng có thể kèm theo đầy hơi, ợ nóng, căng thẳng, lo âu. Triệu chứng này thường thuyên giảm sau khi người bệnh đi đại tiện hoặc xì hơi.

2. Đại tiện thất thường

Đây được xem là một trong những triệu chứng thấy rõ nhất của người co thắt đại tràng. Thông thường, đại tràng co thắt thể táo bón sẽ xen kẽ với tiêu chảy.

3. Đầy hơi và chướng bụng

Hai triệu chứng đầy hơi và chướng bụng có thể xuất hiện tại bất kỳ thời điểm nào trong ngày và bất kể chế độ ăn uống.

4. Phân lỏng, có chất nhầy

Nhu động không nhất quán có thể khiến phân không hình thành đầy đủ gây tình trạng đi ngoài phân lỏng. Bệnh nhân có thể thấy có chất nhầy màu trắng trong phân.

5. Đột ngột muốn dùng nhà vệ sinh

Các cơn co thắt xuất hiện khiến tốc độ nhu động ruột tăng theo. Khi cơn co thắt diễn ra, bệnh nhân sẽ muốn giải quyết nhu cầu đi ngoài càng sớm càng tốt.

6. Triệu chứng khác

Bệnh nhân bị co thắt đại tràng có thể gặp thêm các triệu chứng khác như người xanh xao, mệt mỏi, cơ thể suy nhược, tim đập nhanh, mất ngủ, chóng mặt…

Các triệu chứng co thắt đại tràng bị ảnh hưởng bởi các yếu tố liên quan đến thần kinh. Nếu bệnh nhân căng thẳng, lo âu, triệu chứng bệnh sẽ nặng hơn. Đây là một đặc trưng rất rõ của bệnh co thắt đại tràng.

V. Bệnh co thắt đại tràng có nguy hiểm không?

Co thắt đại tràng bên phải là bệnh lành tính, không gây tổn thương thực thể đại tràng nên không gây nguy hiểm đến tính mạng. Tuy nhiên, nếu bệnh kéo dài, cơ thể và sức khỏe của người bệnh cũng bị ảnh hưởng không nhỏ.

Đặc biệt, khi xuất hiện cơn co thắt đại tràng kèm theo triệu chứng tắc ruột, bệnh nhân cần tới bệnh viện ngay để được bác sĩ điều trị kịp thời. Một vài triệu chứng khi ruột bị tắc nghẽn có thể xuất hiện như:

• Đau bụng ở mức độ dữ dội.
• Buồn nôn, nôn mửa.
• Khó đi tiêu.

VI. Phương pháp chẩn đoán co thắt đại tràng

Co thắt đại tràng là bệnh lý được chẩn đoán loại trừ nên bệnh nhân cần được khám, đánh giá cẩn thận để loại trừ nguy cơ mắc các bệnh lý ác tính hoặc nguy hiểm đến hệ tiêu hóa như viêm đại tràng xuất huyết mạn tính, ung thư đại tràng, nhiễm khuẩn đường ruột… trước khi được chẩn đoán xác định bệnh đại tràng co thắt. 

Tùy thuộc vào tình trạng bệnh của từng bệnh nhân cụ thể bac sĩ sẽ chỉ định các phương pháp chẩn đoán phù hợp. Ngoài thăm khám triệu chứng và tiền sử bệnh lý, bệnh nhân có thể cần thực hiện các xét nghiệm cận lâm sàng sau:

• Xét nghiệm máu đánh giá tình trạng viêm.
• Xét nghiệm phân.
• Nội soi đại trực tràng.
• Chụp X-quang đường tiêu hóa có cản quang. 

VII. Cách điều trị bệnh co thắt đại tràng

Mục tiêu của điều trị co thắt đại tràng là kiểm soát triệu chứng và phòng ngừa biến chứng. Hiện y học vẫn chưa tìm ra phương pháp điều trị triệt để bệnh co thắt đại tràng. Dưới đây là các cách điều trị đại tràng co thắt áp dụng hiện nay:

1. Điều trị không dùng thuốc

Với trường hợp co thắt đại tràng ở mức độ nhẹ và mới khởi phát, người bệnh chưa cần dùng thuốc. Thay vào đó, cần thay đổi thói quen ăn uống và sinh hoạt để cải thiện bệnh:

• Ăn uống đúng cách: Ăn uống đủ bữa, không bỏ bữa, ăn uống đúng giờ, không ăn quá no, không nên làm việc, vận động mạnh, tắm gội sau khi ăn.
• Bổ sung chất xơ: Tăng cường ăn thực phẩm giàu chất xơ như trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu… giúp giảm tình trạng tiêu chảy. 
• Cắt giảm chất béo: Để giảm kích thích ruột kết, làm dịu các cơn co thắt đại tràng và ngăn ngừa tái phát.

• Bỏ hút thuốc và rượu bia: Cả hai nhóm sản phẩm này đều không tốt hệ tiêu hóa. Vì vậy người bệnh nên loại bỏ thói quen hút thuốc lá và uống rượu bia để kiểm soát các cơn co thắt đại tràng. 
• Vận động nhiều hơn: Bệnh nhân co thắt đại tràng nên  tăng cường các hoạt động thể chất, tập thể dục thường xuyên để hỗ trợ rất tốt cho các hoạt động của hệ tiêu hóa.
• Giảm căng thẳng, stress: Căng thẳng, stress là một trong những yếu tố nguy cơ khiến đại tràng co thắt nặng hơn, vì thế, bạn nên loại bỏ yếu tố này bằng cách: tập các bài thiền, yoga; tập hít thở sâu để ổn định tâm lý và giúp nhu động ruột ổn định; luyện tập thể dục nhẹ nhàng mỗi ngày.

2. Điều trị bằng thuốc 

Muốn biết đại tràng co thắt nên uống thuốc gì, bạn nên đến gặp bác sĩ để có sự chỉ dẫn phù hợp nhất. Không nên tự ý uống thuốc khi chưa có sự chỉ định từ bác sĩ.

Dưới đây là các loại thuốc thường được chỉ định khi bị co thắt đại tràng, người bệnh có thể tham khảo:

2.1. Nhóm thuốc điều trị táo bón

Tác dụng điều hòa nhu động ruột và làm giảm táo bón. Thuốc thường dùng gồm: 

• Thuốc Folax loại 10g/gói: Uống 1-2 gói/ngày.
• Thuốc Sorbitol loại 5g/gói: Dùng 1-3 gói/ngày.
• Thuốc Duphalac loại 10g/gói: Uống 1-3 gói/ngày.

2.2. Nhóm thuốc cầm tiêu chảy

Thuốc được sử dụng khi bệnh nhân co thắt đại tràng bị tiêu chảy quá nhiều lần trong ngày. Công dụng làm chậm nhu động ruột, bảo vệ lớp niêm mạc dạ dày, điều trị chứng tiêu chảy.

• Thuốc Actapulgite: Dùng 2-3 gói mỗi ngày.
• Thuốc Smecta: Uống 2-3 gói/ngày.
• Thuốc Loperamid loại 2mg/viên: Nên thử liều từ 1-2 viên/ngày, sau đó điều chỉnh theo triệu chứng lâm sàng.

Lưu ý: Phụ nữ đang mang thai hoặc đang cho con bú không tự động mua thuốc về sử dụng.

2.3. Thuốc chống viêm

Thuốc có tác dụng chống viêm, ngăn chặn vi khuẩn gây bệnh. Một số loại thuốc chống viêm được chỉ định trong điều trị co thắt đại tràng gồm:

• Sulfasalazine (Azulfidine).
• Mesalamine (Tidocol, Rowasa). 
• Balsalazide (Colazal).
• Olsalazine (Dipentum).

