Rối loạn đại tràng: Triệu chứng, nguyên nhân, điều trị

Rối loạn đại tràng là bệnh lý phổ biến liên quan đến đại tràng, nếu không điều trị kịp thời có thể xảy ra các biến chứng. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin quan trọng về bệnh lý này. 

I. Rối loạn đại tràng là bệnh gì ?

Hội chứng rối loạn đại tràng có liên quan tới các bất thường trong chức năng đại tràng nhưng không có tổn thương thực thể tại chỗ.  

Đại tràng bị kích thích hoặc tổn thương gây ra các cơn co thắt đại tràng khiến người bệnh có cảm giác muốn đi đại tiện, đau đớn và khó chịu.

Hình ảnh đại tràng bị rối loạn chức năng

II. 4 dấu hiệu cảnh báo bị rối loạn đại tràng

Triệu chứng thường gặp khi bị rối loạn đại tràng là đi ngoài phân lỏng, đau bụng, táo bón, phần nhầy có lẫn máu, mệt mỏi, chán. Các triệu chứng trên có thể xuất hiện đơn độc hoặc cùng lúc. Cụ thể:

1. Đau bụng 

Người bị rối loạn đại tràng thường bị đau bụng nhưng không có thời điểm cố định. Cơn đau bụng có thể xuất hiện sau khi ăn, khi ăn phải thức ăn lạ nhưng cũng có thể xuất hiện trong lúc ăn…

Đi kèm với đau bụng, người bệnh còn có  cảm giác chướng bụng, đầy hơi,…gây khó chịu.

2. Rối loạn đi ngoài

Khi bị rối loạn đại tràng, bệnh nhân có thể bị táo bón 2- 3 ngày mới đi ngoài một lần hoặc đi nhiều lần trong ngày. Thói quen đại tiện của người bệnh thay đổi. Sau khi đi ngoài xong vẫn có cảm giác chưa hết phân và muốn đi tiếp.

3. Phân có nhầy và lẫn máu

Phân của người bị rối loạn đại tràng có thể bị lẫn chất nhầy, thậm chí là lẫn máu đại tràng bị tổn thương. Khi xuất hiện triệu chứng này, người bệnh cần đi thăm khám bác sĩ ngay để tìm ra nguyên nhân nguy hiểm trong hệ tiêu hóa và có cách điều trị kịp thời.

4. Chán ăn, mệt mỏi

Rối loạn ở đại tràng với các triệu chứng khó chịu như đau bụng, chướng bụng, thay đổi thói quen đại tiện khiến người bệnh luôn có cảm giác mệt mỏi, chán ăn và suy nhược tinh thần. Điều này ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng cuộc sống.

Đau bụng, rối loạn đi ngoài là dấu hiệu cảnh báo rối loạn đại tràng

III. 5 nguyên nhân gây rối loạn chức năng đại tràng

Hội chứng rối loạn đại tràng xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Trong đó các nguyên nhân chính phải kể đến gồm:

1. Do các bệnh lý ở hệ tiêu hóa

Tình trạng rối loạn chức năng đại tràng có thể do nguyên nhân bệnh lý ở hệ tiêu hóa như; 

• Bệnh dạ dày: dạ dày tăng toan, viêm teo dạ dày, cắt dạ dày một phần hoặc toàn phần,…
• Bệnh gan mật: Mổ cắt túi mật, viêm gan ứ mật. 
• Bệnh tuyến tụy: Một số khối u tụy gây viêm tụy mạn tính, rối loạn tiết men tụy. 

2. Do chế độ ăn uống không khoa học

Chế độ ăn uống thiếu hợp lý và không khoa học với các thói quen xấu như: uống quá ít hoặc quá nhiều nước; ăn quá no, ăn không đủ chất, ăn quá nhiều chất xơ, ăn nhiều đồ cay nóng, chua… Tất cả những điều này là nguyên nhân khởi phát hội chứng rối loạn đại tràng.

