Làm gì khi trẻ bị đau bụng quanh rốn? Nguyên nhân và cách xử lý

Trẻ bị đau bụng quanh rốn là một vấn đề rất thường gặp, khiến nhiều bậc cha mẹ lo lắng. Để giúp cha mẹ hiểu rõ hơn về các nguyên nhân gây đau bụng quanh rốn ở trẻ, các triệu chứng cần lưu ý và cách xử lý đúng cách để bảo vệ sức khỏe của con yêu, hãy đọc bài viết dưới đây của Thuốc dạ dày chữ Y nhé!

I. Tại sao trẻ bị đau bụng quanh rốn?

Đau bụng quanh rốn ở trẻ em có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ những vấn đề đơn giản đến những bệnh lý phức tạp. Trong nhiều trường hợp, đó chỉ là những cơn đau thoáng qua do căng thẳng, ăn uống không hợp lý hoặc táo bón nhẹ (1). Tuy nhiên, đôi khi đau bụng quanh rốn lại là dấu hiệu của một bệnh lý cần được thăm khám và điều trị kịp thời.

Khi nào bạn nên tạm thời theo dõi tại nhà:

• Nếu bé vẫn chơi, ăn uống bình thường.
• Cơn đau đến và đi, không quá dữ dội.
• Không có các triệu chứng đáng lo ngại khác (sốt cao, nôn mửa liên tục, đi ngoài ra máu…).

Những điều bạn có thể làm để giúp bé thoải mái hơn:

• Khuyến khích bé nằm nghỉ ngơi.
• Xoa bụng nhẹ nhàng theo chiều kim đồng hồ.
• Chườm ấm lên bụng bé bằng khăn ấm hoặc túi chườm.
• Đọc truyện, chơi trò chơi nhẹ nhàng để đánh lạc hướng bé.
• Cho bé uống từng ngụm nhỏ nước lọc hoặc oresol (nếu bé có dấu hiệu mất nước).

Đọc thêm: Đau bụng trên rốn nguy hiểm không? Nguyên nhân, điều trị

II. Các triệu chứng khác kèm theo khi trẻ bị đau bụng quanh rốn

Ngoài cơn đau ở vùng rốn, mẹ cần chú ý đến các triệu chứng khác đi kèm. Những triệu chứng này có thể giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây đau bụng.”

1. Các triệu chứng thường gặp:

• Đau âm ỉ, đau nhói hoặc đau quặn từng cơn.
• Đau tăng lên khi bé cử động hoặc di chuyển.
• Bụng chướng, đầy hơi.
• Ăn không ngon, biếng ăn.
• Táo bón hoặc tiêu chảy.

2. Các triệu chứng nguy hiểm cần đưa bé đi khám ngay

• Sốt cao (trên 38.5°C).
• Nôn mửa liên tục, đặc biệt là nôn ra dịch xanh hoặc máu.
• Đi ngoài ra máu hoặc phân đen.
• Bụng đau dữ dội, không thuyên giảm.
• Bé lờ đờ, li bì, khó đánh thức.
• Da xanh tái, niêm mạc nhợt nhạt.

III. 13 nguyên nhân khiến trẻ bị đau bụng quanh rốn

Dưới đây là 13 nguyên nhân phổ biến gây đau bụng quanh rốn ở trẻ em, cùng với các thông tin chi tiết về triệu chứng, cách chẩn đoán, điều trị và khi nào cần đưa bé đi khám. Lưu ý rằng thông tin này chỉ mang tính chất tham khảo và không thay thế cho lời khuyên của bác sĩ.

1. Viêm dạ dày, ruột

Viêm dạ dày ruột là tình trạng viêm nhiễm đường tiêu hóa do virus, vi khuẩn hoặc ký sinh trùng gây ra.

