Cúm dạ dày là gì? Triệu chứng, nguyên nhân và phương pháp phòng ngừa

Cúm dạ dày là một dạng viêm dạ dày ruột cấp tính, thường do virus gây ra, có khả năng lây lan nhanh qua đường tiêu hóa. Bệnh có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi, đặc biệt là trẻ nhỏ và người cao tuổi. Việc nhận biết sớm bệnh giúp kiểm soát và hạn chế biến chứng. Bài viết này, Yumangel sẽ phân tích chi tiết về cúm dạ dày và cách phòng ngừa bệnh hiệu quả.

I. Cúm dạ dày là gì?

Cúm dạ dày hay viêm dạ dày ruột do virus, là bệnh nhiễm trùng đường tiêu hóa do các virus như Norovirus hoặc Rotavirus gây ra. Bệnh không ảnh hưởng đến đường hô hấp như cảm cúm thường gặp, mà chủ yếu gây buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy, đau bụng và sốt nhẹ.

Cúm dạ dày lây nhanh qua ăn uống và tiếp xúc với người bệnh, thường xuất hiện ở môi trường đông người. Phần lớn trường hợp sẽ tự khỏi sau vài ngày, nhưng bệnh có thể gây mất nước nghiêm trọng, đặc biệt ở trẻ nhỏ và người già, nên cần theo dõi kỹ.

cúm dạ dày

II. Triệu chứng của cúm dạ dày như thế nào?

Cúm dạ dày thường có biểu hiện khá rõ ràng, xuất hiện đột ngột và dễ bị nhầm lẫn với ngộ độc thực phẩm. Các triệu chứng bao gồm:

  • Buồn nôn và nôn mửa: Đây là dấu hiệu phổ biến nhất, thường xuất hiện sớm và kéo dài trong vài ngày.
  • Tiêu chảy: Người bệnh đi ngoài nhiều lần trong ngày, phân lỏng, có thể kèm theo mùi hôi khó chịu.
  • Đau bụng và co thắt dạ dày: Xuất hiện các cơn đau quặn, khó chịu vùng bụng dưới hoặc quanh rốn.
  • Sốt nhẹ đến sốt cao: Một số trường hợp kèm sốt, thường từ 37,5 – 39°C, báo hiệu phản ứng của cơ thể với virus.
  • Đau nhức cơ thể, mệt mỏi: Người bệnh thường cảm thấy suy nhược, uể oải, kém tập trung.
  • Đau đầu: Triệu chứng đi kèm do mất nước và sốt.
  • Mất nước: Da khô, khát nhiều, môi nứt nẻ, tiểu ít, nước tiểu sẫm màu; trẻ nhỏ có thể quấy khóc, mắt trũng, thóp lõm.

cúm dạ dày

Thường, triệu chứng cúm dạ dày kéo dài từ 1 đến 10 ngày tùy thuộc vào loại virus gây bệnh và sức đề kháng của mỗi người. Dù phần lớn trường hợp tự hồi phục, người bệnh cần theo dõi kỹ tình trạng mất nước và đi khám ngay khi có biểu hiện nặng như: sốt cao không hạ, tiêu chảy ra máu, nôn liên tục, không bù được nước bằng đường uống.

III. Nguyên nhân gì gây nên cúm dạ dày?

Cúm dạ dày (viêm dạ dày ruột do virus) chủ yếu xuất phát từ các loại virus tấn công vào đường tiêu hóa, gây rối loạn hấp thu và làm tổn thương niêm mạc dạ dày – ruột. Trong đó, virus Norovirus, Rotavirus, Adenovirus, Astrovirus hoặc Sapovirus.

Các nguyên nhân chính gây nên cúm dạ dày bao gồm:

  • Lây nhiễm qua đường tiêu hóa: Ăn phải thức ăn, uống nước bị nhiễm virus do chế biến không sạch sẽ hoặc bảo quản kém.
  • Tiếp xúc trực tiếp với người bệnh: Virus dễ lây lan khi tiếp xúc gần gũi như dùng chung đồ dùng cá nhân, chạm vào bề mặt có chứa mầm bệnh rồi đưa tay lên miệng.
  • Môi trường sống kém vệ sinh: Nhà cửa, nguồn nước hoặc khu vực sinh hoạt chung không đảm bảo vệ sinh là điều kiện thuận lợi để virus tồn tại và lây lan.
  • Hệ miễn dịch suy yếu: Trẻ nhỏ, người cao tuổi, phụ nữ mang thai hoặc người có bệnh nền dễ bị tấn công bởi virus hơn so với người khỏe mạnh.
  • Nguy cơ từ cộng đồng đông người: Trường học, ký túc xá, bệnh viện hoặc nơi tập trung đông người là những môi trường dễ bùng phát dịch cúm dạ dày.

cúm dạ dày

Như vậy, cúm dạ dày thường xuất phát từ virus lây qua đường tiêu hóa và môi trường xung quanh. Việc duy trì vệ sinh ăn uống, rửa tay thường xuyên và hạn chế tiếp xúc với người bệnh là những biện pháp quan trọng để giảm nguy cơ mắc bệnh.

IV. Cúm dạ dày có nguy hiểm không?

Cúm dạ dày thường là bệnh lành tính và có thể tự khỏi trong vài ngày đến một tuần nếu người bệnh được nghỉ ngơi, bù đủ nước và dinh dưỡng hợp lý. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, cúm dạ dày vẫn có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, đặc biệt ở trẻ nhỏ, người cao tuổi và những người có hệ miễn dịch suy yếu.

Một số yếu tố nguy hiểm của cúm dạ dày có thể kể đến:

  • Mất nước nghiêm trọng: Nôn mửa và tiêu chảy liên tục khiến cơ thể mất nước, điện giải nhanh chóng. Tình trạng này dễ dẫn đến tụt huyết áp, mệt lả, choáng váng, thậm chí nguy hiểm đến tính mạng nếu không được bù nước kịp thời.
  • Suy nhược cơ thể: Người bệnh thường chán ăn, khó hấp thu dưỡng chất, dẫn đến suy nhược và giảm sức đề kháng, dễ mắc thêm các bệnh nhiễm trùng khác.
  • Biến chứng ở trẻ nhỏ và người già: Trẻ em dễ mất nước nhanh hơn do cơ thể nhỏ, trong khi người già hoặc bệnh nhân mãn tính (tiểu đường, tim mạch, suy thận) có nguy cơ biến chứng cao hơn và hồi phục chậm.
  • Nguy cơ lây lan cộng đồng: Cúm dạ dày có khả năng lây nhiễm cao qua đường tiếp xúc và thực phẩm, dễ gây thành ổ dịch trong gia đình, trường học, hoặc khu tập thể.

Việc theo dõi triệu chứng, bổ sung nước – điện giải đúng cách, nghỉ ngơi hợp lý và thăm khám y tế khi có dấu hiệu nặng sẽ giúp hạn chế rủi ro và đẩy nhanh quá trình hồi phục cúm dạ dày.

cúm dạ dày

V. Cách điều trị cúm dạ dày là gì?

Cúm dạ dày chủ yếu do virus gây ra, vì vậy hiện nay chưa có thuốc đặc trị. Việc điều trị tập trung vào kiểm soát triệu chứng, bù nước và hỗ trợ cơ thể hồi phục. Hầu hết các trường hợp bệnh sẽ tự khỏi sau vài ngày nếu được chăm sóc đúng cách. Dưới đây là những phương pháp điều trị thường được áp dụng:

1. Bù nước và điện giải

Mất nước là biến chứng phổ biến và nguy hiểm nhất của cúm dạ dày. Vì vậy, việc bổ sung nước và khoáng chất là ưu tiên hàng đầu:

  • Uống nhiều nước lọc hoặc nước đun sôi để nguội.
  • Dùng dung dịch oresol hoặc các loại nước điện giải theo hướng dẫn.
  • Có thể bổ sung nước ép trái cây loãng hoặc súp loãng để tăng cường dưỡng chất.
  • Tránh uống nước ngọt có gas, rượu bia hay cà phê vì có thể làm tình trạng tiêu chảy nặng hơn.

cúm dạ dày

2. Chế độ ăn uống phù hợp

Trong giai đoạn bệnh, dạ dày và ruột rất nhạy cảm, do đó người bệnh nên áp dụng chế độ ăn nhẹ, dễ tiêu hóa:

  • Ưu tiên các món mềm, ít dầu mỡ như cháo, súp, cơm nhão.
  • Bổ sung trái cây dễ tiêu, ít chất xơ không hòa tan như chuối chín, táo.
  • Chia nhỏ bữa ăn để tránh gây áp lực cho hệ tiêu hóa.
  • Tránh các thực phẩm cay, chiên rán, sữa và chế phẩm từ sữa, cũng như đồ uống có cồn.

cúm dạ dày

3. Nghỉ ngơi và theo dõi sức khỏe

Cơ thể cần thời gian để hồi phục, do đó:

  • Người bệnh nên nghỉ ngơi nhiều, hạn chế lao động nặng.
  • Ngủ đủ giấc để tăng cường khả năng miễn dịch.
  • Theo dõi sát triệu chứng, đặc biệt ở trẻ nhỏ và người già để phát hiện sớm dấu hiệu mất nước.

4. Sử dụng thuốc theo chỉ định bác sĩ

Không có thuốc kháng virus đặc hiệu cho cúm dạ dày, nhưng bác sĩ có thể kê:

  • Thuốc hạ sốt, giảm đau (như paracetamol) nếu bệnh nhân sốt hoặc đau nhức.
  • Thuốc chống nôn, chống tiêu chảy trong trường hợp triệu chứng nặng, ảnh hưởng đến sinh hoạt.
  • Men vi sinh để hỗ trợ cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột.

Người bệnh tuyệt đối không tự ý dùng kháng sinh vì kháng sinh không có tác dụng với virus và có thể gây rối loạn tiêu hóa nghiêm trọng hơn.

cúm dạ dày

VI. Phương pháp phòng ngừa cúm dạ dày

Cúm dạ dày là bệnh dễ lây qua đường tiêu hóa, đặc biệt trong môi trường tập thể. Mặc dù đa phần có thể tự khỏi, nhưng việc phòng ngừa vẫn rất quan trọng để giảm nguy cơ lây lan và bảo vệ sức khỏe cho cả cá nhân lẫn cộng đồng. Một số phương pháp phòng ngừa hiệu quả bao gồm:

1. Giữ vệ sinh cá nhân

Việc rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch là biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả nhất. Đặc biệt, cần rửa tay trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh hoặc sau khi tiếp xúc với người bệnh. Trong trường hợp không có nước sạch, có thể dùng dung dịch sát khuẩn tay nhanh.

2. Đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm

  • Ăn chín, uống sôi, không dùng thực phẩm tái sống hoặc chưa nấu chín kỹ.
  • Rửa sạch rau củ quả bằng nước an toàn trước khi chế biến.
  • Hạn chế ăn uống ở hàng quán không đảm bảo vệ sinh.
  • Bảo quản thực phẩm trong tủ lạnh, tránh để thức ăn thừa ở ngoài quá lâu.

cúm dạ dày

3. Sử dụng nguồn nước an toàn

Nguồn nước bị ô nhiễm là yếu tố nguy cơ lớn khiến virus dễ lây lan. Do đó, chỉ nên sử dụng nước uống đã đun sôi hoặc lọc đạt chuẩn, đồng thời thường xuyên vệ sinh các dụng cụ chứa nước trong gia đình.

4. Hạn chế lây lan trong gia đình và cộng đồng

Khi có người mắc cúm dạ dày, cần:

  • Cách ly tạm thời để hạn chế lây cho người khác.
  • Khử trùng các bề mặt thường xuyên tiếp xúc như tay nắm cửa, bàn ghế, nhà vệ sinh.
  • Không dùng chung đồ dùng cá nhân (cốc, thìa, khăn mặt).
  • Khuyến khích người bệnh nghỉ ngơi tại nhà cho đến khi hồi phục hoàn toàn.

5. Tăng cường hệ miễn dịch

Một cơ thể khỏe mạnh sẽ giúp giảm nguy cơ mắc cúm dạ dày. Để làm được điều này, cần:

  • Ăn uống cân bằng, bổ sung nhiều rau xanh và trái cây giàu vitamin.
  • Uống đủ nước để hỗ trợ thanh lọc cơ thể.
  • Tập luyện thể dục thường xuyên và duy trì giấc ngủ chất lượng.

6. Tiêm phòng rotavirus cho trẻ nhỏ

Đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, tiêm phòng rotavirus theo khuyến cáo là biện pháp phòng ngừa hữu hiệu. Vắc-xin giúp giảm nguy cơ mắc bệnh cũng như hạn chế mức độ nghiêm trọng khi trẻ bị nhiễm virus.

cúm dạ dày

Tóm lại, phòng ngừa cúm dạ dày cần sự kết hợp giữa giữ vệ sinh cá nhân, ăn uống an toàn, bảo đảm nguồn nước sạch, hạn chế lây lan trong cộng đồng và nâng cao sức đề kháng. Thực hiện đồng bộ những biện pháp này sẽ giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh và bảo vệ sức khỏe bền vững.

VII. Các câu hỏi thường gặp

1. Ai có nguy cơ mắc cúm dạ dày?

Cúm dạ dày có thể gặp ở bất kỳ ai, nhưng một số nhóm đối tượng dễ bị tấn công hơn, cụ thể:

  • Trẻ nhỏ: hệ miễn dịch còn non yếu, dễ bị virus xâm nhập.
  • Người cao tuổi: sức đề kháng suy giảm, khó chống lại tác nhân gây bệnh.
  • Phụ nữ mang thai: thay đổi miễn dịch và nội tiết, dễ nhạy cảm với virus.
  • Người có hệ miễn dịch suy yếu: như bệnh nhân ung thư, tiểu đường, HIV.
  • Người sống trong môi trường tập thể: ký túc xá, nhà trẻ, trại lính… nơi virus lây lan nhanh.

2. Cúm dạ dày có lây không?

Có. Đây là bệnh truyền nhiễm với tốc độ lây khá cao, chủ yếu qua đường phân, miệng. Con đường lây nhiễm phổ biến gồm:

  • Ăn uống phải thực phẩm hoặc nước bị nhiễm virus.
  • Tiếp xúc trực tiếp với người bệnh, đặc biệt khi chăm sóc trẻ nhỏ.
  • Dùng chung đồ dùng cá nhân như cốc, thìa, khăn mặt.
  • Chạm vào bề mặt có virus rồi đưa tay lên miệng mà không rửa sạch.

cúm dạ dày

3. Cần kiêng ăn gì khi bị cúm dạ dày?

Để giảm kích ứng đường tiêu hóa, người bệnh nên tránh:

  • Thực phẩm nhiều dầu mỡ, chiên rán.
  • Món ăn cay, nhiều gia vị.
  • Đồ uống chứa caffein (cà phê, trà đặc).
  • Đồ uống có cồn hoặc nước ngọt có gas.
  • Các chế phẩm từ sữa (sữa tươi, phô mai, kem…) vì có thể làm tiêu chảy nặng hơn.

Thay vào đó, người bệnh nên ăn các món mềm, dễ tiêu hóa như cháo loãng, súp, bánh mì nướng, chuối, táo và nhớ uống nhiều nước, oresol để bù dịch.

4. Có thuốc đặc trị cúm dạ dày không?

Hiện tại chưa có thuốc đặc trị vì cúm dạ dày do virus gây ra. Điều trị chủ yếu tập trung vào:

  • Bù nước và điện giải để ngăn mất nước.
  • Thuốc giảm triệu chứng như thuốc chống nôn, giảm đau theo chỉ định của bác sĩ.
  • Men vi sinh có thể được bổ sung để hỗ trợ hệ vi sinh đường ruột.

Lưu ý: kháng sinh không có tác dụng trong điều trị cúm dạ dày vì không tiêu diệt được virus.

cúm dạ dày

5. Mất bao lâu để hồi phục sau bệnh cúm dạ dày?

Thời gian hồi phục phụ thuộc vào thể trạng và sức đề kháng của từng người:

  • Người khỏe mạnh thường hồi phục sau 1 – 3 ngày.
  • Trẻ em, người già hoặc người có bệnh nền có thể kéo dài 7 – 10 ngày.

Quá trình hồi phục nhanh hơn nếu người bệnh được nghỉ ngơi, ăn uống hợp lý và bổ sung đủ nước.

Có thể thấy cúm dạ dày là bệnh lý tiêu hóa có cơ chế lây lan phức tạp và ảnh hưởng rộng. Việc chủ động phát hiện triệu chứng, hiểu rõ nguyên nhân và tuân thủ biện pháp phòng ngừa sẽ hạn chế tối đa tác động của bệnh.

Dược sĩ Nguyễn Thị Thu

Dược sĩ

Nguyễn Thị Thu

Đã kiểm duyệt nội dung

Dược sĩ Nguyễn Thị Thu – Tốt nghiệp chuyên ngành Quản lý và cung ứng thuốc – Cao đẳng dược TW Hải Dương với 6 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực trình dược, đã thực tập, công tác tại nhiều nhà thuốc khác nhau.

0/5 (0 lượt bình chọn)

Để lại bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *