Bị rối loạn tiêu hóa nên ăn gì mau khỏi?

Rối loạn tiêu hóa gây ra nhiều cảm giác khó chịu như chướng bụng, đầy hơi, khó tiêu… Trong quá trình cải thiện tình trạng này, chế độ ăn uống đóng vai trò vô cùng quan trọng. Vậy khi bị rối loạn tiêu hóa, nên ăn gì để mau khỏi? Hãy cùng Yumangel tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây nhé!

I. Rối loạn tiêu hóa là gì?

Rối loạn tiêu hóa là tình trạng hệ tiêu hóa hoạt động bất thường, ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa và hấp thụ thức ăn. Thông tin dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tình trạng này.

1. Triệu chứng

Rối loạn tiêu hóa có thể biểu hiện qua nhiều triệu chứng khác nhau, bao gồm:

• Đau bụng: Cảm giác khó chịu hoặc đau ở vùng bụng.
• Đầy hơi, chướng bụng: Cảm giác bụng căng, khó tiêu.
• Tiêu chảy hoặc táo bón: Thay đổi thói quen đi ngoài.
• Buồn nôn, nôn: Thường kèm theo cảm giác khó chịu ở dạ dày.
• Ợ nóng, trào ngược: Cảm giác nóng rát ở ngực hoặc cổ họng.
• Mệt mỏi, mất khẩu vị: Do cơ thể không hấp thụ tốt chất dinh dưỡng.

2. Nguyên nhân gây rối loạn tiêu hóa

Rối loạn tiêu hóa có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân:

• Chế độ ăn uống: Ăn quá nhiều đồ chiên rán, cay nóng hoặc ăn không đúng giờ.
• Căng thẳng, stress: Ảnh hưởng đến hoạt động của hệ tiêu hóa.
• Nhiễm khuẩn: Vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng gây viêm đường ruột.
• Thuốc: Một số loại thuốc (kháng sinh, thuốc giảm đau) có thể gây rối loạn tiêu hóa.
• Bệnh lý: Các bệnh như viêm loét dạ dày, hội chứng ruột kích thích.

II. Nguyên tắc chung về chế độ ăn cho người bị rối loạn tiêu hóa

Để hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động ổn định và cải thiện các triệu chứng rối loạn tiêu hóa như tiêu chảy, táo bón, đầy hơi hay hội chứng ruột kích thích, việc tuân thủ các nguyên tắc ăn uống phù hợp là vô cùng quan trọng. Dưới đây là những nguyên tắc chung cần lưu ý:

1. Ưu tiên thực phẩm dễ tiêu hóa

• Chọn các loại thực phẩm ít gây kích ứng như cháo, súp, khoai lang luộc, rau củ hấp, thịt gà nạc.
• Hạn chế thực phẩm khó tiêu như đồ chiên rán, thức ăn nhiều dầu mỡ hoặc thực phẩm chế biến sẵn (xúc xích, đồ hộp).

2. Hạn chế thực phẩm gây kích ứng tiêu hóa

• Tránh các món cay, nóng, đồ uống có ga, cà phê hoặc thực phẩm chứa nhiều đường tinh luyện vì chúng có thể làm nặng thêm triệu chứng tiêu chảy hoặc đầy hơi.
• Với những người nhạy cảm, nên thận trọng với thực phẩm chứa lactose (sữa, phô mai) hoặc gluten (bánh mì, mì ống).

3. Bổ sung chất xơ

• Với người táo bón, ưu tiên chất xơ hòa tan từ yến mạch, táo, chuối chín để làm mềm phân.
• Với người tiêu chảy, cần giảm chất xơ không hòa tan (từ rau sống, vỏ trái cây) để tránh kích thích ruột.
• Tăng lượng chất xơ từ từ để hệ tiêu hóa thích nghi.

4. Cân bằng dinh dưỡng

• Kết hợp đủ các nhóm chất: tinh bột dễ tiêu (gạo trắng, khoai), protein nhẹ (thịt trắng, cá), chất béo lành mạnh (dầu ô liu, quả bơ) và vitamin từ rau củ.
• Tránh chế độ ăn đơn điệu vì có thể gây thiếu hụt dinh dưỡng, làm chậm quá trình phục hồi.

III. Rối loạn tiêu hóa nên ăn gì?

Khi rối loạn tiêu hóa, việc chọn thực phẩm phù hợp sẽ giúp bạn giảm triệu chứng và phục hồi nhanh hơn. Dưới đây là những gợi ý chi tiết để bạn dễ dàng lựa chọn thực phẩm phù hợp với tình trạng sức khỏe của mình.