• Triệu chứng: Đau bụng quanh rốn; Tiêu chảy (phân lỏng, nhiều nước); Sốt; Buồn nôn và nôn mửa; Mất nước (khô miệng, khóc không ra nước mắt, đi tiểu ít).
• Nguyên nhân: Thường do tiếp xúc với người bệnh, ăn thực phẩm hoặc uống nước bị ô nhiễm.
• Chẩn đoán: Bác sĩ có thể khám lâm sàng và yêu cầu xét nghiệm phân để xác định tác nhân gây bệnh.
• Điều trị:
  • Bù nước: Cho bé uống oresol hoặc nước lọc từng ngụm nhỏ.
  • Hạ sốt: Nếu bé sốt cao, hãy dùng thuốc hạ sốt theo chỉ định của bác sĩ.
  • Chế độ ăn: Cho bé ăn thức ăn dễ tiêu, chia nhỏ thành nhiều bữa. Tránh các loại thực phẩm nhiều dầu mỡ, đường hoặc sữa (nếu bé bị tiêu chảy nặng).
• Chăm sóc tại nhà:
  • Đảm bảo bé được nghỉ ngơi đầy đủ.
  • Cho bé ăn uống theo chế độ phù hợp.
  • Theo dõi sát các triệu chứng và đưa bé đi khám nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào.

2. Viêm loét dạ dày

Viêm loét dạ dày là tình trạng tổn thương niêm mạc dạ dày, tuy không phổ biến ở trẻ em nhưng vẫn có thể xảy ra.

• Triệu chứng: Đau bụng quanh rốn, có thể lan đến xương ức, ợ hơi, chán ăn, mệt mỏi, buồn nôn hoặc nôn mửa.
• Nguyên nhân: Nhiễm vi khuẩn HP hoặc sử dụng thuốc như ibuprofen, aspirin trong thời gian dài.
• Chẩn đoán: Nội soi dạ dày, xét nghiệm vi khuẩn HP, kiểm tra hình ảnh.
• Điều trị: Dùng thuốc giảm axit dạ dày, kháng sinh (nếu do vi khuẩn HP), thay đổi chế độ ăn uống.
• Chăm sóc tại nhà: Hạn chế thực phẩm kích thích dạ dày, ăn uống lành mạnh, tránh stress.

3. Viêm ruột thừa

Viêm ruột thừa là một tình trạng cấp cứu y tế nguy hiểm, cần được phát hiện sớm để tránh các biến chứng nghiêm trọng.

• Triệu chứng: Đau bụng quanh rốn, lan dần xuống bụng dưới bên phải, đau nặng hơn khi ho hoặc cử động, sốt, buồn nôn, tiêu chảy hoặc táo bón.
• Nguyên nhân: Do tắc nghẽn lòng ruột thừa bởi phân, sẹo mô, nhiễm trùng.
• Chẩn đoán: Siêu âm, chụp CT, xét nghiệm máu để kiểm tra nhiễm trùng.
• Điều trị: Phẫu thuật cắt ruột thừa, dùng kháng sinh nếu có nhiễm trùng.
• Chăm sóc tại nhà: Nghỉ ngơi, ăn thực phẩm dễ tiêu, theo dõi biến chứng sau phẫu thuật.

4. Lồng ruột

Lồng ruột là một tình trạng nguy hiểm ở trẻ nhỏ, khi một đoạn ruột bị chui vào lòng đoạn ruột khác, gây ra tắc nghẽn và đau đớn dữ dội.

• Triệu chứng: Đau bụng từng cơn, trẻ khóc thét, bỏ bú, nôn ra dịch nhầy xanh/vàng, có thể đại tiện ra máu.
• Nguyên nhân: 90% không rõ nguyên nhân, có thể liên quan đến nhiễm virus, bất thường giải phẫu.
• Chẩn đoán: Siêu âm bụng, chụp X-quang có bơm thuốc cản quang.
• Điều trị: Tháo lồng ruột bằng khí hoặc phẫu thuật nếu cần.
• Chăm sóc tại nhà: Theo dõi dấu hiệu tái phát, giữ chế độ ăn uống nhẹ nhàng.

5. Tắc ruột non

Khi ruột non bị tắc nghẽn, thức ăn và dịch tiêu hóa không thể di chuyển bình thường, gây ra nhiều triệu chứng khó chịu và nguy hiểm.

• Triệu chứng: Đau bụng quanh rốn, tăng nhịp tim, sốt, đầy hơi, buồn nôn, táo bón.
• Nguyên nhân: Nhiễm trùng, viêm ruột, khối u, mô sẹo từ phẫu thuật trước đó.
• Chẩn đoán: Chụp X-quang, siêu âm, chụp CT.
• Điều trị: Truyền dịch, phẫu thuật nếu tắc nghẽn nghiêm trọng.
• Chăm sóc tại nhà: Theo dõi triệu chứng, ăn thức ăn mềm, uống đủ nước.

6. Viêm tụy cấp

Viêm tụy cấp xảy ra khi tuyến tụy bị tổn thương đột ngột, gây viêm và đau dữ dội, có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.

• Triệu chứng: Đau bụng dữ dội, lan ra lưng, bụng sưng, buồn nôn, sốt, nhịp tim tăng.
• Nguyên nhân: Viêm nhiễm hoặc tác dụng phụ của thuốc.
• Chẩn đoán: Xét nghiệm máu, siêu âm, chụp CT.
• Điều trị: Nghỉ ngơi, truyền dịch, dùng thuốc giảm đau.
• Chăm sóc tại nhà: Ăn uống lành mạnh, tránh thực phẩm gây kích thích tụy.

Viêm tụy cấp

7. Thoát vị rốn

Thoát vị rốn thường gặp ở trẻ sơ sinh khi cơ thành bụng chưa đóng hoàn toàn, gây ra một vết phồng nhỏ gần rốn.

• Triệu chứng: Đau bụng quanh rốn, vết sưng dưới da gần rốn.
• Nguyên nhân: Cơ thành bụng chưa đóng hoàn toàn sau sinh.
• Chẩn đoán: Khám lâm sàng, siêu âm bụng.
• Điều trị: Thường tự khỏi, phẫu thuật nếu không đóng sau 4-5 tuổi.
• Chăm sóc tại nhà: Theo dõi, tránh tác động mạnh lên vùng rốn.

8. Phình động mạch chủ

Khi động mạch chủ – mạch máu lớn nhất trong cơ thể – bị phình ra, nó có thể gây nguy hiểm nếu không được phát hiện kịp thời.

• Triệu chứng: Đau bụng, cảm nhận khối u ở bụng, khó thở, ngất xỉu.
• Nguyên nhân: Di truyền, cao huyết áp, tổn thương động mạch.
• Chẩn đoán: Siêu âm, chụp CT động mạch.
• Điều trị: Theo dõi hoặc phẫu thuật nếu nguy cơ vỡ cao.
• Chăm sóc tại nhà: Kiểm soát huyết áp, hạn chế căng thẳng.

9. Thiếu máu cục bộ

Khi lưu lượng máu đến ruột bị gián đoạn, nó có thể gây đau bụng dữ dội và đe dọa tính mạng nếu không được xử lý kịp thời.

• Triệu chứng: Đau bụng quanh rốn, nhịp tim nhanh, đau ngực, đau đầu, vã mồ hôi.
• Nguyên nhân: Huyết khối, tắc mạch, xơ vữa động mạch.
• Chẩn đoán: Chụp mạch máu, xét nghiệm máu.
• Điều trị: Dùng thuốc chống đông máu hoặc can thiệp mạch máu.
• Chăm sóc tại nhà: Theo dõi sức khỏe tim mạch, ăn uống lành mạnh.

Thiếu máu cục bộ

10. Chứng khó tiêu

Chứng khó tiêu có thể gây cảm giác đầy bụng, khó chịu, đặc biệt là sau khi ăn quá nhanh hoặc ăn thực phẩm không phù hợp.

• Triệu chứng: Đau bụng, đầy hơi, buồn nôn, ợ nóng.
• Nguyên nhân: Ăn uống không khoa học, dạ dày nhạy cảm.
• Chẩn đoán: Dựa trên triệu chứng, có thể xét nghiệm nếu nghi ngờ bệnh lý khác.
• Điều trị: Điều chỉnh chế độ ăn uống, dùng thuốc hỗ trợ tiêu hóa nếu cần.
• Chăm sóc tại nhà: Ăn chậm, tránh thực phẩm gây kích thích dạ dày.

11. Táo bón

Là tình trạng nhu động ruột kém, phân cứng, khó đi ngoài.

• Triệu chứng: Đau bụng, đi tiêu ít, phân khô, đau khi đại tiện.
• Nguyên nhân: Chế độ ăn thiếu chất xơ, ít nước, ít vận động.
• Chẩn đoán: Dựa trên triệu chứng, có thể xét nghiệm nếu táo bón kéo dài.
• Điều trị: Bổ sung chất xơ, uống nhiều nước, dùng thuốc nhuận tràng nếu cần.
• Chăm sóc tại nhà: Thay đổi chế độ ăn uống, khuyến khích trẻ vận động.

Bổ sung chất xơ cho bé bị táo bón

12. Ngộ độc thực phẩm

Trẻ bị đau bụng quanh rốn do nhiễm khuẩn, virus do ăn thực phẩm ô nhiễm.

• Triệu chứng: Đau bụng, tiêu chảy, nôn mửa, sốt, đau đầu.
• Nguyên nhân: Vi khuẩn, vi rút trong thực phẩm bẩn.
• Chẩn đoán: Dựa trên triệu chứng, xét nghiệm phân nếu nghiêm trọng.
• Điều trị: Bù nước, nghỉ ngơi, dùng thuốc giảm triệu chứng.
• Chăm sóc tại nhà: Tránh thực phẩm nghi ngờ, ăn uống vệ sinh.

13. Tâm lý lo lắng

Bên cạnh các nguyên nhân trên, tình trạng bé đau bụng do tâm lý lo lắng cũng không hiếm gặp.

• Triệu chứng: Đau vùng rốn khi trẻ không vui, cáu gắt.
• Điều trị: Giải tỏa tâm lý, trò chuyện, giúp trẻ thư giãn.

IV. Trẻ bị đau bụng quanh rốn buồn nôn: Bố mẹ nên làm gì?

Khi bé đau bụng quanh rốn kèm theo buồn nôn, việc đầu tiên bố mẹ cần làm là giữ bình tĩnh và quan sát các triệu chứng khác. Đừng tự ý cho bé uống thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ. Dưới đây là một số việc bố mẹ có thể làm để giúp bé cảm thấy thoải mái hơn:

• Cho bé nghỉ ngơi: Để bé nằm nghỉ trong tư thế thoải mái, tránh vận động mạnh có thể làm cơn đau nặng hơn.
• Chườm ấm: Dùng khăn ấm hoặc túi chườm đặt nhẹ lên vùng bụng để giúp giảm đau và thư giãn cơ bụng.
• Uống từng ngụm nước nhỏ: Cho bé uống nước ấm từng ngụm nhỏ để tránh mất nước, đặc biệt nếu bé có dấu hiệu buồn nôn.
• Tránh các loại thức ăn nặng bụng: Không nên cho bé ăn đồ chiên rán, thực phẩm nhiều dầu mỡ hoặc quá ngọt, vì có thể làm dạ dày khó chịu hơn.
• Theo dõi sát các triệu chứng: Nếu cơn đau trở nên dữ dội, kéo dài hơn 6 tiếng, kèm theo sốt cao, nôn mửa liên tục, hoặc bé có dấu hiệu mệt lả, hãy đưa bé đến cơ sở y tế ngay lập tức.

Khi thấy con bị đau bụng quanh rốn vài giờ không thuyên giảm kèm theo theo buồn nôn, chướng bụng, đầy hơi, ăn uống kém, đi ngoài ra máu, bố mẹ nên đưa con tới bệnh viện ngay để được kiểm tra chính xác tình hình hiện tại. Căn cứ vào kết quả chẩn đoán, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp.

Ba mẹ tuyệt đối không tự ý mua thuốc giảm đau hoặc bất kỳ loại thuốc nào về cho con uống khi chưa hỏi ý kiến bác sĩ chuyên môn. Vì việc tự ý sử dụng thuốc trước khi đến bệnh viện sẽ khiến kết quản chẩn đoán bị sai lệch dẫn đến điều trị không đúng.

