Viêm loét dạ dày HP dương tính là gì? Chữa trị thế nào?

Viêm loét dạ dày HP dương tính là tình trạng bệnh viêm loét dạ dày do nguyên nhân bị nhiễm vi khuẩn HP (Helicobacter pylori/H.pylori). Thống kê cho thấy, vi khuẩn HP được cho là nguyên nhân gây ra khoảng 60% các ca loét dạ dày và ít nhất 90% các ca loét tá tràng. Bệnh nhân viêm loét dạ dày HP dương tính nghiêm trọng có thể phải đối mặt với nhiều biến chứng nguy hiểm đe dọa tính mạng như chảy máu, thủng và ung thư dạ dày.

I. Viêm loét dạ dày HP dương tính là gì?

Dạ dày là cơ quan của hệ tiêu hóa, nằm ở bụng ngay dưới xương sườn và bên trái. Thức ăn nuốt vào bị ép xuống thực quản và đẩy qua cơ thắt (vòng cơ nhỏ) vào dạ dày, tại đây thức ăn được trộn với dịch vị mạnh có chứa enzyme và axit clohydric. 

Dạ dày là một túi cơ, vì vậy nó có thể khuấy thức ăn và phân hủy thức ăn theo cơ học cũng như theo hóa học. Khi thức ăn đạt đến độ sệt của bột nhão mịn, thức ăn được ép qua cơ thắt thứ hai vào phần đầu tiên của ruột non (tá tràng). Lớp niêm mạc dạ dày được xếp thành nhiều lớp. Viêm loét xảy ra ở lớp niêm mạc này.

Loét dạ dày là tình trạng loét hở xảy ra ở niêm mạc dạ dày do axit trong dạ dày ăn mòn lớp chất nhầy bảo vệ của đường tiêu hóa. Để tìm ra nguyên nhân gây loét dạ dày, bác sĩ có thể chỉ định bệnh nhân thực hiện các xét nghiệm như:

– Xét nghiệm hơi thở: Để kiểm tra vi khuẩn Helicobacter pylori (H.pylori/HP): Người bệnh sẽ được uống một loại đồ uống đặc biệt và hơi thở của bệnh nhân sẽ được kiểm tra sau đó.

– Xét nghiệm phân: Xét nghiệm này kiểm tra xem có vi khuẩn dạ dày gây viêm dạ dày hay không. Một mẫu phân nhỏ của người bệnh được thu thập và gửi đến phòng xét nghiệm. Một xét nghiệm phân khác có thể kiểm tra xem có máu trong phân của không. Đây có thể là dấu hiệu của viêm dạ dày nếu người bệnh bị chảy máu.

– Nội soi sinh thiết: Xét nghiệm này sẽ quan sát bên trong thực quản, dạ dày và tá tràng của bạn. Xét nghiệm này sử dụng một ống nội soi mỏng, có đèn và có gắn camera ở một đầu. Bác sĩ sẽ đưa ống vào miệng thực quản, dạ dày và tá tràng để quan sát bên trong các cơ quan này. Một mẫu mô nhỏ (sinh thiết) cũng sẽ được lấy cũng có thể được lấy nếu cần để kiểm tra sự tồn tại của vi khuẩn HP.

Kết quả nhận được sau khi thực hiện xét nghiệm sẽ có 2 trường hợp như sau:

• Trường hợp xét nghiệm có vi khuẩn HP (HP dương tính): Thì tức là người bệnh bị viêm loét dạ dày có vi khuẩn HP dương tính, nguyên nhân gây bệnh là do nhiễm trùng vi khuẩn HP.
• Nếu kết quả xét nghiệm âm tính với HP: Thì kết luận người bệnh viêm loét dạ dày HP âm tính. Tức là nguyên nhân gây bệnh viêm loét dạ dày không phải do vi khuẩn HP mà có thể là do một số nguyên nhân khác như: uống quá nhiều rượu, hút thuốc, căng thẳng quá mức, sử dụng aspirin và các loại thuốc giảm đau, hạ sốt không kê đơn trong thời gian dài và một số bệnh lý…

Như vậy, viêm loét dạ dày HP dương tính tức là tình trạng bệnh viêm loét dạ dày do nguyên nhân nhiễm trùng vi khuẩn HP. Theo betterhealth.vic.gov, vi khuẩn Helicobacter pylori được cho là nguyên nhân gây ra khoảng 60% các ca loét dạ dày và ít nhất 90% các ca loét tá tràng.

II. Vi khuẩn HP gây viêm loét dạ dày như thế nào?

Trong môi trường axit đậm đặc của dạ dày, HP  được coi là loài vi khuẩn duy nhất có khả năng tồn tại và phát triển. Ngoài nơi cư trú chính là dạ dày, vi khuẩn HP còn có trong miệng (vôi răng, nước bọt), trong thực quản, tá tràng, đại tràng và túi thừa Meckel, ở những nơi có loạn sản dạ dày…

Trong môi trường axit đậm đặc của dạ dày, Helicobacter pylori được coi là loài vi khuẩn duy nhất có khả năng tồn tại và phát triển. Nhờ hệ thống roi linh hoạt, vi khuẩn HP có thể tránh được tác động của acid dạ dày, vừa có thể di chuyển nhanh trong môi trường dạ dày. Mặt khác, vi khuẩn HP còn tiết ra các enzyme giúp điều chỉnh độ pH của môi trường xung quanh vi khuẩn. Đây chính là lý do vi khuẩn HP có thể sống được trong môi trường dạ dày vốn luôn đầy acid.

Về cơ chế vi khuẩn HP gây viêm loét dạ dày, dưới đây là một số thông tin chúng tôi tổng hợp được:

1. Theo trang my.clevelandclinic.org

Theo thông tin từ Hiệp hội Tiêu hóa Hoa Kỳ, nhiễm vi khuẩn HP/Helicobacter pylori là một trong các nguyên nhân chính và phổ biến gây viêm loét dạ dày tá tràng cũng như các bệnh lý dạ dày khác.

H. pylori là một bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn rất phổ biến ảnh hưởng đến một nửa số người trên toàn thế giới. Loại vi khuẩn chủ yếu sống trong dạ dày của con người.

Ở nhiều người, H.pylori không gây ra vấn đề gì vì hệ thống miễn dịch đường ruột có thể giữ vi khuẩn này trong tầm kiểm soát. Tuy nhiên, ở một số người bị nhiễm HP, loại vi khuẩn này phát triển quá mức, làm hỏng và ăn mòn lớp màng bảo vệ dạ dày, tạo điều kiện cho axit dạ dày tạo ra vết loét.

2. Theo betterhealth.vic.gov.au 

Vi khuẩn HP là nguyên nhân chính gây loét dạ dày tá tràng. Việc phát hiện ra vi sinh vật này vào năm 1983 đã cách mạng hóa nhiều khía cạnh của khoa tiêu hóa, bao gồm cả việc điều trị loét dạ dày.

Vi khuẩn HP cư trú trên các tế bào bề mặt của dạ dày dưới lớp chất nhầy. Chúng gây kích ứng bằng cách xâm nhập vào các tế bào bề mặt, kích hoạt các tế bào sản xuất hóa chất (cytokine) thúc đẩy tình trạng viêm.

H.pylori gây ra trực tiếp một phần ba các vết loét dạ dày và là yếu tố góp phần gây ra khoảng 3/5 các trường hợp. Các rối loạn khác do nhiễm trùng này gây ra bao gồm viêm dạ dày (viêm dạ dày) và chứng khó tiêu (khó tiêu).

Sự lây truyền có thể do dùng chung thức ăn hoặc đồ dùng, tiếp xúc với chất nôn bị nhiễm bệnh và dùng chung nước (như nước giếng).

3. Theo mayoclinic.org

Vi khuẩn Helicobacter pylori thường sống trong lớp niêm mạc bao phủ và bảo vệ các mô lót dạ dày và ruột non. Thông thường, vi khuẩn H.pylori không gây ra vấn đề gì, nhưng nó có thể gây viêm lớp bên trong của dạ dày, tạo ra vết loét.

Vi khuẩn HP có thể lây truyền từ người sang người thông qua tiếp xúc gần, chẳng hạn như hôn. Mọi người cũng có thể nhiễm H.pylori thông qua thực phẩm và nước.

4.  Theo trang nhsinform.scot

Nhiễm khuẩn HP là một trong 2 nguyên nhân chính gây viêm loét dạ dày bên cạnh việc lạm dụng thuốc chống viêm không steroid (NSAID).

Khi bị nhiễm trùng HP, lớp bảo vệ niêm mạc dạ dày khỏi axit dạ dày bị phá vỡ khiến niêm mạc dạ dày bị tổn thương dẫn đến viêm loét.

III. Triệu chứng của viêm loét dạ dày HP dương tính thế nào?

Một số trường hợp viêm loét dạ dày do HP có thể không gây ra bất kỳ triệu chứng nào. Nếu có, các triệu chứng có thể bao gồm:

1. Khó tiêu 

Triệu chứng kinh điển của loét dạ dày là khó tiêu, còn gọi là chứng khó tiêu. Khó tiêu gây đau hoặc khó chịu ở vùng dạ dày. 

Triệu chứng này có thể bị nhầm lẫn với chứng ợ nóng, có thể xảy ra cùng lúc. Trào ngược axit hoặc bệnh trào ngược dạ dày thực quản có thể gây ợ nóng. Nó xảy ra ở vị trí cao hơn một chút so với dạ dày và mọi người sẽ cảm thấy nó ở phần dưới của ngực.

2. Đau ở giữa bụng

Vết loét dạ dày cũng có xu hướng gây ra cảm giác đau rát hoặc âm ỉ ở giữa bụng. Đôi khi người ta mô tả cơn đau như một cơn đau như bị cắn hoặc gặm nhấm. Một số cá nhân có thể mô tả cảm giác đói.

3. Triệu chứng khác 

Các triệu chứng khác của viêm loét dạ dày HP dương tính bao gồm:

• Giảm cân không rõ nguyên nhân.
• Buồn nôn và ói mửa. 
• Không muốn ăn vì đau.
• Ợ hơi.
• Đầy hơi.
• Cảm giác no và khó uống nhiều nước như bình thường.
• Phân có máu hoặc đen, hắc ín.
• Đau ngực.
• Mệt mỏi.
• Có máu tươi trong chất nôn hoặc phân.
• Các triệu chứng thiếu máu, chẳng hạn như hoa mắt, mệt mỏi, chóng mặt
• Sốc do mất máu – một trường hợp cấp cứu y tế.

Nếu có bất kỳ triệu chứng nào trong số này, bạn hãy đến gặp bác sĩ ngay lập tức để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh bệnh tiến triển nặng gây biến chứng nguy hiểm.

IV. Viêm loét dạ dày HP dương tính nguy hiểm không?

Viêm loét dạ dày HP dương tính nếu không được điều trị đúng cách và kịp thời có thể tiến triển nặng dẫn đến các biến chứng nguy hiểm đe dọa tính mạng dưới đây:

1. Chảy máu tại vị trí loét 

Chảy máu tại vị trí loét hay chảy máu trong là biến chứng nghiêm trọng của bệnh viêm loét dạ dày. Biến chứng này đặc biệt nguy hiểm đến tính mạng ở người cao tuổi hoặc những người mắc nhiều bệnh lý khác nhau.

Chảy máu trong có thể xảy ra như mất máu chậm dẫn đến thiếu máu hoặc mất máu nghiêm trọng có thể cần phải nhập viện hoặc truyền máu. Mất máu nghiêm trọng có thể gây nôn đen hoặc có máu hoặc phân đen hoặc có máu.

Chảy máu do loét dạ dày thường gặp hơn ở những người được điều trị bằng thuốc làm loãng máu, chẳng hạn như warfarin, aspirin hoặc clopidogrel (Plavix) và những người này cũng nên cân nhắc sử dụng thuốc chống loét thường xuyên để ngăn ngừa biến chứng này.

2. Loét thủng 

Vết loét ăn mòn toàn bộ thành dạ dày gây thủng dạ dày là tình trạng hiếm gặp, nhưng đây là trường hợp khẩn cấp. 

Axit dạ dày và vi khuẩn rò rỉ từ lỗ thủng vào khoang bụng có thể gây nhiễm trùng. Nhiễm trùng trong khoang bụng có thể dễ dàng lan vào máu và dẫn đến nhiễm trùng huyết . Việc điều trị thường đòi hỏi phải phẫu thuật ngay lập tức.

3. Tắc nghẽn

Viêm loét dạ dày có thể chặn đường đi của thức ăn qua đường tiêu hóa. Điều này khiến bạn dễ bị no, nôn mửa và sụt cân do sưng do viêm hoặc sẹo.

4. Ung thư dạ dày

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, những người bị nhiễm H. pylori có nguy cơ mắc ung thư dạ dày cao hơn. Tuy nhiên, không phải ai cũng có nguy cơ bị ung thư khi nhiễm vi khuẩn HP.

Các nghiên cứu cho thấy, vi khuẩn HP có đến hơn 200 chủng loại, trong đó tỷ lệ người nhiễm HP dương tính tiến triển thành ung thư dạ dày chỉ chiếm khoảng 1%.  Cụ thể, khi nhiễm vi khuẩn HP nếu loại HP này mang gen CagA có độc lực cao sẽ làm tăng nguy cơ ung thư. Tuy nhiên thì chỉ có một số ít loại vi khuẩn HP mang gen này.

V. Những xét nghiệm nào được dùng để chẩn đoán viêm loét dạ dạ dày HP dương tính?

Ngoài thăm khám triệu chứng và hỏi tiền sử bệnh, để chẩn đoán bệnh viêm loét dạ dày có HP dương tính, bác sĩ thường sử dụng các phương pháp sau:

1. Nội soi và sinh thiết tìm HP trong dạ dày

Đây là xét nghiệm chính xác nhất để biết bạn có bị nhiễm H pylori hay không. Với phương pháp này, bác sĩ sẽ dùng một ống nội soi nhỏ có gắn camera luồn vào dạ dày qua ống thực quản và xác định vị trí vết loét. 

Một mẫu mô (sinh thiết) xung quanh vị trí tổn thương dạ dày được lấy ra để làm xét nghiệm clo hoặc nuôi cấy vi khuẩn, hoặc đơn giản là quan sát hình thái tổn thương. Từ đó giúp bác sĩ có thể chẩn đoán về tình trạng nhiễm HP ban đầu của bệnh nhân.

Thực hiện nội soi thực quản – dạ dày tá tràng (EGD) không chỉ giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác bệnh loét dạ dày – tá tràng mà còn có thể đánh giá mức độ triệu chứng, vị trí tổn thương và đưa ra chẩn đoán chính xác cho người bệnh. Đồng thời đưa ra nhận định về diễn biến của bệnh cũng như lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp nhất.

Đối với một số bệnh nhân, nhất là người già, nội soi có thể là một thủ thuật không thoải mái. Tuy nhiên, đây là một thủ thuật rất quan trọng trong việc đánh giá tổn thương dạ dày mà không một xét nghiệm nào khác có thể làm được.

Nếu phát hiện loét dạ dày, bệnh nhân cần phải nội soi lại sau khi điều trị theo lịch hẹn của bác sĩ để đảm bảo vết loét lành và loại trừ khả năng ung thư.