3. Do hệ thần kinh bị tổn thương

Hệ thần kinh trung ương có vai trò điều khiển hoạt động của hệ tiêu hóa. Các nguyên nhân liên quan đến hệ thần kinh có thể gây hội chứng rối loạn đại tràng như: Nứt đốt sống, xơ cứng teo cơ, chấn thương tủy sống, đột quỵ, đái tháo đường, bệnh Parkinson…

4. Do các bệnh lý nội tiết

Một số bệnh lý như về tuyến giáp như suy giáp hay cường giáp cùng có thể là nguyên nhân gây rối loạn đại tràng. Khi hoạt động của tuyến giáp kém hiệu quả sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến chức năng tiêu hóa, đặc biệt là tình trạng táo bón.

5. Do tác dụng phụ của thuốc

Một số loại thuốc khi sử có thể gây tác dụng phụ và ảnh hưởng tới dạ dày khiến chức năng của  đại tràng bị rối loạn. 

Rối loạn chức năng đại tràng có thể do bệnh lý hoặc do ăn uống không khoa học.

IV. Rối loạn đại tràng có nguy hiểm không?

Rối loạn đại tràng do nguyên nhân bệnh lý có thể gây nguy hiểm cho người bệnh nếu không được điều trị kịp thời. Do đó, ngay khi có dấu hiệu nghi ngờ bị rối loạn đại tràng, người bệnh nên đi thăm khám ngay.

Trường hợp rối loạn đại tràng do ăn uống không được kiểm soát kịp thời và đúng cách cũng rất dễ dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng về sau như viêm loét, ngộ độc…

Rối loạn đại tràng do nguyên nhân bệnh lý có thể gây nguy hiểm cho người bệnh nếu không được điều trị kịp thời.

V. Phương pháp chẩn đoán rối loạn đại tràng 

Bên cạnh thăm khám lâm sàng qua triệu chứng người bệnh mô tả, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh một số phương pháp chẩn đoán chuyên sâu để có kết luận chính xác. Một số xét nghiệm được sử dụng phổ biến gồm:

• Các xét nghiệm chung về chức năng các cơ quan như huyết học, gan thận, sinh hoá máu khác và liên quan đến axit và hiện tượng trào ngược.
• Nội soi đại tràng.
• Siêu âm.
• Chụp cắt lớp vi tính và chụp cộng hưởng từ.
• Chụp X-quang.
• Đo áp lực nhu động, trở kháng thực quản.
• Xét nghiệm máu ẩn trong phân.

Kết quả thu được từ các phương pháp chẩn đoán ở trên giúp bác sĩ xác định chính xác nguyên nhân gây rối loạn đại tràng để tư vấn phác đồ điều trị phù hợp và hiệu quả. 

Một số xét nghiệm yêu cầu người bệnh nhịn ăn, đi đại tiện trước khi thực hiện. Người bệnh cần trao đổi chi tiết với bác sĩ để có sự chuẩn bị tốt nhất trước khi tiến hành.

Bên cạnh thăm khám lâm sàng qua triệu chứng người bệnh mô tả, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh một số phương pháp chẩn đoán chuyên sâu

VI. Cách điều trị hội chứng rối loạn đại tràng

Phụ thuộc vào nguyên nhân và tình trạng rối loạn đại tràng của từng bệnh nhân, bác sĩ sẽ tư vấn phương pháp điều trị phù hợp. Cụ thể:

1. Điều trị bằng thuốc

Người bệnh cần tới bệnh viện để được bác sĩ thăm  khám và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp. Tình trạng rối loạn đại tràng ở mỗi người sẽ khác nhau do đó bạn không nên dùng chung đơn thuốc điều trị mà cần khám bệnh cụ thể.

2. Điều trị tại bệnh viện

Với các trường hợp bị rối loạn tiêu hóa nặng, bệnh nhân cần được cấp cứu kịp thời tại bệnh viện. Người bệnh sẽ được truyền dịch nếu bị mất nước do nôn, tiêu chảy.

Bên cạnh dụng thuốc và tuân thủ điều trị theo tư vấn của bác sĩ, người bệnh cần thay đổi chế độ ăn uống đồng thời kiểm soát tâm lý để mau chóng đẩy lùi bệnh.

