Viêm đại tràng táo bón: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa bệnh hiệu quả

Táo bón kéo dài, đầy bụng, chướng hơi, đau âm ỉ vùng bụng dưới… là những dấu hiệu không nên xem nhẹ. Bởi đây rất có thể là biểu hiện của viêm đại tràng táo bón, một bệnh lý tiêu hóa phổ biến nhưng dễ bị bỏ qua. Đừng lo lắng, bài viết dưới đây Yumangel sẽ giúp bạn hiểu chi tiết hơn về bệnh lý này cũng như cách phòng ngừa bệnh hiệu quả. Cùng đọc nhé!

1. Viêm đại tràng táo bón là gì?

Viêm đại tràng táo bón là tình trạng viêm tại niêm mạc đại tràng, có thể xuất hiện ở khu trú hoặc lan rộng, dẫn đến suy giảm nhu động ruột và làm chậm quá trình vận chuyển phân. Khi đó, người bệnh sẽ đi đại tiện ít hơn bình thường, tức là bị táo bón, kèm theo các triệu chứng khó chịu ở vùng bụng và đường tiêu hóa. Tình trạng này được các nhà khoa học gọi là viêm đại tràng táo bón hoặc hội chứng táo bón gần. 

Bệnh thường kéo dài ít nhất 3 tháng và chủ yếu gặp ở người lớn tuổi, đặc biệt là những người có lối sống căng thẳng, thường xuyên mệt mỏi và lo âu. Ngoài ra, thói quen sinh hoạt và ăn uống không điều độ cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh. 

Nguyên nhân chủ yếu của viêm đại tràng thể táo bón là do cơ thể hấp thụ quá nhiều nước từ phân, khiến phân bị khô cứng, nằm lại lâu trong trực tràng và gây khó khăn khi đại tiện. Người bệnh thường cảm thấy đau và phải dùng nhiều sức để rặn khi đi ngoài, dẫn đến tình trạng đại tiện không dễ dàng và gây nhiều phiền toái.

2. Nguyên nhân gây viêm đại tràng táo bón

Vậy nguyên nhân chi tiết gây viêm đại tràng táo bón là gì? Nắm rõ các nguyên nhân sẽ giúp người bệnh chủ động phòng ngừa và kiểm soát bệnh hiệu quả hơn.

2.1. Thói quen ăn uống không hợp lý

Chế độ ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhiều dầu mỡ, cay nóng làm tăng áp lực lên đại tràng, gây viêm và rối loạn nhu động ruột. Đồng thời, thiếu chất xơ từ rau củ khiến phân bị khô cứng, dễ gây táo bón, tạo điều kiện cho viêm đại tràng táo bón phát triển.

2.2. Thiếu nước

Nước giúp làm mềm phân, hỗ trợ đại tràng đẩy phân dễ dàng. Nếu bạn uống không đủ nước, phân sẽ trở nên khô cứng, gây táo bón và làm nặng thêm tình trạng viêm đại tràng. Bên cạnh đó, thói quen uống nhiều nước ngọt có ga, cà phê, rượu bia cũng làm tăng kích thích niêm mạc ruột, ảnh hưởng tiêu cực tới đại tràng.

2.3. Lười vận động, ngồi lâu một chỗ

Vận động giúp tăng nhu động ruột, hỗ trợ đẩy phân ra ngoài. Ngược lại, ít vận động khiến đại tràng của bạn hoạt động kém hiệu quả, phân tích tụ lâu gây táo bón, làm tăng nguy cơ viêm và tổn thương đại tràng.

2.4. Nhịn đi vệ sinh thường xuyên

Nhịn đại tiện làm phân tồn đọng lâu trong đại tràng, tăng hút nước khiến phân cứng hơn, khó đào thải ra ngoài. Đại tràng dần mất phản xạ tự nhiên, dẫn đến táo bón mạn tính và viêm đại tràng thể táo bón ngày càng nghiêm trọng.

3. Biểu hiện của viêm đại tràng táo bón

Viêm đại tràng táo bón là thể bệnh ít gặp hơn so với các thể khác, tuy nhiên vẫn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Dưới đây là các dấu hiệu thường gặp giúp nhận biết sớm tình trạng này:

3.1. Táo bón kéo dài

• Người bệnh đi đại tiện ít hơn bình thường, thường chỉ khoảng 2–3 lần/tuần hoặc thậm chí ít hơn.
• Mỗi lần đi ngoài, lượng phân rất ít, kèm cảm giác đi chưa hết phân, muốn tiếp tục đi sau khi vừa đi xong.
• Phân thường có màu sẫm hoặc đen, vón cục, khô cứng, đóng thành từng viên nhỏ như phân dê.

