Thoát vị hoành là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Thoát vị hoành là tình trạng các tạng di chuyển lên trên cơ hoành, chui vào lồng ngực. Nếu khối thoát vị kẹt lại khoang ngực, có thể gây ảnh hưởng đến hệ hô hấp, đe dọa tính mạng người bệnh.

I – Thoát vị hoành là gì?

Hình ảnh x quang thoát vị hoành.

Cơ hoành đóng vai trò quan trọng trong sự hoạt động hô hấp, phân chia giữa lồng ngực và ổ bụng. Nó là một cơ vân dạng dẹt có chức năng thay đổi kích thước lồng ngực trong quá trình thở. Khi ta hít vào, lồng ngực mở rộng và cơ hoành hạ xuống, tạo áp lực lên các cơ quan trong ổ bụng. Khi ta thở ra, cơ hoành nâng lên, giúp đẩy khí thải ra khỏi phổi. Cơ hoành được điều chỉnh bởi cả hệ thần kinh tự động và ý thức của con người.

Thoát vị hoành xảy ra khi một hoặc nhiều cơ quan trong ổ bụng di chuyển lên trên, vào trong lồng ngực thông qua một sự suy yếu trên bề mặt cơ hoành. Ở trẻ em, thoát vị hoành có thể xảy ra từ khi mới sinh, được gọi là thoát vị hoành bẩm sinh. Còn ở người lớn, thoát vị hoành thường gây ra do các yếu tố khác nhau. Dù nguyên nhân là gì, trong trường hợp thoát vị cơ hoành cấp tính, các cơ quan bị lồng vào trong lồng ngực, gây áp lực lên tim và phổi, làm ảnh hưởng đến hệ thống hô hấp. Trong trường hợp này, phẫu thuật cấp cứu là cần thiết để đảm bảo tính mạng.

Có bốn loại thoát vị hoành thường gặp trong thực tế:

1. Loại A: Thoát vị hoành trượt là loại phổ biến nhất và thường gặp ở cả người lớn và trẻ em. Trong loại này, một phần của dạ dày được đẩy lên trên cơ hoành, gây ra thoát vị đối xứng một phần trên của dạ dày. Điều này có thể xảy ra do yếu tố di truyền, tăng áp suất trong ổ bụng, hoặc suy yếu cơ hoành. Thoát vị hoành trượt có thể gây ra các triệu chứng như trào ngược dạ dày-thực quản, khó tiêu, đau thắt ngực hoặc đau vùng ngực.
2. Loại B: Thoát vị hoành cuốn xảy ra khi khuyết tâm vị vẫn nằm dưới cơ hoành, trong khi đáy vị bị cuốn lên trên, thường xảy ra gần vị trí nối dạ dày với thực quản. Điều này có thể xảy ra do khuyết tật cơ hoành, dạ dày yếu, hoặc sự co bóp không đều của các cơ quan xung quanh. Triệu chứng của thoát vị hoành cuốn có thể bao gồm đau ngực, khó tiêu, khó thở hoặc cảm giác đầy bụng.
3. Loại C: Thoát vị hoành kết hợp là sự kết hợp của cả thoát vị hoành trượt và thoát vị hoành cuốn. Cả phần đáy vị và phần khuyết vị đều bị đẩy lên trên cơ hoành. Loại thoát vị này thường gặp ở người lớn tuổi và có thể gây ra các triệu chứng như khó thở, đau ngực, chướng bụng hoặc khó tiêu.
4. Loại D: Thoát vị hoành phức tạp là một dạng hiếm gặp, trong đó các cơ quan như mạc nối, đại tràng, ruột non… cũng bị thoát vị lên trên cơ hoành. Đây là trường hợp đặc biệt và đòi hỏi quy trình điều trị phức tạp.

II – Nguyên nhân gây thoát vị cơ hoành là gì?

Chấn thương vùng ngực có thể gây thoát vị cơ hoành.

Thoát vị hoành có thể được gây ra bởi nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến gây thoát vị hoành:

• Yếu tố di truyền: Di truyền được cho là một yếu tố quan trọng gây thoát vị hoành. Nếu trong gia đình có người thân đã từng mắc thoát vị hoành, khả năng mắc bệnh của cá nhân đó sẽ cao hơn.
• Suy yếu cơ hoành: Khi cơ hoành suy yếu, không còn đủ sức mạnh để giữ các cơ quan trong ổ bụng ở đúng vị trí, thoát vị hoành có thể xảy ra. Suy yếu cơ hoành có thể do tuổi tác, quá trình lão hóa, suy giảm cường độ hoạt động cơ học của cơ hoành.
• Tăng áp suất trong ổ bụng: Những yếu tố gây tăng áp suất trong ổ bụng như nặng đồ, ho, rặn, mang vác nặng, hoạt động thể lực mạnh, hay cảm giác chướng bụng kéo dài có thể tạo áp lực lên cơ hoành và dẫn đến thoát vị.
• Mang thai và sinh đẻ: Trong quá trình mang thai, sự mở rộng của tử cung và tăng áp lực trong ổ bụng có thể gây ra thoát vị hoành ở phụ nữ mang thai. Sinh đẻ cũng là một yếu tố gây thoát vị hoành, do quá trình chuyển dạ và đẩy con ra ngoài.
• Các yếu tố khác: Các yếu tố khác bao gồm chấn thương vùng bụng, phẫu thuật trước đó trong khu vực ổ bụng, bệnh sỏi mật, béo phì, cơ yếu, sự lão hóa của mô mềm, suy kiệt cơ và sự suy yếu của cấu trúc hỗ trợ cơ bắp và mô liên kết.

