Viêm đại tràng táo bón là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa bệnh hiệu quả

Bạn đang phải đối mặt với tình trạng táo bón kéo dài, đau bụng âm ỉ và cảm giác đầy hơi, khó chịu thường trực? Nếu câu trả lời là có, rất có thể bạn đang gặp phải Viêm đại tràng táo bón. Đây là một tình trạng phổ biến nhưng thường bị nhầm lẫn, ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. Yumangel giúp bạn hiểu rõ về bệnh lý này, từ nguyên nhân đến triệu chứng và các phương pháp điều trị, là bước quan trọng để kiểm soát bệnh hiệu quả. 

1. Viêm đại tràng táo bón là gì? Phân biệt với các bệnh khác ra sao?

Viêm đại tràng táo bón là một dạng bệnh viêm đại tràng, trong đó lớp niêm mạc của ruột già (đại tràng) bị viêm nhiễm. Điểm đặc trưng nhất của bệnh là triệu chứng táo bón chiếm ưu thế, trái ngược với thể tiêu chảy thường gặp.

Tình trạng viêm này làm rối loạn chức năng bình thường của đại tràng, đặc biệt là nhu động ruột. Khi đó, phân di chuyển chậm hơn, khiến đại tràng hấp thụ lại quá nhiều nước, làm cho phân trở nên khô, cứng và rất khó để tống ra ngoài.

Làm thế nào để phân biệt Viêm đại tràng táo bón với các bệnh tương tự?

• So với Hội chứng ruột kích thích thể táo bón (IBS-C): IBS-C là một dạng rối loạn chức năng tiêu hóa, không có tổn thương viêm thực thể khi nội soi. Trong khi đó, viêm đại tràng táo bón có bằng chứng viêm nhiễm rõ ràng trên niêm mạc.

• So với Táo bón chức năng mạn tính: Tình trạng này chỉ đơn thuần là táo bón kéo dài, thường không kèm theo đau bụng đáng kể và không có dấu hiệu viêm.

Viêm đại tràng táo bón là một dạng của viêm đại tràng, đặc trưng bởi tình trạng táo bón

2. Vì sao tôi lại bị viêm đại tràng táo bón? Các nguyên nhân hàng đầu

Nguyên nhân chính xác vẫn đang được nghiên cứu, nhưng các yếu tố dưới đây được xem là “thủ phạm” chính gây ra bệnh:

• Viêm nhiễm tiềm ẩn: Phản ứng miễn dịch bất thường của cơ thể với hệ vi khuẩn đường ruột, hoặc di chứng sau khi bị nhiễm trùng tiêu hóa.
• Rối loạn nhu động ruột: Tình trạng viêm trực tiếp làm suy yếu các cơn co thắt của thành ruột, khiến phân di chuyển chậm lại.

Bên cạnh nguyên nhân bệnh lý, nhiều yếu tố trong lối sống và thói quen hàng ngày cũng góp phần làm tăng nguy cơ mắc hoặc làm trầm trọng thêm triệu chứng táo bón trên nền viêm đại tràng:

• Chế độ ăn thiếu khoa học: Ăn ít chất xơ (rau xanh, trái cây), ăn nhiều đồ cay nóng, dầu mỡ, thực phẩm chế biến sẵn.
• Uống không đủ nước: Mục tiêu nên là 2-2.5 lít nước mỗi ngày để giữ cho phân mềm.
• Lười vận động: Hoạt động thể chất giúp kích thích nhu động ruột một cách tự nhiên.
• Thói quen nhịn đi đại tiện: Làm mất phản xạ tự nhiên của đại tràng.
• Căng thẳng (Stress): Yếu tố tâm lý có tác động mạnh mẽ đến hệ tiêu hóa thông qua “trục não-ruột”.

3. Biểu hiện, triệu chứng của viêm đại tràng táo bón

Viêm đại tràng táo bón là thể bệnh ít gặp hơn so với các thể khác, tuy nhiên vẫn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Dưới đây là các dấu hiệu thường gặp giúp nhận biết sớm tình trạng này:

3.1. Táo bón kéo dài

• Người bệnh đi đại tiện ít hơn bình thường, thường chỉ khoảng 2–3 lần/tuần hoặc thậm chí ít hơn.
• Mỗi lần đi ngoài, lượng phân rất ít, kèm cảm giác đi chưa hết phân, muốn tiếp tục đi sau khi vừa đi xong.
• Phân thường có màu sẫm hoặc đen, vón cục, khô cứng, đóng thành từng viên nhỏ như phân dê.

3.2. Đau bụng âm ỉ, chướng hơi

• Cơn đau thường âm ỉ, kéo dài, có thể kèm theo co thắt nhẹ.
• Vị trí đau thường ở vùng bụng dưới, xung quanh khung đại tràng hoặc vùng chậu.
• Đau có xu hướng tăng lên khi ăn hoặc trước khi đi đại tiện.

Vị trí đau thường ở vùng bụng dưới

3.3. Khó chịu ở hậu môn

• Do phân khô cứng, người bệnh có cảm giác đau rát hậu môn khi đi ngoài.
• Có thể kèm theo tình trạng nứt hậu môn nếu táo bón kéo dài.

3.4. Mệt mỏi, sút cân

• Táo bón lâu ngày ảnh hưởng đến khả năng hấp thu dinh dưỡng, khiến người bệnh ăn uống kém.
• Tình trạng này kéo dài dẫn đến mệt mỏi, thiếu sức sống và sút cân nhanh.
• Trong trường hợp nặng, người bệnh có thể gầy gò, đây là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ tiến triển thành viêm đại tràng mạn tính hoặc thậm chí ung thư đại tràng nếu không điều trị kịp thời.

3.5. Nhạy cảm với thức ăn

• Người bệnh thường dễ bị đau bụng, khó tiêu hoặc đầy hơi sau khi ăn các loại thực phẩm nhiều dầu mỡ, đồ chua cay, uống rượu bia hoặc cà phê.
• Đây là dấu hiệu cho thấy đại tràng đang trong tình trạng kích thích cao, khó thích nghi với những đồ ăn không lành mạnh.

Quan trọng: Hãy thăm khám bác sĩ ngay lập tức nếu bạn gặp phải bất kỳ dấu hiệu cảnh báo nào sau đây, vì chúng có thể là biểu hiện của các bệnh lý nghiêm trọng hơn (như viêm loét đại tràng nặng, bệnh Crohn, hoặc ung thư đại trực tràng), không phải chỉ đơn thuần là Viêm đại tràng táo bón hay IBS-C:

• Chảy máu trực tràng hoặc có máu tươi/máu đen trong phân.
• Sút cân không rõ nguyên nhân.
• Sốt.
• Triệu chứng mới xuất hiện ở người trên 50 tuổi.
• Triệu chứng xuất hiện đột ngột và tiến triển nhanh chóng.
• Nôn mửa kéo dài.

4. Chẩn đoán Viêm đại tràng táo bón được thực hiện như thế nào?

Để xác định chính xác bạn có mắc Viêm đại tràng táo bón hay không và loại trừ các tình trạng khác, bác sĩ sẽ cần kết hợp nhiều phương pháp:

• Nội soi đại tràng: Đây là phương pháp hiệu quả nhất, giúp quan sát trực tiếp niêm mạc đại tràng để tìm dấu hiệu viêm, loét, polyp đại tràng hoặc các bất thường khác. Bác sĩ có thể lấy mẫu mô (sinh thiết) để xác định mức độ viêm.
• Xét nghiệm phân: Tìm máu ẩn trong phân hoặc chỉ số calprotectin (dấu hiệu viêm).
• Xét nghiệm máu: Kiểm tra các chỉ số viêm của cơ thể (CRP, tốc độ máu lắng) và tình trạng thiếu máu.

Mục tiêu của quá trình chẩn đoán là khẳng định sự hiện diện của viêm nhiễm thực thể tại đại tràng và loại trừ các bệnh lý khác như IBS, táo bón chức năng, hoặc các bệnh lý nghiêm trọng hơn (ung thư đại trực tràng, viêm loét đại tràng thể nặng).

Bác sĩ hỏi về tiền sử bệnh, các triệu chứng bạn đang gặp

5.  Phương pháp điều trị viêm đại tràng táo bón hiệu quả

Điều trị Viêm đại tràng táo bón cần một cách tiếp cận toàn diện, nhằm giảm viêm nhiễm, cải thiện táo bón, kiểm soát đau bụng và các triệu chứng khác, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Việc điều trị cần có sự hướng dẫn và theo dõi sát sao của bác sĩ chuyên khoa.

Các phương pháp điều trị thường bao gồm:

5.1. Điều chỉnh Lối sống và Chế độ ăn uống

Đây là nền tảng quan trọng, đòi hỏi sự kiên trì từ người bệnh.

• Tăng cường chất xơ: Bổ sung đủ lượng chất xơ (20-35g/ngày) từ rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt. Tăng từ từ để hệ tiêu hóa kịp thích nghi. Chất xơ giúp tăng khối lượng phân và làm mềm phân, hỗ trợ nhu động ruột. (1)
• Uống đủ nước: Đảm bảo cung cấp đủ nước (2-3 lít/ngày) để làm mềm phân và hỗ trợ chức năng đại tràng. Hạn chế đồ uống có gas, chứa caffein hoặc cồn.
• Hạn chế thực phẩm gây kích thích: Tránh thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ, đồ ăn chế biến sẵn, sữa và chế phẩm từ sữa (nếu không dung nạp lactose). Có thể thử nghiệm chế độ ăn Low FODMAP dưới sự hướng dẫn của chuyên gia dinh dưỡng.
• Vận động thể chất đều đặn: Tập thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội, yoga giúp tăng cường nhu động ruột và giảm căng thẳng.
• Xây dựng thói quen đi đại tiện: Tập đi đại tiện vào một giờ cố định mỗi ngày, không nhịn đi ngoài.
• Quản lý căng thẳng (Stress) hiệu quả: Áp dụng các kỹ thuật thư giãn như thiền, yoga, hoặc tìm kiếm sự hỗ trợ tâm lý nếu cần.

5.2. Sử dụng Thuốc (theo chỉ định của bác sĩ)

Thuốc giúp kiểm soát viêm nhiễm và cải thiện triệu chứng táo bón.

• Thuốc kháng viêm: (VD: Mesalamine) để kiểm soát tình trạng viêm tại niêm mạc.
• Thuốc nhuận tràng: Các loại làm mềm phân, tạo khối hoặc thẩm thấu (tránh lạm dụng thuốc nhuận tràng kích thích).
• Thuốc chống co thắt: Giảm các cơn đau quặn bụng.
• Men vi sinh (Probiotics): Giúp cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột, hỗ trợ tiêu hóa.
• Sản phẩm hỗ trợ cho các triệu chứng đi kèm: Nhiều người bị viêm đại tràng cũng gặp phải các vấn đề tiêu hóa trên như trào ngược, ợ nóng, đau thượng vị do căng thẳng hoặc chế độ ăn. Trong những trường hợp này, việc sử dụng các sản phẩm giúp bảo vệ niêm mạc dạ dày và trung hòa acid như Yumangel – thuốc dạ dày chữ Y có thể giúp giảm bớt sự khó chịu tổng thể, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho quá trình điều trị chính.

Yumangel bao phủ niêm mạc, trung hòa acid nhanh chóng và giúp giảm đau rát vùng dạ dày.

6. Biện pháp phòng ngừa viêm đại tràng táo bón tái phát tại nhà

Phòng ngừa viêm đại tràng thể táo bón vô cùng đơn giản bằng cách duy trì chế độ ăn uống khoa học, thay đổi lối sống lành mạnh. Dưới đây là một số biện pháp đơn giản bạn có thể làm mỗi ngày tại nhà.

• Ưu tiên chế độ ăn giàu chất xơ: Chất xơ là “người bạn tốt nhất” của đại tràng.
• Uống đủ nước mỗi ngày: Nước là chất bôi trơn tự nhiên cho đường ruột.
• Duy trì thói quen đi vệ sinh khoa học: Đừng nhịn và đừng vội vã.
• Tăng cường vận động: Ngồi một chỗ quá lâu là “kẻ thù” của nhu động ruột.
• Ngủ đủ giấc và giảm stress: Một tinh thần thoải mái dẫn đến một hệ tiêu hóa khỏe mạnh.
• Khám sức khỏe định kỳ: Đặc biệt nếu bạn có tiền sử bệnh lý về đại tràng.

Uống từ 1,5 – 2 lít nước lọc mỗi ngày

Đọc thêm: 5 bài tập Yoga chữa viêm đại tràng hiệu quả

7. Câu hỏi thường gặp (FAQ)

Viêm đại tràng thể táo bón là một tình trạng dai dẳng và dễ tái phát khiến nhiều người lo lắng. Dưới đây là những thắc mắc phổ biến từ bệnh nhân cùng với lời giải đáp giúp bạn hiểu rõ hơn để chủ động trong việc chăm sóc và theo dõi sức khỏe đường ruột:

1. Viêm đại tràng táo bón có nguy hiểm không?

Bệnh không đe dọa tính mạng ngay lập tức nhưng nếu không được điều trị đúng cách, nó có thể gây ra các biến chứng như nứt kẽ hậu môn, trĩ, tắc ruột và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống. Quan trọng là cần chẩn đoán để loại trừ các bệnh lý nguy hiểm hơn.

2. Bệnh có tự khỏi được không?

Rất hiếm khi. Đây là bệnh mạn tính, có xu hướng tái phát theo đợt. Cần có sự quản lý và điều trị lâu dài dưới sự giám sát của bác sĩ.

Viêm đại tràng táo bón là một bệnh lý đại tràng mãn tính cần được quản lý lâu dài. Việc nhận biết đúng triệu chứng, tìm đến bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán chính xác (quan trọng là xác định có sự hiện diện của viêm nhiễm hay không qua nội soi đại tràng và các xét nghiệm) là bước đầu tiên và quan trọng nhất.

*Thông tin trong bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo, không thể thay thế cho việc chẩn đoán và tư vấn điều trị từ bác sĩ chuyên khoa. Nếu bạn có bất kỳ lo ngại nào về sức khỏe, hãy tìm gặp bác sĩ để được thăm khám chính xác.

Đọc thêm:

• Đau đại tràng có đau lưng không?
• Khoảng cách giữa 2 lần nội soi đại tràng là bao lâu?