Tầm soát ung thư dạ dày: Phương pháp và quy trình thực hiện hiện nay

Tầm soát ung thư dạ dày là bước quan trọng giúp phát hiện sớm các tổn thương tiền ung thư và ung thư ở giai đoạn đầu. Hiện nay, y học đã phát triển nhiều phương pháp tầm soát hiện đại, an toàn. Việc hiểu rõ quy trình thực hiện giúp người bệnh yên tâm và chủ động hơn trong chăm sóc và điều trị bệnh.

I. Tầm soát ung thư dạ dày là gì?

Tầm soát ung thư dạ dày là việc chủ động kiểm tra tình trạng dạ dày khi bạn chưa có triệu chứng rõ ràng, nhằm phát hiện sớm các tổn thương tiền ung thư hoặc ung thư ở giai đoạn đầu. Do bệnh thường tiến triển âm thầm, việc tầm soát giúp phát hiện sớm và nâng cao hiệu quả điều trị.

Cụ thể, tầm soát ung thư dạ dày giúp:

• Phát hiện sớm những bất thường ở niêm mạc dạ dày trước khi có triệu chứng
• Đánh giá nguy cơ ung thư, đặc biệt ở người trên 40 tuổi hoặc có yếu tố nguy cơ
• Tăng cơ hội điều trị hiệu quả, giảm biến chứng và chi phí về sau
• Giúp người bệnh chủ động bảo vệ sức khỏe và yên tâm hơn lâu dài

Tầm soát ung thư dạ dày là bước chủ động bảo vệ sức khỏe. Đừng đợi đến khi có triệu chứng mới đi khám, vì phát hiện sớm chính là lợi thế trong phòng ngừa ung thư dạ dày.

II. Ai nên tầm soát ung thư dạ dày?

Ung thư dạ dày có thể gặp ở nhiều đối tượng, nhưng nguy cơ sẽ cao hơn ở một số nhóm nhất định. Nếu bạn thuộc một trong các nhóm dưới đây, việc tầm soát định kỳ là rất cần thiết để phát hiện sớm và phòng ngừa biến chứng.

Những đối tượng nên tầm soát ung thư dạ dày bao gồm:

• Người từ 40 tuổi trở lên, dù chưa có triệu chứng rõ ràng
• Người có tiền sử viêm dạ dày mạn tính, loét dạ dày – tá tràng
• Người nhiễm vi khuẩn HP hoặc đã từng điều trị HP
• Người có người thân từng mắc ung thư dạ dày
• Người thường xuyên ăn mặn, ăn đồ nướng, thực phẩm chế biến sẵn
• Người hút thuốc lá, uống rượu bia trong thời gian dài
• Người có các triệu chứng dạ dày kéo dài, tái đi tái lại nhưng điều trị không dứt điểm
  

Với những trường hợp này, tầm soát không chỉ giúp phát hiện ung thư sớm mà còn giúp đánh giá mức độ tổn thương dạ dày và có hướng theo dõi phù hợp.

III. Phương pháp tầm soát ung thư dạ dày phổ biến hiện nay

Hiện nay, tầm soát ung thư dạ dày chủ yếu dựa vào nội soi và các xét nghiệm hỗ trợ, giúp bác sĩ phát hiện sớm những tổn thương bất thường ngay cả khi chưa có triệu chứng.

1. Nội soi dạ dày

Đây là phương pháp quan trọng và chính xác nhất trong tầm soát ung thư dạ dày. Thông qua ống nội soi gắn camera, bác sĩ có thể quan sát trực tiếp niêm mạc dạ dày và phát hiện sớm:

• Vùng viêm mạn tính, loét
• Tổn thương tiền ung thư
• Khối u nhỏ ở giai đoạn sớm
  

Nội soi có thể thực hiện nội soi thường hoặc nội soi gây mê, giúp người bệnh thoải mái hơn trong quá trình thực hiện.

2. Sinh thiết dạ dày (khi cần)

Nếu trong quá trình nội soi phát hiện vùng nghi ngờ, bác sĩ sẽ lấy mẫu mô nhỏ (sinh thiết) để xét nghiệm. Đây là bước giúp:

• Xác định chính xác tổn thương là lành tính hay ác tính
• Đánh giá mức độ tổn thương niêm mạc dạ dày
  

Sinh thiết được thực hiện nhanh, an toàn và không gây đau kéo dài.

3. Xét nghiệm vi khuẩn HP

Vi khuẩn HP là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây ung thư dạ dày. Xét nghiệm HP giúp:

• Phát hiện sớm tình trạng nhiễm HP
• Có hướng điều trị kịp thời, giảm nguy cơ tiến triển ung thư
  

HP có thể được kiểm tra qua test hơi thở, xét nghiệm máu, phân hoặc sinh thiết.