2. Xét nghiệm hơi thở (Urea Breath Test)

Trong quá trình kiểm tra hơi thở tìm vi khuẩn HP, người bệnh phải nuốt một viên thuốc, chất lỏng có chứa các phân tử carbon. Nếu bị nhiễm H. pylori , carbon sẽ được giải phóng khi dung dịch tiếp xúc với H. pylori trong dạ dày.

Xét nghiệm kiểm tra hơi thở cho kết quả rất chính xác và thường được khuyên dùng cho mọi đối tượng vì thời gian test khá nhanh, bác sĩ không cần thực hiện can thiệp, có thể dễ dàng áp dụng cho trẻ em. 

3. Xét nghiệm phân 

Vi khuẩn HP nếu có trong dạ dày sẽ thường xuyên bị cơ thể đào thải qua phân. Xét nghiệm phân tìm vi khuẩn HP bằng phương pháp miễn dịch huỳnh quang giúp bác sĩ phát hiện chính xác vi khuẩn HP trong phân. 

4. Xét nghiệm máu

Khi người bệnh bị nhiễm HP, cơ thể sẽ sản sinh ra kháng thể kháng HP, loại kháng thể này có trong máu và có thể được phát hiện bằng xét nghiệm máu tìm kháng thể.

Xét nghiệm máu được sử dụng để đo kháng thể kháng HP. Kháng thể là các protein do hệ thống miễn dịch của cơ thể tạo ra khi phát hiện các chất có hại như vi khuẩn.

5. Chụp X-quang đường tiêu hóa trên

Mặc dù nội soi dạ dày là phương pháp chẩn đoán viêm loét dạ dày tốt nhất, nhưng đôi khi một xét nghiệm hình ảnh như chụp X-quang đường tiêu hóa trên cũng có thể được thực hiện để xác định vết loét dạ dày.

Trong kỹ thuật này, người bệnh sẽ phải uống một loại uống một chất lỏng đặc (bari sulfat) trước khi chụp X-quang. Một loại máy X – quang đặc biệt sẽ chiếu các chùm tia bức xạ qua đường tiêu hóa trên của bệnh nhân để thu được hình ảnh của thực quản, dạ dày và phần đầu của ruột non (gọi là tá tràng) và ghi lại trên máy tính.

VI. Nên làm gì khi bị viêm loét dạ dày HP dương tính? Cách điều trị 

Khi được chẩn đoán xác định viêm loét dạ dày có vi khuẩn HP, người bệnh sẽ được bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa tư vấn phác đồ diệt HP phù hợp bằng kháng sinh. Bác sĩ cũng có thể kê đơn các loại thuốc khác để giúp giảm axit trong dạ dày và bảo vệ niêm mạc dạ dày để thúc đẩy quá trình chữa lành nhanh hơn.

Trong một số trường hợp viêm loét dạ dày nghiêm trọng không đáp ứng với thuốc hoặc gây biến chứng, bác sĩ có thể cần thực hiện phẫu thuật để cầm máu hoặc vá lỗ thủng.

1. Điều trị nội khoa (bằng thuốc)

Khi điều trị viêm loét dạ dày HP dương tính bằng thuốc cần lưu ý, mỗi bệnh nhân sẽ có tình trạng bệnh và nhiễm chủng HP khác nhau nên yêu cầu điều trị sẽ không giống nhau. Chính vì vậy, người bệnh không tự ý mua thuốc hay sử dụng đơn kê của người khác mà cần nghiêm túc thực hiện đầy đủ chỉ định từ bác sĩ.

Các thuốc thường được dùng trong phác đồ điều trị viêm loét dạ dày do nhiễm vi khuẩn HP gồm:

– Thuốc kháng sinh: Thuốc có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn HP. Các loại kháng sinh thông dụng để điều trị nhiễm trùng HP bao gồm: 

• Thuốc Tetracycline.
• Thuốc Metronidazol.
• Thuốc Clarithromycin.
• Thuốc Amoxicillin.

– Thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày: Những loại thuốc này giúp bao phủ và bảo vệ niêm mạc dạ dày. Chúng bao gồm:

• Sucralfate.
• Thuốc Misoprostol .
• Bismuth subsalicylate .