3.2. Đau bụng âm ỉ, chướng hơi

• Cơn đau thường âm ỉ, kéo dài, có thể kèm theo co thắt nhẹ.
• Vị trí đau thường ở vùng bụng dưới, xung quanh khung đại tràng hoặc vùng chậu.
• Đau có xu hướng tăng lên khi ăn hoặc trước khi đi đại tiện.

3.3. Khó chịu ở hậu môn

• Do phân khô cứng, người bệnh có cảm giác đau rát hậu môn khi đi ngoài.
• Có thể kèm theo tình trạng nứt hậu môn nếu táo bón kéo dài.

3.4. Mệt mỏi, sút cân

• Táo bón lâu ngày ảnh hưởng đến khả năng hấp thu dinh dưỡng, khiến người bệnh ăn uống kém.
• Tình trạng này kéo dài dẫn đến mệt mỏi, thiếu sức sống và sút cân nhanh.
• Trong trường hợp nặng, người bệnh có thể gầy gò, đây là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ tiến triển thành viêm đại tràng mạn tính hoặc thậm chí ung thư đại tràng nếu không điều trị kịp thời.

3.5. Nhạy cảm với thức ăn

• Người bệnh thường dễ bị đau bụng, khó tiêu hoặc đầy hơi sau khi ăn các loại thực phẩm nhiều dầu mỡ, đồ chua cay, uống rượu bia hoặc cà phê.
• Đây là dấu hiệu cho thấy đại tràng đang trong tình trạng kích thích cao, khó thích nghi với những đồ ăn không lành mạnh.

Viêm đại tràng táo bón tuy không phổ biến bằng các thể khác nhưng lại gây ra nhiều rối loạn tiêu hóa kéo dài, ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thế. Nếu bạn đang gặp phải những biểu hiện trên, đừng chủ quan. Hãy thăm khám sớm với bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán chính xác và có hướng điều trị phù hợp.

4.  Phương pháp điều trị viêm đại tràng táo bón

Người bệnh viêm đại tràng kèm theo táo bón có thể được bác sĩ chỉ định dùng thuốc để hỗ trợ cải thiện tình trạng bệnh. Tuy nhiên, việc dùng thuốc cần đúng liều và có sự hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo hiệu quả và an toàn.

Một số loại thuốc thường được sử dụng gồm:

• Thuốc kích thích nhu động ruột: Giúp ruột co bóp đều đặn hơn, hỗ trợ đẩy phân ra ngoài nhanh chóng.
• Dung dịch nhuận tràng: Có tác dụng giữ nước trong lòng ruột, làm mềm phân, giúp đi ngoài dễ dàng hơn.

Lưu ý, bạn không nên lạm dụng thuốc nhuận tràng trong thời gian dài, vì có thể khiến đại tràng mất khả năng co bóp tự nhiên, gây ra tình trạng lệ thuộc thuốc hoặc táo bón mạn tính.

5. Biện pháp phòng ngừa viêm đại tràng táo bón

5.1. Duy trì chế độ ăn giàu chất xơ

Chất xơ đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì nhu động ruột và ngăn ngừa tình trạng táo bón, yếu tố dễ làm trầm trọng thêm viêm đại tràng. Chất xơ vừa giảm ma sát lên niêm mạc ruột đang viêm, vừa tạo điều kiện thuận lợi cho việc đào thải phân đều đặn. Ngoài ra, chất xơ còn là thức ăn của lợi khuẩn, góp phần cân bằng hệ vi sinh đường ruột và giảm nguy cơ tái phát bệnh.

Cách thực hiện:

• Bổ sung rau xanh hàng ngày như mồng tơi, rau lang, cải bó xôi…
• Ăn trái cây tươi giàu chất xơ như đu đủ, chuối chín, táo, lê.
• Dùng ngũ cốc nguyên hạt: gạo lứt, yến mạch, bánh mì nguyên cám.
• Kết hợp thực phẩm lên men: sữa chua, dưa cải muối nhạt, kim chi tự làm.

5.2. Uống đủ nước mỗi ngày

Nước giúp làm mềm phân tạo môi trường thuận lợi cho nhu động ruột hoạt động tốt. Khi cơ thể thiếu nước, phân trở nên khô cứng, di chuyển chậm trong đại tràng, từ đó gây táo bón và làm gia tăng kích ứng lên vùng niêm mạc bị viêm. Việc duy trì đủ lượng nước còn hỗ trợ cơ thể đào thải độc tố qua phân, giảm nguy cơ viêm nhiễm đường ruột.

Cách thực hiện:

• Uống từ 1,5 – 2 lít nước lọc mỗi ngày, chia đều trong ngày.
• Ưu tiên nước ấm, có thể kết hợp nước ép rau củ tươi (không đường).
• Tránh uống quá nhiều nước ngọt, cà phê, rượu bia vì gây mất nước.

5.3. Thiết lập thói quen đại tiện khoa học

Thói quen đại tiện đều đặn, đúng giờ giúp rèn luyện phản xạ tự nhiên của đại tràng, hỗ trợ quá trình đào thải chất thải diễn ra thuận lợi hơn. Việc nhịn đại tiện thường xuyên làm cho phân bị lưu lại lâu trong ruột, trở nên khô cứng và khó đi ngoài, từ đó làm tăng nguy cơ tổn thương niêm mạc và kéo dài tình trạng viêm. Ngoài ra, rặn mạnh hoặc đại tiện không đúng tư thế cũng gây áp lực lên đại tràng, làm trầm trọng thêm các triệu chứng khó chịu.

Cách thực hiện:

• Tập đi vệ sinh vào khung giờ cố định, tốt nhất là buổi sáng.
• Không nhịn đại tiện, đi ngay khi có nhu cầu.
• Ngồi đúng tư thế, không dùng điện thoại hay làm việc khi đang đi vệ sinh.

5.4. Tăng cường vận động thể chất

Hoạt động thể chất đều đặn không chỉ tốt cho tim mạch mà còn kích thích ruột co bóp nhẹ nhàng và thường xuyên, giúp ngăn ngừa táo bón. Tập luyện cũng giúp giảm căng thẳng và cải thiện lưu thông máu đến vùng bụng, từ đó tăng cường khả năng tự phục hồi của niêm mạc ruột. Các bài tập nhẹ nhàng như yoga hoặc đi bộ còn giúp thư giãn cơ bụng, giảm cảm giác đầy hơi, đau quặn.

Cách thực hiện:

• Dành 30 phút mỗi ngày để đi bộ, đạp xe, yoga hoặc bơi lội.
• Sau mỗi 1–2 giờ làm việc, nên đứng dậy vươn vai, đi lại nhẹ.
• Ưu tiên bài tập yoga cho tiêu hóa: tư thế con mèo, tư thế em bé, tư thế xoắn người.

5.5. Giảm stress và ngủ đủ giấc

Căng thẳng tinh thần cũng làm mất cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột, làm giảm khả năng miễn dịch tại niêm mạc ruột và tạo điều kiện cho viêm nhiễm lan rộng. Việc ngủ đủ giấc giúp cơ thể hồi phục, giảm phản ứng viêm và duy trì ổn định chức năng tiêu hóa.

Cách thực hiện:

• Ngủ đúng giờ, đủ giấc (ít nhất 7–8 tiếng mỗi ngày).
• Tránh làm việc quá khuya, không sử dụng thiết bị điện tử trước khi ngủ.
• Áp dụng các phương pháp thư giãn: thiền, nghe nhạc nhẹ, tập thở sâu.

5.6. Theo dõi và khám định kỳ nếu có tiền sử viêm đại tràng

Viêm đại tràng là bệnh mãn tính dễ tái phát nếu không theo dõi sát sao. Việc tái khám định kỳ giúp bác sĩ kịp thời điều chỉnh phương pháp điều trị khi có dấu hiệu bất thường. Ngoài ra, người bệnh thường xuyên theo dõi chế độ ăn, thói quen sinh hoạt và tình trạng tiêu hóa sẽ hiểu rõ cơ thể mình hơn, từ đó chủ động phòng ngừa hiệu quả hơn. Đặc biệt, tránh lạm dụng thuốc nhuận tràng khi chưa có chỉ định là rất quan trọng, vì có thể gây lệ thuộc và làm tổn thương niêm mạc ruột.

Viêm đại tràng táo bón tuy không gây nguy hiểm ngay lập tức nhưng nếu kéo dài sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống người bệnh, dẫn đến nhiều biến chứng không mong muốn. Do đó, việc nhận biết sớm triệu chứng, tìm đúng nguyên nhân và áp dụng phương pháp điều trị phù hợp là yếu tố then chốt giúp kiểm soát viêm đại tràng táo bón hiệu quả.