4. Các phương pháp hỗ trợ khác trong tầm soát ung thư dạ dày

Bên cạnh nội soi, một số phương pháp khác có thể được bác sĩ chỉ định để hỗ trợ đánh giá, nhưng không có giá trị thay thế nội soi trong tầm soát ung thư dạ dày.

Các phương pháp hỗ trợ thường được sử dụng gồm:

• Siêu âm ổ bụng: giúp kiểm tra gan, tụy, hạch ổ bụng và phát hiện các bất thường lớn nếu có. Tuy nhiên, siêu âm không quan sát được niêm mạc dạ dày, nên không phát hiện ung thư dạ dày giai đoạn sớm.
• Chụp CT: thường được chỉ định khi có nghi ngờ tổn thương lan rộng, giúp đánh giá mức độ xâm lấn hoặc di căn. Phương pháp này không dùng cho tầm soát định kỳ, mà chủ yếu để hỗ trợ đánh giá khi cần thiết.
• Xét nghiệm máu: giúp kiểm tra tình trạng thiếu máu hoặc các chỉ số sức khỏe liên quan. Tuy nhiên, xét nghiệm máu không thể phát hiện sớm ung thư dạ dày, nên chỉ mang tính hỗ trợ.

Nếu được chỉ định thêm các phương pháp trên, bạn không cần quá lo lắng. Điều này giúp bác sĩ đánh giá kỹ hơn tình trạng của bạn, từ đó đưa ra hướng theo dõi và điều trị phù hợp. 

IV. Quy trình tầm soát ung thư dạ dày

Quy trình tầm soát ung thư dạ dày được xây dựng theo từng bước khoa học, nhằm phát hiện sớm các tổn thương tiền ung thư hoặc ung thư giai đoạn sớm, từ đó nâng cao hiệu quả điều trị và giảm chi phí cho người bệnh.

1. Thăm khám ban đầu và đánh giá nguy cơ

Người bệnh sẽ được bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa khai thác kỹ các thông tin quan trọng, bao gồm:

• Tiền sử bệnh lý dạ dày: viêm dạ dày mạn tính, loét dạ dày – tá tràng, nhiễm vi khuẩn HP.
• Tiền sử gia đình có người mắc ung thư dạ dày hoặc các bệnh ung thư đường tiêu hóa.
• Các triệu chứng nghi ngờ: đau thượng vị kéo dài, đầy bụng, chán ăn, sụt cân không rõ nguyên nhân, thiếu máu, buồn nôn, nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen.
• Thói quen sinh hoạt: hút thuốc lá, uống rượu bia, ăn mặn, ăn đồ lên men, thực phẩm chế biến sẵn.
  

Mục đích của bước này là xác định mức độ nguy cơ (thấp, trung bình, cao) để chỉ định phương pháp tầm soát phù hợp, tránh làm xét nghiệm không cần thiết.

2. Thực hiện các xét nghiệm sàng lọc cần thiết

Tùy theo độ tuổi và yếu tố nguy cơ, bác sĩ có thể chỉ định một hoặc nhiều phương pháp sau:

• Nội soi dạ dày (có hoặc không gây mê): Giúp quan sát trực tiếp niêm mạc dạ dày, phát hiện các tổn thương nhỏ, polyp, ổ loét nghi ngờ ác tính.
• Sinh thiết dạ dày (nếu cần): Khi phát hiện tổn thương bất thường, bác sĩ sẽ lấy mẫu mô để làm giải phẫu bệnh, xác định chính xác có tế bào ung thư hay không.
• Xét nghiệm vi khuẩn HP: Có thể thực hiện bằng test hơi thở, xét nghiệm phân, máu hoặc sinh thiết trong nội soi. HP là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây ung thư dạ dày.
• Xét nghiệm máu hỗ trợ: Kiểm tra thiếu máu, chức năng gan, chỉ điểm khối u (trong một số trường hợp), giúp đánh giá tổng quát tình trạng sức khỏe.

3. Đọc kết quả và tư vấn chuyên sâu

Sau khi có kết quả, bác sĩ sẽ:

• Giải thích rõ ràng tình trạng niêm mạc dạ dày: bình thường, viêm, dị sản, loạn sản hay ung thư.
• Phân biệt tổn thương lành tính, tiền ung thư hay ác tính.
• Đánh giá mức độ tiến triển nếu phát hiện ung thư (giai đoạn sớm hay muộn).

Đây là bước người bệnh cần được tư vấn kỹ, tránh tâm lý hoang mang hoặc hiểu sai kết quả xét nghiệm.

Dựa vào kết quả, bác sĩ sẽ tư vấn theo dõi định kỳ, điều trị tổn thương tiền ung thư hoặc xây dựng phác đồ điều trị phù hợp nếu phát hiện ung thư. Ngay cả khi kết quả bình thường, người bệnh vẫn cần tầm soát lại theo khuyến cáo để kiểm soát nguy cơ lâu dài.