1. Thực phẩm cho người bị tiêu chảy

Tiêu chảy khiến cơ thể bạn mất nước và chất điện giải, gây mệt mỏi. Điều bạn cần là những thực phẩm dễ tiêu, giúp làm dịu đường ruột và bổ sung năng lượng. Hãy ưu tiên:

• Cháo gạo trắng hoặc cháo loãng: Gạo trắng chứa tinh bột dễ tiêu hóa, giúp làm đặc phân và cung cấp năng lượng mà không gây áp lực cho dạ dày. Bạn có thể nấu cháo với ít muối để dễ ăn hơn.
• Chuối chín: Chuối mềm, giàu kali, giúp bù lại chất điện giải bị mất do tiêu chảy. Chọn chuối chín mềm, tránh chuối xanh vì chúng có thể làm tình trạng tệ hơn.
• Táo hấp hoặc nước táo ép: Táo chứa pectin, một loại chất xơ hòa tan giúp hút nước trong ruột, giảm phân lỏng. Hấp táo hoặc ép lấy nước (không thêm đường) sẽ dễ tiêu hơn ăn sống.
• Nước cơm: Đây là bí quyết dân gian hiệu quả. Nước cơm từ gạo trắng cung cấp tinh bột nhẹ, giữ nước và làm dịu niêm mạc ruột. Bạn chỉ cần lấy nước từ nồi cơm hoặc cháo, để nguội bớt rồi uống.
• Khoai lang luộc: Khoai lang chứa tinh bột và chất xơ nhẹ, dễ tiêu hơn khoai tây, giúp bạn no lâu mà không kích ứng ruột. Hãy luộc chín mềm, tránh chiên hoặc nướng.

Lưu ý: Tránh sữa, đồ ngọt hoặc thực phẩm nhiều dầu mỡ vì chúng có thể làm tiêu chảy nặng hơn. Hãy ăn từng chút một và uống nước thường xuyên để tránh mất nước.

2. Thực phẩm cho người bị táo bón

Táo bón làm bạn khó chịu, nặng nề? Những thực phẩm giàu chất xơ và dưỡng chất dưới đây sẽ giúp kích thích nhu động ruột, làm mềm phân, để bạn cảm thấy thoải mái hơn:

• Rau xanh giàu chất xơ: Cải bó xôi, bông cải xanh hoặc mồng tơi chứa nhiều chất xơ không hòa tan, giúp “đẩy” phân ra ngoài dễ dàng hơn. Hãy luộc hoặc hấp để giữ dưỡng chất và dễ tiêu. Một bát rau luộc mỗi bữa là đủ để thấy khác biệt.
• Trái cây giàu chất xơ: Kiwi, táo hoặc lê chứa pectin và chất xơ, giúp làm mềm phân và kích thích đi ngoài. Bạn nên ăn 1-2 quả mỗi ngày, tốt nhất là vào buổi sáng.
• Yến mạch hoặc hạt chia: Yến mạch cung cấp chất xơ hòa tan, tạo gel trong ruột, giúp phân mềm và dễ di chuyển. Hạt chia ngâm nước cũng có tác dụng tương tự. Thử thêm 2 muỗng yến mạch vào bữa sáng hoặc ngâm 1 muỗng hạt chia với nước ấm.
• Sữa chua probiotic: Các vi khuẩn có lợi trong sữa chua (loại không đường) giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, cải thiện táo bón lâu dài. Hãy ăn 1 hũ nhỏ mỗi ngày, tốt nhất sau bữa ăn.
• Mận khô hoặc nước mận: Mận chứa sorbitol, một chất nhuận tràng tự nhiên, giúp kích thích nhu động ruột. Bạn có thể ăn 3-4 quả mận khô hoặc uống 1 ly nước mận pha loãng mỗi ngày.

Lưu ý: Tăng dần lượng chất xơ để tránh đầy hơi. Kết hợp uống nhiều nước (1,5-2 lít/ngày) để chất xơ phát huy tác dụng tốt nhất.

3. Thực phẩm cho người bị đầy hơi hoặc hội chứng ruột kích thích

Đầy hơi hoặc hội chứng ruột kích thích (IBS) khiến bạn mất tự tin? Những thực phẩm dưới đây được chọn lọc để làm dịu dạ dày, giảm khí và tránh kích ứng:

• Trà gừng hoặc gừng tươi: Gừng có đặc tính chống viêm, giúp thư giãn cơ ruột và giảm chướng bụng. Bạn có thể nhai một lát gừng tươi hoặc pha trà gừng (1 lát gừng đun với nước nóng, thêm chút mật ong). Uống 1-2 cốc mỗi ngày, đặc biệt sau bữa ăn.
• Hạt thì là: Hạt thì là chứa hợp chất giúp giảm khí trong ruột. Bạn có thể nhai 1/2 thìa cà phê hạt thì là sau bữa ăn hoặc pha trà (1 thìa hạt thì là ngâm trong nước nóng 10 phút).
• Thực phẩm ít FODMAP: Các thực phẩm như dưa leo, cà rốt, bí xanh, cơm trắng ít gây kích ứng ruột. Tránh những thực phẩm dễ tạo khí như bắp cải, đậu, hành tây hoặc đồ uống có ga. Ví dụ, một đĩa salad dưa leo và cà rốt với chút dầu ô liu là lựa chọn lý tưởng.
• Sữa chua không đường: Giống như với táo bón, sữa chua chứa probiotic giúp cân bằng vi khuẩn đường ruột, giảm triệu chứng IBS. Hãy chọn loại không đường và ăn 1 hũ nhỏ mỗi ngày.
• Bạc hà: Dầu bạc hà hoặc trà bạc hà có thể làm dịu cơn co thắt ruột, giảm đầy hơi. Pha 1 cốc trà bạc hà (tươi hoặc túi lọc) và uống sau bữa tối để thư giãn.

V. Các lưu ý khác khi bị rối loạn tiêu hóa

Rối loạn tiêu hóa kéo dài khiến bạn rất chán nản, ảnh hưởng đến cả công việc và cuộc sống. Những lưu ý dưới đây sẽ giúp bạn chăm sóc hệ tiêu hóa tốt hơn:

1. Uống đủ nước

Hãy uống 1.5-2 lít nước mỗi ngày, có thể là nước lọc hoặc trà thảo mộc như trà gừng, bạc hà. Nước giúp dạ dày tiêu hóa thức ăn dễ dàng và ngăn táo bón. Bạn nên tránh nước ngọt có ga hoặc đồ uống lạnh vì chúng có thể làm bạn đầy hơi.

2. Thói quen ăn uống lành mạnh

• Ăn chậm, nhai kỹ: Hãy dành thời gian nhai kỹ mỗi miếng thức ăn để giảm áp lực cho dạ dày và giúp cơ thể hấp thụ dinh dưỡng tốt hơn.
• Chia nhỏ bữa ăn: Thay vì ăn 3 bữa lớn, bạn có thể chia thành 4-5 bữa nhỏ trong ngày. Điều này giúp dạ dày không phải làm việc quá sức, giảm nguy cơ đầy hơi hay khó tiêu.
• Lựa chọn thực phẩm tươi: Ưu tiên các món luộc, hấp thay vì chiên xào. Hạn chế đồ cay, nhiều dầu mỡ hoặc thực phẩm chế biến sẵn như xúc xích, đồ hộp.
• Ăn đúng giờ: Cố gắng duy trì giờ ăn cố định để hệ tiêu hóa hoạt động nhịp nhàng. Tránh bỏ bữa hoặc ăn khuya vì có thể làm tình trạng rối loạn tiêu hóa tệ hơn.

3. Vận động và giảm stress

• Đi bộ 20-30 phút mỗi ngày hoặc thử vài động tác yoga đơn giản có thể kích thích nhu động ruột, giúp bạn đi ngoài dễ dàng hơn. 
• Nếu bạn đang căng thẳng, hãy dành 5 phút để hít thở sâu hoặc thiền – stress là “kẻ thù” lớn của hệ tiêu hóa đấy. 
• Hãy ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi đêm để cơ thể có thời gian phục hồi.

Lời kết: Trên đây là những chia sẻ từ Yumangel xoay quanh câu hỏi “Rối loạn tiêu hóa nên ăn gì để mau khỏi?”. Hy vọng bài viết đã giúp bạn “bỏ túi” thêm nhiều thực phẩm lành mạnh, hỗ trợ cải thiện chế độ ăn uống và sớm nói lời tạm biệt với tình trạng rối loạn tiêu hóa đầy phiền toái.