– Thuốc chẹn thụ thể histamin (thuốc chẹn H2): Nhóm thuốc này làm giảm axit dạ dày bằng cách chặn chất hóa học báo hiệu cơ thể sản xuất axit. Chúng bao gồm:

• Famotidin .
• Cimetidin .
• Nizatidine.

– Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Nhóm thuốc này có tác dụng giảm axit dạ dày và cũng bao phủ và bảo vệ niêm mạc dạ dày của bạn để thúc đẩy quá trình chữa lành. PPI bao gồm:

• Thuốc Esomeprazol .
• Dexlansoprazol .
• Lansoprazol .
• Omeprazol .
• Pantoprazol .
• Rabeprazole.

Liệu pháp điều trị viêm loét dạ dày HP dương tính kết hợp thuốc kháng sinh và các thuốc khác thường được thực hiện trong 14 ngày.

2. Điều trị ngoại khoa (phẫu thuật)

Trường hợp vết loét dạ dày phức tạp và nghiêm trọng, bác sĩ có thể cần điều trị phẫu thuật. Cụ thể:

• Điều trị chảy máu bằng cách đốt điện hoặc tiêm thuốc vào vết thương. 
• Nếu dạ dày có lỗ thủng, bác sĩ phẫu thuật đại tràng có thể cần khâu lại.
• Phẫu thuật môn vị: Loại bỏ mô sẹo hoặc mở lỗ thoát ở đáy dạ dày.
• Thủ thuật cắt dây thần kinh phế vị: Cắt đứt dây thần kinh kích thích tiết axit dạ dày.

VII. Biện pháp phòng ngừa viêm loét dạ dày HP dương tính

Người ta vẫn chưa biết chắc chắn vi khuẩn HP lây lan như thế nào. Nhưng có một số bằng chứng cho thấy nó có thể lây truyền từ người sang người hoặc qua thực phẩm và nước.

Do đó, bạn có thể thực hiện các biện pháp để bảo vệ bản thân khỏi vi khuẩn HP bằng một số cách dưới đây:

• Thường xuyên rửa tay kỹ bằng xà phòng diệt khuẩn và nước, đặc biệt là vào các thời điểm trước khi chế biến thức ăn, trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. 
• Chỉ ăn thực phẩm đã được nấu chín hoàn toàn.
• Không ăn thực phẩm tái, sống, chưa nấu chín kỹ.
• Đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm trong chế biến và nấu thức ăn. 
• Uống nước sạch và sử dụng nước sạch trong quá trình chế biến thực phẩm: Điều này đặc biệt quan trọng nếu bạn sống ở những khu vực trên thế giới được biết là có nguồn nước bị ô nhiễm.
• Không sử dụng chung các đồ dùng cá nhân như cốc, chén bát đũa, khăn tắm, bàn chải đánh răng, khăn mặt, quần áo…

Bất kỳ ai đều có nguy cơ bị viêm loét dạ dày HP dương tính, nên  tham khảo ý kiến bác sĩ ngay nếu nghi ngờ có dấu hiệu mắc bệnh để được điều trị sớm. Hãy đến gặp bác sĩ ngay nếu có các triệu chứng thiếu máu như mệt mỏi và khó thở; nôn ra máu hoặc phân có màu đen và dính; cơn đau đột ngột trở nên nghiêm trọng… Đây có thể là các triệu chứng báo hiệu vết loét chảy máu, biến chứng thủng dạ dày cần được điều trị càng sớm càng tốt.

Để được tư vấn kỹ hơn về sức khỏe dạ dày, bạn vui lòng gọi đến hotline 1800.1125 (miễn phí cước) để gặp trực tiếp dược sĩ của Yumangel nhé.

Tài liệu tham khảo: 

• https://www.nhsinform.scot/illnesses-and-conditions/stomach-liver-and-gastrointestinal-tract/stomach-ulcer/
• https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/conditionsandtreatments/stomach-ulcer