3. Thay đổi chế độ ăn uống

Người bệnh cần xây dựng chế độ ăn uống khoa học theo hướng dẫn sau:

• Ăn đúng giờ, không bỏ bữa, không ăn thức ăn/thực phẩm lạ.
• Ăn chậm và nhai kỹ để giảm áp lực lên hệ tiêu hóa. 
• Hạn chế ăn các thực phẩm từ sữa khi đang bị tiêu chảy, chướng bụng, đầy hơi.
• Nên ăn 5-6 bữa/ngày thay vì chỉ ăn 3 bữa.
• Không ăn quá no và quá nhiều trong một bữa gây quá tải cho hệ tiêu hóa.
• Hạn chế bổ tiêu thụ thực phẩm nhiều dầu mỡ vì khó tiêu hóa, làm nặng thêm triệu chứng bệnh rối loạn đại tràng.
• Uống ít nhất 1,5 lít mỗi ngày để cung cấp đủ lượng nước cho cơ thể. Nên ưu tiên nước lọc, hạn chế cà phê, bia rượu, nước ngọt vì sẽ làm tăng các triệu chứng rối loạn chức năng đại tràng.
• Khi chế biến thực phẩm nên ưu tiên ở dạng hấp, luộc hoặc khi vì dễ tiêu hóa. 
• Không nên ăn thức ăn sống, tái, chỉ ăn khi đã nấu chín để tránh nhiễm khuẩn.
• Hạn chế tiêu thụ các thực phẩm gây sinh hơi như: khoai, sắn, hành tây, bắp cải, sắn, rau cải, khoai, dưa chuột… 

4. Lối sống vui vẻ, lạc quan

Rối loạn đại tràng có nguy cơ xuất hiện cao ở những người hay bị căng thẳng, lo lắng và mất ngủ. Để khắc phục tình trạng rối loạn đại tràng do nguyên nhân này, bạn nên ngủ trước 23h và ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi đêm; hạn chế căng thẳng, lo lắng, giữ tinh thần vui vẻ, lạc quan.

5. Tập luyện thể thao hàng ngày 

Ngoài ra, bạn cũng nên hình thành thói quen vận động và thể dục hàng ngày với các bộ môn thể thao nhẹ nhàng như tập yoga, đi bộ, dưỡng sinh để nâng cao sức đề kháng và hạn chế bệnh trở nặng.

Bên cạnh dụng thuốc và tuân thủ điều trị theo tư vấn của bác sĩ, người bệnh cần thay đổi chế độ ăn uống đồng thời kiểm soát tâm lý để mau chóng đẩy lùi bệnh.

VII. Giải đáp thắc mắc về rối loạn chức năng đại tràng

Có khá nhiều thắc mắc về tình trạng rối loạn chức năng đại tràng và sẽ được chúng tôi giải đáp dưới đây:

1. Rối loạn đại tràng khi nào cần khám ngay? 

Người bị rối loạn đại tràng cần thăm khám ngay khi xuất hiện các triệu chứng nghiêm trọng sau:

• Đau bụng dữ dội và liên tục.
• Đau khi chạm nhẹ vào bụng.
• Vùng bụng bị sưng.
• Huyết áp thấp.
• Nhịp tim nhanh.
• Đổ nhiều mồ hôi.
• Đầu óc không tỉnh táo.

2. Bị rối loạn đại tràng nên ăn gì? 

Chế độ ăn uống và dinh dưỡng ảnh hưởng rất lớn đối với quá trình điều trị và phòng ngừa chứng rối loạn chức năng đại tràng. Vì vậy khi bị rối loạn đại tràng, người bệnh nên ăn rau củ quả, ngũ cốc, các loại đậu, gừng, các loại hạt, sữa chua…

3. Rối loạn đại tràng kiêng ăn gì? 

Thực phẩm người bị rối loạn đại tràng nên kiêng để mau chóng đẩy lùi và ngăn bệnh tái phát gồm: thức ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ, thực phẩm nhiều axit, sữa và các sản phẩm từ sữa, rượu bia…

4. Rối loạn tiêu hóa uống nước gì? 

Nước lọc là lựa chọn tốt nhất cho người đang bị rối loạn chức năng đại tràng. Ngoài ra, bạn có thể uống nước ép rau củ và hoa quả (cam, cà rốt, dừa, táo), trà gừng, trà hoa cúc…

Rối loạn đại tràng có thể do bệnh lý hoặc do ăn uống không khoa học. Để xác định chính xác nguyên nhân và được điều trị kịp thời hạn chế tối đa biến chứng, người bệnh nên đi thăm khám ngay khi có dấu hiệu nghi ngờ bị rối loạn đại tràng.