III – Chẩn đoán thoát vị hoành

Để chẩn đoán thoát vị hoành, có sử dụng các phương pháp sau:

• Siêu âm: Sử dụng sóng siêu âm để quan sát hình ảnh các cơ quan trong ổ bụng và khoang ngực. Siêu âm có thể giúp xác định sự dịch chuyển và vị trí của các cơ quan trong thoát vị hoành.
• Chụp X-quang: Chụp X-quang được sử dụng để hiển thị thoát vị cơ hoành trên hình ảnh. Trên X-quang, có thể thấy mất vòm hoành liên tục và mực nước hơi của quai ruột trong lồng ngực.
• Chụp cắt lớp (CT-scan): Phương pháp này được cho là rất hiệu quả trong việc phát hiện thoát vị hoành, đặc biệt là trong trường hợp thoát vị nhỏ và kín. CT-scan tạo ra hình ảnh cắt lớp của vùng ổ bụng và khoang ngực, giúp định vị chính xác và đánh giá sự di chuyển của các cơ quan trong thoát vị hoành.

IV – Biểu hiện của thoát vị hoành

Thoát vị hoành trái có thể gây khó thở.

Triệu chứng thoát vị hoành sơ sinh và người lớn rất đa dạng, nó phụ thuộc vào kích thước, nguyên nhân gây bệnh và các tạng liên quan. Dưới đây là một số dấu hiệu có thể xuất hiện khi bị thoát vị cơ hoành:

• Khó thở là triệu chứng phổ biến nhưng lại rất mơ hồ. Có người bị khó thở theo từng cơn, tự thuyên giảm và không nhớ rõ thời điểm khởi phát, nhưng có người lại bị khó thở khi ăn, khi nằm…
• Cũng có người không cảm nhận được sự khó thở của bản thân, họ chỉ tình cờ phát hiện thoát vị cơ hoành khi đi khám thấy tần số nhịp tim và thở nhanh hơn bình thường.
• Thoát vị cơ hoành ở mức độ nhẹ thì việc khó thở phát triển từ từ. Trong khi đó, thoát vị cơ hoành do chấn thương có thể khiến người bệnh cảm thấy khó thở rất dữ dội, thậm chí ảnh hưởng đến hô hấp hoặc gây tử vong.
• Ngoài triệu chứng hay gặp về hô hấp, thoát vị hoành còn có các dấu hiệu liên quan đến tiêu hóa như chán ăn, buồn nôn, có thể nôn, thường xuyên cảm thấy đầy bụng, khó tiêu, khó đại tiện, đau bụng…

V – Điều trị thoát vị hoành dạ dày

Thoát vị hoành thường xảy ra cấp tính, các tạng bên dưới ổ bụng đi vào khoang lồng ngực có thể chèn ép tim, phổi, gây ảnh hưởng đến hô hấp. Vì thế, người bị thoát vị hoành cần được cấp cứu kịp thời để không ảnh hưởng đến tính mạng.

Để điều trị thoát vị hoành, phẫu thuật là phương pháp thường được áp dụng. Đối với các trường hợp thoát vị hoành do chấn thương nặng, bệnh nhân bị suy hô hấp, có nguy cơ ảnh hưởng đến tính mạng, bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật thoát vị hoành khẩn cấp. Các cơ quan sẽ được sắp xếp lại rồi bác sĩ sẽ sửa chữa sai sót của cơ hoành.

( → Xem thêm: Bị xoắn ruột là gì? Nguy hiểm không? Biểu hiện và cách điều trị)

Trong trường hợp bệnh nhân đi khám khó thở, được chẩn đoán thoát vị hoành, bác sĩ sẽ căn cứ tình trạng bệnh để chỉ định thời điểm làm phẫu thuật:

• Nếu khối thoát vị không có khả năng bị kẹt lại, phẫu thuật sẽ được sắp xếp theo chương trình.
• Nếu miệng thoát vị hẹp, khối thoát vị dễ bị kẹt lại sẽ được phẫu thuật sớm hơn.
• Nếu khối thoát vị đã bị kẹt hoặc có dấu hiệu hoại tử, phẫu thuật sẽ được tiến hành ngay lập tức.

Hiện tại, thoát vị hoành vẫn chưa có biện pháp phòng ngừa. Để hạn chế bị thoát vị, người lớn cần tập trung khi làm việc, lái xe nhằm hạn chế các chấn thương.

Như vậy, chúng ta đã tìm hiểu về bệnh lý thoát vị hoành. Nếu bạn còn băn khoăn gì, đừng quên gọi đến hotline 1800.1125 (miễn cước) để được dược sĩ của thuốc dạ dày chữ Y – Yumangel tư vấn trực tiếp nhé.