V. Lưu ý trước và sau khi tầm soát ung thư dạ dày

1. Trước khi đi tầm soát 

Để buổi tầm soát diễn ra nhẹ nhàng và cho kết quả chính xác, bạn nên:

• Nhịn ăn ít nhất 6-8 giờ trước khi nội soi. Điều này giúp bác sĩ quan sát dạ dày rõ hơn, tránh bỏ sót tổn thương.
• Tránh uống sữa, cà phê hay nước có màu; nếu khát, bạn chỉ nên uống một ít nước lọc theo hướng dẫn của bác sĩ.
• Nếu bạn đang dùng thuốc (đặc biệt là thuốc dạ dày, tim mạch, tiểu đường), hãy nói rõ với bác sĩ để được hướng dẫn điều chỉnh phù hợp.
• Trường hợp nội soi gây mê, hãy nhờ người thân đi cùng và sắp xếp nghỉ ngơi sau đó, không tự lái xe.
• Đừng quá lo lắng. Nội soi dạ dày là thủ thuật phổ biến, nhanh và an toàn, cảm giác khó chịu chỉ thoáng qua.

Chuẩn bị đúng từ đầu sẽ giúp bạn bớt mệt, bớt sợ và có kết quả đáng tin cậy hơn.

2. Sau khi tầm soát 

Sau khi hoàn tất tầm soát, cơ thể bạn cần một chút thời gian để hồi phục:

• Hãy nghỉ ngơi theo hướng dẫn, đặc biệt nếu có gây mê.
• Khi đã hết cảm giác tê họng, bạn nên ăn nhẹ, tránh đồ cay nóng, rượu bia trong 24 giờ đầu.
• Cảm giác đầy bụng, vướng họng nhẹ là bình thường và sẽ tự hết.
• Tuy nhiên, đừng chủ quan nếu bạn gặp các dấu hiệu bất thường như đau bụng nhiều, nôn ra máu, đi ngoài phân đen, hãy báo ngay cho bác sĩ.

Lắng nghe cơ thể mình trong 1-2 ngày đầu sau tầm soát là cách bảo vệ bạn tốt nhất.

VI. Câu hỏi thường gặp

1. Vì sao nên tầm soát ung thư dạ dày sớm?

Tầm soát ung thư dạ dày sớm giúp phát hiện các tổn thương bất thường ngay từ khi chưa xuất hiện triệu chứng rõ ràng. Việc phát hiện sớm mang lại nhiều lợi ích quan trọng như:

• Tăng khả năng điều trị thành công và kéo dài thời gian sống.
• Có thể can thiệp bằng các phương pháp ít xâm lấn như nội soi cắt niêm mạc.
• Giảm chi phí điều trị và hạn chế biến chứng ở giai đoạn muộn.

2. Bao nhiêu tuổi thì nên bắt đầu tầm soát ung thư dạ dày?

Thông thường, người trưởng thành từ 40 tuổi trở lên được khuyến cáo nên bắt đầu tầm soát ung thư dạ dày. Tuy nhiên, với những người có yếu tố nguy cơ cao như nhiễm vi khuẩn HP, viêm dạ dày mạn tính, tiền sử gia đình mắc ung thư dạ dày, việc tầm soát có thể được chỉ định sớm hơn. Thời điểm cụ thể cần dựa trên tư vấn của bác sĩ chuyên khoa.

3. Bao lâu nên tầm soát ung thư dạ dày một lần?

Tần suất tầm soát ung thư dạ dày không giống nhau ở tất cả mọi người mà cần cá nhân hóa theo mức độ nguy cơ:

• Người nguy cơ thấp: tầm soát mỗi 2-3 năm.
• Người nguy cơ trung bình: tầm soát 1-2 năm/lần.
• Người nguy cơ cao: có thể cần tầm soát hàng năm hoặc theo chỉ định riêng của bác sĩ.

4. Chi phí tầm soát ung thư dạ dày khoảng bao nhiêu?

Chi phí tầm soát ung thư dạ dày phụ thuộc vào phương pháp thực hiện và cơ sở y tế lựa chọn. Mức chi phí thường bao gồm:

• Nội soi dạ dày (có hoặc không gây mê).
• Xét nghiệm vi khuẩn HP và các xét nghiệm hỗ trợ khác.
• Chi phí tư vấn, đọc kết quả và theo dõi sau tầm soát.
  

Thông thường, tổng chi phí có thể dao động từ vài trăm nghìn đến vài triệu đồng, người bệnh nên trao đổi trước với cơ sở y tế để được tư vấn gói phù hợp.

Tầm soát ung thư dạ dày mang lại nhiều lợi ích thiết thực trong việc phát hiện và điều trị sớm bệnh. Người bệnh không nên chờ đến khi có triệu chứng mới thăm khám. Hãy chủ động tầm soát ung thư dạ dày định kỳ để bảo vệ sức khỏe chính mình.