2.4. Nhóm thuốc ức chế cơ trơn

Nhóm thuốc này có tác dụng ức chế co thắt trên sợi cơ trơn do đó làm dịu cơn đau, giảm đau bụng do rối loạn chức năng đường tiêu hóa. Hai loại thuốc thường dùng là:

• Spasmaverin.
• Phloroglucinol.

2.5. Nhóm thuốc chống trầm cảm

Hai loại thuốc chống trầm cảm có tác dụng giảm căng thẳng lo âu  được sử dụng trong điều trị co thắt đại tràng là:

• Thuốc chống trầm cảm 3 vòng: Amitriptyline. 
• Thuốc ức chế tái hấp thu có chọn lọc Serotonin: Citalopram, Fluoxetine, Paroxetine. 

Lưu ý: Người bệnh chỉ dùng thuốc khi có chỉ định của bác sĩ điều trị, không tự mua về uống. Trong quá trình điều trị bằng thuốc, cần tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định của bác sĩ về loại thuốc, liều lượng, thời gian, liệu trình và cách uống.

VIII. Biện pháp phòng ngừa co thắt đại tràng

Để phòng ngừa đại tràng co thắt, cần chú ý trong vấn đề ăn uống và sinh hoạt hàng ngày kết hợp kiểm soát tâm lý. Cụ thể: 

1. Thực phẩm nên ăn

• Tăng cường bổ sung các thực phẩm giàu đạm dễ tiêu với lượng hợp lý: Những thực phẩm giàu đạm dễ tiêu như thịt nạc, cá, đậu nành…
• Bổ sung nhiều rau xanh và hoa quả tươi: Để cung cấp chất xơ, vitamin và chất khoáng cho cơ thể, hỗ trợ đại tiện dễ hơn và ngăn ngừa táo bón.
• Ăn sữa chua mỗi ngày: Mỗi ngày nên ăn 1 hũ sữa chua để kích thích tăng cường lợi khuẩn, hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn.
• Uống đủ nước: Mỗi ngày nên uống đủ từ 1,5 đến 2 lít nước, ngoài nước lọc có thể dùng nước ép rau củ quả, sinh tố… để hạn chế táo bón.

2. Thực phẩm nên tránh

• Hạn chế ăn các thực phẩm/món ăn khó tiêu và gây đầy bụng: Dưa muối, đồ ăn nhanh và chế biến sẵn nhiều dầu mỡ, đồ ăn tái, sống…
• Không tiêu thụ đồ uống chứa cồn, caffeine, chất kích thích, nước ngọt có gas:  Bởi vì các loại đồ uống này sẽ làm tăng độ nhạy cảm của ruột.
• Loại bỏ gia vị cay, hạn chế đồ chua: Vì nhóm thực phẩm này gây kích thích  niêm mạc đại tràng gây co thắt.

3. Kiểm soát và hạn chế căng thẳng

Học cách quản lý và kiểm soát căng thẳng để giảm tác động xấu của nó tới sức khỏe tinh thần và thể chất. Luôn giữ tinh thần vui vẻ, lạc quan và thoải mái.

Một số cách giúp giảm căng thẳng, stress như:  

• Tập hít thở sâu: Biện pháp này vừa giúp ổn định tâm lý vừa thời hỗ trợ nhu động ruột hoạt động tốt hơn.
• Tập yoga, thiền định: Vừa giúp giảm căng thẳng, tốt cho hệ tiêu hóa vừa nâng cao sức khỏe và hệ miễn dịch. 

4. Tập thể dục thể thao hàng ngày

Thường xuyên tập thể dục, thể thao mỗi ngày để nâng cao sức đề kháng của cơ thể, ngăn ngừa bệnh tật hiệu quả. Nên lựa chọn môn thể thao vừa sức với mình, có thể là đi bộ, bơi lội, đạp xe… 

IX. Giải đáp thắc mắc về co thắt đại tràng 

Khi được chẩn đoán mắc bệnh co thắt đại tràng, bệnh nhân có rất nhiều thắc mắc và câu hỏi cần giải đáp:

1. Đại tràng co thắt khi nào cần gặp bác sĩ?

Bệnh nhân nên đi thăm khám ngay khi bệnh còn ở giai đoạn đầu, để bác sĩ tư vấn phác đồ điều trị viêm đại tràng co thắt phù hợp, tránh để bệnh kéo dài, gây nguy hiểm đến sức khỏe.

Khi bệnh có những triệu chứng sau đây, chứng tỏ bệnh co thắt đại tràng đã có những chuyển biến nghiêm trọng:

• Tiêu chảy vào ban đêm. 
• Chảy máu trực tràng.
• Thiếu máu do thiếu sắt.
• Khó nuốt thức ăn.
• Nôn nhiều.
• Sụt cân nhanh mà không rõ lý do.
• Thường xuyên đau bụng quặn thắt

2. Bị đại tràng co thắt nên ăn gì?

Chế độ ăn uống của người bị đại tràng co thắt sẽ phụ thuộc vào thể trạng và triệu chứng bệnh. Dưới đây là một số thực phẩm tốt người bị co thắt đại tràng nên sử dụng:

• Nhóm thực phẩm giàu protein: Nếu bạn chưa biết co thắt đại tràng nên ăn gì hãy chọn thực phẩm giàu protein nhé. Protein không chỉ cần thiết cho người bình thường mà còn cần thiết cho người bị co thắt đại tràng. Các thực phẩm giàu protein là thịt nạc, trứng, cá, đậu nành…
• Rau xanh và trái cây: Trái cây và rau xanh có tác dụng làm mềm phân, giúp quá trình đi đại tiện dễ dàng hơn. Tuy nhiên, khi bạn nạp quá nhiều chất xơ cùng một lúc có thể khiến hệ tiêu hóa trữ khí, gây đầy bụng. Vì thế, bạn nên nạp hoa quả và rau xanh một cách từ từ.
• Thực phẩm chứa probiotic: Sữa chua, sữa chua uống… chứa nhiều lợi khuẩn, có tác dụng điều hòa sự co bóp đại tràng, giảm sự quay trở lại của cơn đau do co thắt đại tràng gây ra.
• Ngũ cốc nguyên hạt: Ngũ cốc nguyên hạt dễ tiêu hóa và chứa nhiều chất dinh dưỡng hơn ngũ cốc đã chế biến. Bạn có thể chọn yến mạch, gạo lứt… nguyên hạt để giảm áp lực lên hệ tiêu hóa.

3. Co thắt đại tràng không nên ăn gì?

Đại tràng co thắt nên kiêng gì cũng là câu hỏi được nhiều người quan tâm. Dưới đây là lời giải cho câu hỏi co thắt đại tràng kiêng ăn gì, cùng tham khảo bạn nhé!

• Thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ, cay nóng: Những thực phẩm dạng này có thể kích thích đại tràng co thắt quá mức, làm tăng các triệu chứng khó chịu của bệnh.
• Thực phẩm chứa lactose: Rất nhiều người bị co thắt đại tràng không dung nạp được lactose từ sữa. Sau khi sử dụng xong, họ dễ bị đi ngoài hoặc đầy bụng.
• Đồ uống chứa cồn, gas, cafein là một trong những tác nhân là bệnh co thắt đại tràng nghiêm trọng hơn. Những loại nước này sẽ làm cơ thể bị mất nước, khiến nhu động ruột bị chậm, gây táo bón.
• Thực bẩn tươi sống, nhiễm khuẩn, thực phẩm bẩn sẽ khiến vi khuẩn lây lan vào hệ tiêu hóa, làm các triệu chứng của co thắt đại tràng nặng hơn.

4. Bị co thắt đại tràng phải làm sao?

Co thắt đại tràng là hiện tượng khá phổ biến, thường liên quan đến hội chứng ruột kích thích hoặc cũng có thể không có bất kỳ lý do cụ thể nào. Các cơn co thắt gây đau và khó chịu, nếu diễn ra thường xuyên và liên tục thì nên đi gặp bác sĩ để được tư vấn xử lý phù hợp.

5. Sự khác nhau giữa viêm đại tràng và đại tràng co thắt?

Viêm đại tràng và đại tràng co thắt là 2 rối loạn tiêu hóa phổ biến. Hai bệnh lý này có nhiều điểm khác biệt về triệu chứng, nguyên nhân, biến chứng cũng như cách điều trị. Cụ thể:

Tiêu chí	Viêm đại tràng	Đại tràng co thắt
Nguyên nhân	Thường gặp ở nhóm người có chế độ ăn uống mất cân bằng.	Vấn đề về tâm lý, căng thẳng hoặc do thay đổi nội tiết tố trong chu kỳ kinh nguyệt, thời kỳ tiền mãn kinh của nữ giới là yếu tố làm tăng nguy cơ mắc đại tràng co thắt.
Cơ chế gây bệnh	Tình trạng tổn thương niêm mạc đại tràng sẽ gây viêm đại tràng.	Bệnh đại tràng co thắt thường không có tổn thương thực thể mà có xu hướng rối loạn chức năng đường ruột.
Triệu chứng	– Đau bụng âm ỉ vùng hố chậu một hay hai bên. – Đi ngoài ra phân lỏng kèm mùi hôi tanh, có máu lẫn nhầy đặc trưng.	– Cơn đau có cường độ mạnh hơn, dữ đội hoặc đột ngột xuất hiện khi người bệnh ăn phải thức ăn gây kích ứng đường ruột. – Đi ngoài phân lỏng kết hợp táo bón, sau khi đi nặng xong vẫn cảm thấy mót rặn, bứt rứt.
Biến chứng	Tăng nguy cơ bị ung thư ruột kết, rối loạn đông máu, loãng xương, viêm khớp, viêm đường mật xơ hóa nguyên phát, sỏi mật.	Tác động tới chức năng đường tiêu hóa, gây khó tiêu, chướng bụng, trào ngược dạ dày – thực quản.
Điều trị	Điều trị kiểm soát viêm, ngừa biến chứng.	Giảm triệu chứng, cải thiện chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

5. Co thắt đại tràng có chữa khỏi được không?

Nếu tình trạng đại tràng co thắt được phát hiện sớm và điều trị kịp thời theo phác đồ phù hợp thì các triệu chứng của bệnh sẽ được kiểm soát tối đa.

6. Bị đại tràng co thắt uống thuốc gì?

Muốn biết đại tràng co thắt nên uống thuốc gì, bạn nên đến gặp bác sĩ để có sự chỉ dẫn phù hợp nhất. Dưới đây là các loại thuốc thường được chỉ định khi bị co thắt đại tràng, bạn có thể tham khảo:

• Thuốc chống co thắt đại tràng: Thuốc này có tác dụng giảm những cơn đau do co thắt bụng.
• Thuốc nhuận tràng: Có tác dụng điều hòa nhu động ruột và làm giảm táo bón.
• Thuốc chống trầm cảm: Có tác dụng làm giảm căng thẳng, lo âu.
• Thuốc cầm tiêu chảy: Nếu bạn bị tiêu chảy quá nhiều lần trong ngày.

Trong đa số các trường hợp, co thắt đại tràng không gây nguy hiểm và có thể dễ dàng khắc phục bằng cách thay đổi ăn uống và lối sống. Tuy nhiên, nếu thường xuyên bị co thắt đại tràng hoặc kèm các triệu chứng khác, hãy đến gặp bác sĩ nhgay để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Trên đây là những thông tin bạn nên biết để đối phó với bệnh lý co thắt đại tràng. Nếu bạn cần tư vấn về bệnh co thắt đại tràng cũng như các bệnh lý liên quan đến dạ dày, vui lòng liên hệ tới hotline miễn phí cước 1800.1125 hoặc để lại bình luận bên dưới để dược sĩ của thuốc dạ dày chữ Y – Yumangel giải đáp nhé!