V. Khi nào nên đưa trẻ đi cấp cứu ngay?

Trường hợp trẻ bị đau bụng kéo dài nhiều ngày hoặc khi cơn đau bụng quanh rốn kèm các triệu chứng nghiêm trọng dưới đây, bố mẹ cần đưa con đi cấp cứu ngay:

• Máu lẫn trong phân.
• Nôn ra máu hoặc dịch mật. 
• Sốt cao.
• Vàng da.
• Sưng, đau ở phần bụng dưới.
• Bụng đau dữ dội không dứt.
• Nôn mửa liên tục.
• Giảm cân không rõ nguyên do.
• Bỏ ăn, bỏ bú.
• Tim đập nhanh.
• Triệu chứng suy hô hấp: thở nhanh, khó thở.
• Mất nước.

VI. Chẩn đoán và điều trị cho trẻ bị đau bụng quanh rốn

Khi ba mẹ đưa trẻ đến bệnh viện, bác sĩ chuyên khoa sẽ thực hiện chẩn đoán để có kết quả chính xác về nguyên nhân và mức độ đau. Căn cứ vào kết quả chẩn đoán bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị thích hợp cho bé. 

1. Chẩn đoán 

Trước tiên, bác sĩ sẽ xem xét thăm hỏi triệu chứng, tiền sử bệnh án của trẻ và kiểm tra sức khỏe tổng thể. Tùy thuộc vào từng trường hợp, trẻ có thể cần thực hiện một trong các xét nghiệm cận lâm sàng dưới đây:

• Xét nghiệm máu: Để đánh giá số lượng tế bào trong máu và mức độ điện giải trong cơ thể của trẻ.
• Phân tích nước tiểu: Nhằm loại trừ sỏi thận hoặc nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI).
• Xét nghiệm phân: Lấy mẫu phân của trẻ để kiểm tra mầm bệnh.
• Một số xét nghiệm hình ảnh chụp X-quang, CT… cũng có thể được bác sĩ chỉ định cho trẻ để có thể hình dung rõ hơn các cơ quan trong bụng của bé.

2. Điều trị 

Tình trạng đau bụng quanh rốn ở trẻ do nhiều nguyên nhân gây ra. Theo đó, bác sĩ sẽ căn cứ vào nguyên nhân được chẩn đoán để chỉ định phác đồ điều trị phù hợp cho từng trẻ.

Khi bác sĩ chỉ định phương án điều trị, ba mẹ cần tuân thủ tuyệt đối theo hướng dẫn. Không tự ý thay đổi phương pháp điều trị, bớt hoặc thêm thuốc khi chưa hỏi ý kiến bác sĩ chuyên môn vì điều này có thể khiến tình trạng bệnh nghiêm trọng hơn.

VII. Phòng ngừa đau bụng quanh rốn ở trẻ

Để hạn chế nguy cơ đau bụng quanh rốn, bố mẹ có thể áp dụng một số biện pháp đơn giản sau:

• Vệ sinh an toàn thực phẩm: Rửa tay sạch, chọn thực phẩm tươi, nấu chín kỹ, tránh đồ ăn ôi thiu.
• Chế độ ăn uống cân bằng: Bổ sung rau củ, trái cây, hạn chế đồ chiên rán, đồ cay nóng.
• Uống đủ nước: Đảm bảo bé uống đủ nước để hỗ trợ tiêu hóa, ngăn ngừa táo bón.
• Vận động thường xuyên: Khuyến khích bé chơi thể thao, vận động để hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn.
• Giảm căng thẳng cho bé: Tạo môi trường vui vẻ, tránh áp lực học tập, giúp bé thư giãn.

Trẻ bị đau bụng quanh rốn có thể là dấu hiệu cảnh báo rất nhiều bệnh lý nguy hiểm khác nhau. Vì vậy, bố mẹ tuyệt đối không nên chủ quan, hãy đưa trẻ tới bệnh viêm thăm khám càng sớm càng tốt khi cơn đau không tự thuyên giảm sau 1 vài giờ.

*Bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo và không thay thế cho lời khuyên của bác sĩ. Nếu bạn có bất kỳ lo lắng nào về sức khỏe của con mình, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa.

Có thể bạn quan tâm:

• Trẻ bị đau bụng nôn không sốt
• 9+ Dấu hiệu trẻ sơ sinh bị đau bụng