Đau hậu môn vô căn là bệnh gì? Có phải là dấu hiệu của trĩ

Bạn đang trải qua cảm giác đau âm ỉ, khó chịu ở vùng hậu môn nhưng đi khám nhiều nơi vẫn không tìm ra nguyên nhân cụ thể? Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về đau hậu môn vô căn, bao gồm nguyên nhân, dấu hiệu và triệu chứng, cách chẩn đoán và các phương pháp điều trị hiệu quả.

I – Đau hậu môn vô căn là gì?

Đau hậu môn vô căn có tên khoa học là Proctalgia fugax (còn được gọi là đau hậu môn không rõ nguyên nhân) là tình trạng đau mãn tính ở vùng hậu môn kéo dài từ 3 tháng trở lên mà không tìm thấy nguyên nhân cấu trúc hay bệnh lý rõ ràng nào qua các phương pháp thăm khám và xét nghiệm thông thường.

Khác với các nguyên nhân đau hậu môn thường gặp khác như bệnh trĩ, nứt kẽ hậu môn, áp xe, hoặc các khối u, đau hậu môn vô căn không có tổn thương thực thể có thể nhìn thấy được. Điều này không có nghĩa là cơn đau “không có thật” hay “chỉ là tâm lý”, mà nguyên nhân của nó phức tạp hơn, liên quan đến rối loạn chức năng thần kinh, co thắt cơ bất thường, hoặc tăng nhạy cảm của hệ thần kinh.

Theo các nghiên cứu y khoa, đau hậu môn vô căn chiếm khoảng 15-20% các trường hợp đau hậu môn mãn tính, ảnh hưởng đến khoảng 1-2% dân số, trong đó phụ nữ có tỷ lệ mắc cao hơn nam giới.

II – Dấu hiệu và triệu chứng Proctalgia fugax là gì?

Người bệnh có cảm giác đau như dao đâm hoặc như bị chuột rút ở lỗ hậu môn.

Cơn đau Proctalgia fugax thường có những đặc điểm riêng biệt. Đau có thể xuất hiện bất kỳ lúc nào trong ngày, nhưng thường trở nên rõ rệt hơn khi ngồi lâu, căng thẳng, hoặc vào buổi tối. Mức độ đau dao động từ nhẹ đến vừa phải, ít khi đau dữ dội, có thể kéo dài từ vài phút đến vài giờ, thậm chí cả ngày.

Dấu hiệu và triệu chứng của đau hậu môn vô căn có thể bao gồm:

• Đau âm ỉ, nóng rát, thắt chặt, hoặc như có vật gì đó đè ép.
• Đau thường tập trung ở vùng hậu môn nhưng có thể lan ra xung quanh. Một đặc điểm quan trọng là đau thường không liên quan đến việc đi đại tiện
• Các triệu chứng kèm theo có thể bao gồm cảm giác căng tức hậu môn, khó chịu vùng chậu, đôi khi có cảm giác như muốn đi đại tiện nhưng không thể.
• Một số người còn gặp phải tình trạng co thắt cơ sàn chậu, gây khó khăn trong việc thư giãn.

Tác động đến cuộc sống hàng ngày thường rất đáng kể:

• Giấc ngủ bị gián đoạn do đau, khiến người bệnh mệt mỏi và căng thẳng hơn.
• Đời sống tình dục cũng bị ảnh hưởng do lo lắng và khó chịu
• Nhiều người trở nên ngại ngùng trong giao tiếp xã hội, sợ phải giải thích về tình trạng của mình.

III – Nguyên nhân gây đau hậu môn vô căn

Đau hậu môn vô căn xảy ra do vùng hậu môn bị sang chấn hoặc căng thẳng, stress kéo dài.

Quá trình chẩn đoán đau hậu môn vô căn thực chất là quá trình loại trừ. Các bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng kỹ lưỡng, nội soi trực tràng, siêu âm, thậm chí cộng hưởng từ (MRI) để loại trừ các bệnh lý như trĩ, nứt kẽ, polyp, u, hoặc viêm nhiễm. Khi tất cả các xét nghiệm đều cho kết quả bình thường nhưng triệu chứng đau vẫn tồn tại, chẩn đoán “vô căn” được đưa ra.

Thuật ngữ “vô căn” không có nghĩa là không có nguyên nhân, mà là nguyên nhân không phải do tổn thương cấu trúc mà liên quan đến rối loạn chức năng. Các giả thuyết hiện tại cho rằng đau hậu môn vô căn có thể do:

• Co thắt mãn tính của cơ thắt hậu môn trong
• Rối loạn chức năng cơ sàn chậu
• Tăng nhạy cảm của các sợi thần kinh ngoại biên
• Rối loạn trong việc xử lý tín hiệu đau ở hệ thần kinh trung ương.

Yếu tố tâm lý như stress, lo âu, trầm cảm cũng đóng vai trò quan trọng nhưng không phải là nguyên nhân. Điều cực kỳ quan trọng cần hiểu là đây không phải là bệnh “tưởng tượng” hay “giả vờ” – cơn đau hoàn toàn có thật và có cơ sở sinh lý rõ ràng.

IV – Giải pháp và hướng điều trị đau hậu môn vô căn hiệu quả

Tin tốt là đau hậu môn vô căn hoàn toàn có thể được kiểm soát. Điều trị đau hậu môn vô căn tập trung vào việc giảm các triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh

Người bệnh hậu môn vô căn nên đến gặp bác sĩ để được thăm khám và điều trị

Điều trị bằng thuốc

Để điều trị đau hậu môn vô căn hiệu quả, người bệnh nên đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám, tìm ra nguyên nhân chính xác và tư vấn cách trị cơn đau phù hợp.

• Các loại thuốc giảm đau thông thường như paracetamol hoặc ibuprofen có thể giúp giảm cơn đau tạm thời.
• Thuốc giãn cơ như baclofen hoặc thuốc chống co thắt có thể được sử dụng để làm giảm co thắt cơ thắt.

Lưu ý: Người bệnh không nên tự ý mua bất kỳ loại thuốc nào về dùng hoặc sử dụng các phương pháp điều trị dân gian khi chưa hỏi ý kiến bác sĩ.

Vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu cơ sàn chậu đóng vai trò rất quan trọng trong việc giảm cơn đau hậu môn vô căn. Các bài tập thở sâu, thư giãn cơ sàn chậu, và kỹ thuật biofeedback giúp người bệnh học cách kiểm soát và thư giãn các cơ vùng chậu.

Massage điểm gây đau và kỹ thuật giải phóng cơ cũng có thể mang lại hiệu quả thư giãn, cải thiện lưu thông máu.

Điều chỉnh tâm lý & giảm stress

Đau hậu môn không rõ nguyên nhân có thể gây căng thẳng tâm lý và tác động đến chất lượng cuộc sống. Hỗ trợ tâm lý, như tư vấn hoặc tham gia nhóm hỗ trợ, có thể giúp người bệnh quản lý tốt hơn triệu chứng và cải thiện tâm trạng.

Thay đổi lối sống

Thay đổi lối sống và thực đơn:

• Đảm bảo có một chế độ ăn uống lành mạnh, giàu chất xơ và giàu nước.
• Tránh các chất kích thích như cà phê, rượu, thức ăn cay nóng, đồ ăn nhanh, và thực phẩm có chứa gluten.
• Hạn chế tiếp xúc với các chất gây kích ứng như xà phòng mạnh, hóa chất hoặc sản phẩm chăm sóc cá nhân có thành phần gây kích ứng.

Điều trị tình trạng tiêu hóa:

• Đối với tình trạng táo bón, cần tăng cường việc tiêu thụ chất xơ, nước và hoạt động thể chất. Bác sĩ có thể đề xuất sử dụng thuốc nhằm làm mềm phân hoặc kích thích ruột.
• Đối với tình trạng tiêu chảy, cần duy trì cân bằng điện giải và đảm bảo đủ nước và muối.

V – Cách phòng tránh đau hậu môn không rõ nguyên nhân

Mặc dù đau hậu môn vô căn có thể xuất hiện mà không có nguyên nhân rõ ràng, việc áp dụng các biện pháp phòng tránh thích hợp vẫn có thể giảm đáng kể nguy cơ mắc phải tình trạng này hoặc giúp kiểm soát tốt hơn nếu đã có triệu chứng.

• Có chế độ ăn uống khoa học, tăng cường thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, hoa quả
• Uống đủ 1,5 – 2 lít nước mỗi ngày.
• Hạn chế ăn các thực phẩm nhiều dầu mỡ, cay nóng, đồ ăn nhanh.
• Cân bằng công việc để có thời gian nghỉ ngơi, tránh bị áp lực, căng thẳng quá mức.
• Tìm kiếm các hoạt động giải trí phù hợp như đọc sách, nghe nhạc, gặp gỡ bạn bè để duy trì tinh thần thoải mái.
• Tập thể dục đều đặn, đặc biệt là các bài tập cho cơ sàn chậu, ít nhất 30 phút mỗi ngày.
• Vệ sinh hậu môn sạch sẽ hàng ngày.
• Hình thành thói quen đi vệ sinh vào một khung giờ cố định.
• Không nhịn đại điện, không rặn quá mạnh.
• Không mặc đồ lót bó sát, nên chọn chất liệu mề mại, thoáng mát và thấm hút mồ hôi tốt.
• Tránh sử dụng các chất kích thích hoặc cồn như thuốc lá, rượu bia,..

Đau hậu môn vô căn hay còn gọi là Proctalgia fugax tuy không quá nguy hiểm và có thể tự khỏi nhưng người bệnh cần chú ý thăm khám nếu cơn đau xuất hiện liên tục và kéo dài. Không tự ý chẩn đoán và điều trị bệnh, vì việc điều trị sai và dùng thuốc không đúng không chỉ khiến tình trạng bệnh nặng hơn mà còn có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe.