10 nguyên nhân gây ung thư dạ dày phổ biến nhất

Tỷ lệ mắc ung thư dạ dày tại Việt Nam đang gia tăng nhanh, đặc biệt ở nhóm người trẻ, phản ánh một thực tế đáng lo ngại về sức khỏe tiêu hóa. Phần lớn bệnh nhân chỉ phát hiện bệnh khi đã ở giai đoạn muộn. Vì vậy, hiểu rõ các nguyên nhân gây ung thư dạ dày trở nên cấp thiết để chủ động phòng tránh. 

I. Ung thư dạ dày là gì?

Ung thư dạ dày là bệnh lý ác tính xuất phát từ sự tăng sinh bất thường của các tế bào ở niêm mạc dạ dày. Khi các tế bào này mất kiểm soát và phát triển liên tục, chúng tạo thành khối u và có khả năng xâm lấn vào các lớp sâu hơn của thành dạ dày. Bệnh thường tiến triển âm thầm trong giai đoạn đầu, khiến nhiều người không nhận ra cho đến khi có triệu chứng rõ rệt.

Nếu không được phát hiện sớm, ung thư dạ dày có thể lan sang hạch lympho, gan, phổi hoặc các cơ quan khác thông qua đường máu và bạch huyết. Đây là một trong những ung thư đường tiêu hóa phổ biến và có tỷ lệ tử vong cao, đặc biệt khi chẩn đoán ở giai đoạn muộn. Vì vậy, nhận biết sớm và tầm soát định kỳ đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện tiên lượng cho người bệnh.

II. 10 nguyên nhân gây ung thư dạ dày

Ung thư dạ dày thường bắt đầu từ những thói quen và yếu tố tưởng như vô hại trong cuộc sống hằng ngày. Hiểu rõ các nguyên nhân gây ung thư dạ dày giúp bạn tránh được các yếu tố nguy cơ dẫn đến căn bệnh nguy hiểm này.

1. Nhiễm vi khuẩn HP

Rất nhiều người mang HP mà không có triệu chứng. Nhưng loại vi khuẩn này âm thầm gây viêm, loét và tiến triển thành ung thư theo thời gian. Nếu không xét nghiệm, bạn gần như không thể biết mình đang mang một trong những yếu tố nguy cơ lớn nhất.

2. Ăn mặn, đồ muối chua và thực phẩm ngâm lâu ngày

Thói quen ăn uống tưởng chừng vô hại lại làm tổn thương lớp niêm mạc dạ dày mỗi ngày. Nồng độ muối cao khiến tế bào dễ bị phá vỡ và biến đổi, tạo nền cho ung thư hình thành.

3. Sử dụng thực phẩm nấm mốc hoặc không đảm bảo

Ở nhiều gia đình, việc “tiếc của” hoặc không nhận ra thực phẩm đã hỏng khiến cơ thể dễ tiếp xúc với aflatoxin. Chỉ một lượng nhỏ tích tụ lâu dài cũng đủ tạo ra tổn thương tế bào nghiêm trọng.

4. Rượu bia sử dụng kéo dài

Cồn làm bào mòn niêm mạc, phá vỡ hàng rào bảo vệ tự nhiên của dạ dày. Người uống thường xuyên không chỉ đau dạ dày nhiều hơn mà còn có nguy cơ cao bước vào vòng xoáy viêm, loét, ung thư.

5. Hút thuốc lá và hít khói thuốc thụ động

Mỗi lần hít khói thuốc, dạ dày phải tiếp nhận thêm hàng loạt chất gây ung thư. Nguy hiểm hơn, ngay cả khi bạn không hút nhưng sống chung với người hút thuốc, nguy cơ vẫn tăng đáng kể.

6. Thói quen ăn uống thất thường, căng thẳng kéo dài

Cơ thể cần nhịp sinh học ổn định nhưng việc bỏ bữa, ăn quá nhanh hoặc ăn khuya khiến dạ dày luôn trong tình trạng quá tải. Tổn thương lặp đi lặp lại lâu ngày sẽ khiến bệnh trở thành viêm mạn tính.

7. Béo phì và lười vận động

Thừa cân không chỉ ảnh hưởng vóc dáng mà còn thúc đẩy tình trạng viêm trong cơ thể. Đây là yếu tố mà nhiều người không ngờ lại liên quan mật thiết đến ung thư dạ dày.

8. Viêm loét dạ dày mạn tính không được điều trị đúng cách

Nhiều người tự ý mua thuốc khi đau dạ dày mà không biết tình trạng viêm kéo dài là nền tảng cho các biến đổi tiền ung thư. Kéo dài nhiều năm, nguy cơ ung thư tăng lên rõ rệt.

9. Yếu tố di truyền và tiền sử gia đình

Nếu trong gia đình có người từng mắc ung thư dạ dày, nguy cơ của bạn cao hơn mức bình thường. Đây là nhóm cần tầm soát sớm dù chưa có triệu chứng.

10. Lạm dụng thuốc giảm đau hoặc thuốc gây kích ứng dạ dày

Dùng NSAIDs hoặc corticoid lâu ngày có thể gây loét sâu và phá hủy lớp niêm mạc. Rất nhiều người chủ quan vì đây là thuốc phổ biến nhưng hậu quả lại không hề nhỏ.

Những nguyên nhân gây ung thư dạ dày này có thể âm thầm tích tụ qua từng năm trước khi bùng phát thành bệnh. Nhận diện sớm và hạn chế các nguy cơ trên chính là cách phòng ngừa ung thư dạ dày bền vững nhất.

III. Dấu hiệu ung thư dạ dày dễ bị bỏ qua

Bên cạnh nguyên nhân gây ung thư dạ dày, thì dấu hiệu khởi phát ung thư cũng bị nhiều người chủ quan. Ung thư dạ dày giai đoạn đầu thường rất nhẹ và dễ bị nhầm với viêm dạ dày hay rối loạn tiêu hóa. Dưới đây là những dấu hiệu ung thư dạ dày thường bị bỏ qua.

• Đầy bụng, khó tiêu kéo dài: Cảm giác no nhanh, ăn ít đã đầy, khó tiêu sau bữa ăn… diễn ra nhiều ngày dù không thay đổi chế độ ăn.
• Ăn uống kém, chán ăn, đặc biệt là chán thịt: Người bệnh giảm cảm giác ngon miệng, nhất là với đồ giàu đạm.
• Đau âm ỉ vùng thượng vị: Cơn đau nhẹ, mơ hồ, không theo chu kỳ như đau loét. Người bệnh thường nghĩ do “đau dạ dày thông thường”.
• Buồn nôn hoặc nôn nhẹ sau ăn: Không phải lúc nào cũng nôn mạnh; đôi khi chỉ là cảm giác buồn nôn lặp đi lặp lại.
• Sụt cân không rõ nguyên nhân: Rất nguy hiểm, dù chế độ ăn không thay đổi nhưng cân nặng giảm liên tục.
• Mệt mỏi, thiếu năng lượng: Có thể do thiếu máu mạn tính từ tình trạng chảy máu vi thể trong dạ dày.
• Đi ngoài phân đen hoặc sẫm màu: Xuất hiện ở một số trường hợp có chảy máu tiêu hóa nhẹ.

Những biểu hiện trên thường không đặc biệt, gây nhầm lẫn với bệnh lý dạ dày thông thường. Tuy nhiên, nếu kéo dài trên 2-3 tuần hoặc có xu hướng tăng dần, người bệnh nên chủ động thăm khám và nội soi để tầm soát ung thư dạ dày càng sớm càng tốt.

IV. Làm thế nào để phát hiện sớm bệnh ung thư dạ dày?

Tầm soát sớm ung thư dạ dày là chìa khóa quan trọng giúp tăng cơ hội chữa khỏi và giảm nguy cơ biến chứng. Dưới đây là những phương pháp phát hiện sớm đáng tin cậy nhất, kèm lời khuyên để người bệnh có thể chủ động và bớt lo lắng.

1. Nội soi dạ dày

Nội soi cho phép bác sĩ quan sát trực tiếp toàn bộ niêm mạc dạ dày và phát hiện những tổn thương rất nhỏ mà các phương pháp khác có thể bỏ sót. Đây là phương pháp quan trọng nhất để quan sát vùng tổn thương của dạ dày. Nội soi giúp:

• Phát hiện loét, viêm, dị sản ruột và tổn thương tiền ung thư.
• Lấy mẫu sinh thiết để xác định có tế bào ung thư hay không.
• Đánh giá mức độ tổn thương và đề xuất phác đồ phù hợp.
  

Lời khuyên cho người có ý định nội soi dạ dày:

• Có thể chọn nội soi gây mê để không đau, không khó chịu.
• Nếu bạn từng viêm dạ dày kéo dài hoặc có HP, nên nội soi 1-2 năm/lần.

2. Xét nghiệm tìm vi khuẩn HP

HP là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến viêm loét và ung thư dạ dày. Các xét nghiệm HP phổ biến:

• Test hơi thở (Urea Breath Test): độ chính xác cao, không xâm lấn
• Xét nghiệm phân
• Sinh thiết khi nội soi

Nếu dương tính với HP, hãy điều trị theo phác đồ chuẩn và tái kiểm tra sau điều trị. Việc điều trị HP kịp thời có thể giảm đáng kể nguy cơ ung thư.

3. Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh khi có nghi ngờ

Những kỹ thuật như siêu âm, CT scan hoặc MRI giúp đánh giá mức độ tổn thương sâu hoặc phát hiện u khi bác sĩ nghi ngờ.

Ưu điểm:

• Hỗ trợ xác định phạm vi khối u
• Đánh giá hạch bạch huyết, xâm lấn hoặc di căn

Đây không phải phương pháp tầm soát sớm, nhưng rất quan trọng nếu bạn có triệu chứng kéo dài hoặc nội soi phát hiện bất thường.

4. Khám và tầm soát dạ dày định kỳ

Những người có yếu tố nguy cơ cần kiểm tra thường xuyên hơn, nhằm tầm soát, phòng ngừa ung thư dạ dày:

• Trên 40 tuổi
• Nhiễm HP kéo dài
• Có người thân mắc ung thư dạ dày
• Hút thuốc, uống rượu nhiều
• Bị viêm loét dạ dày mạn tính

Ngay cả khi không có triệu chứng, kiểm tra định kỳ giúp phát hiện tổn thương sớm giúp việc điều trị nhẹ nhàng và mang lại hiệu quả tối ưu nhất.

V. Cách phòng ngừa ung thư dạ dày như thế nào?

Phòng ngừa ung thư dạ dày chủ yếu dựa vào việc kiểm soát các yếu tố nguy cơ và duy trì thói quen sống lành mạnh. Dưới đây là những biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả:

• Điều trị vi khuẩn HP khi có chỉ định: Xét nghiệm và tuân thủ phác đồ diệt HP giúp giảm đáng kể khả năng tiến triển thành ung thư dạ dày.
• Ăn uống lành mạnh: Tăng thực phẩm tươi, rau xanh; hạn chế đồ muối chua, hun khói, chiên rán và thịt chế biến sẵn.
• Tránh rượu bia và bỏ thuốc lá: Hai yếu tố này gây tổn thương niêm mạc và thúc đẩy quá trình viêm kéo dài, làm tăng nguy cơ ung thư.
• Giữ cân nặng ổn định và giảm căng thẳng: Tập luyện đều đặn, ngủ đủ và quản lý stress giúp cải thiện chức năng tiêu hóa và giảm tình trạng viêm mạn.
• Thận trọng khi dùng thuốc giảm đau dài ngày: Một số thuốc có thể gây kích ứng dạ dày; chỉ nên dùng khi có hướng dẫn của bác sĩ.
• Nội soi và kiểm tra định kỳ: Đặc biệt quan trọng với người trên 40 tuổi, nhiễm HP, có viêm dạ dày mạn hoặc gia đình có người mắc ung thư.

Phòng ngừa ung thư dạ dày bắt đầu từ những lựa chọn nhỏ, và việc duy trì thói quen lành mạnh sẽ giúp giảm nguy cơ đáng kể trong dài hạn.

VI. Câu hỏi thường gặp

1. Ung thư dạ dày sống được bao lâu?

Tiên lượng sống của ung thư dạ dày thay đổi đáng kể tùy thuộc vào giai đoạn bệnh và khả năng đáp ứng điều trị của từng người. Một số mốc tham khảo quan trọng gồm:

• Giai đoạn sớm: 70-90% sống sau 5 năm
• Giai đoạn trung gian: 30-50%
• Giai đoạn muộn: <10-20% 

Nhìn chung, người bệnh được phát hiện sớm có cơ hội sống cao hơn nhiều và ít phải trải qua các phương pháp điều trị phức tạp. Vì vậy, tầm soát định kỳ là yếu tố then chốt giúp cải thiện thời gian sống.

2. Ung thư dạ dày có chữa được không?

Khả năng chữa khỏi ung thư dạ dày phụ thuộc chủ yếu vào thời điểm phát hiện và mức độ xâm lấn của khối u. Hiện nay có nhiều phương pháp điều trị hiệu quả như:

• Cắt niêm mạc qua nội soi (EMR/ESD): dành cho giai đoạn rất sớm.
• Phẫu thuật cắt một phần hoặc toàn bộ dạ dày: áp dụng khi u chưa di căn xa.
• Hóa trị – xạ trị: hỗ trợ trước hoặc sau phẫu thuật.

Ở giai đoạn sớm, tỷ lệ chữa khỏi khá cao; ngược lại, giai đoạn muộn chủ yếu điều trị nhằm kéo dài thời gian sống và giảm triệu chứng. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc khám và điều trị sớm.

3. Nội soi có phát hiện ung thư dạ dày không?

Nội soi là phương pháp quan trọng và có độ chính xác cao nhất trong phát hiện sớm ung thư dạ dày hiện nay. Phương pháp này cho phép bác sĩ:

• Quan sát trực tiếp toàn bộ niêm mạc dạ dày.
• Phát hiện sớm các vùng loét, tăng sinh, polyp hoặc tổn thương nghi ngờ.
• Lấy sinh thiết để chẩn đoán xác định.

Nhờ những ưu điểm này, nội soi đóng vai trò trọng tâm trong tầm soát ung thư dạ dày, đặc biệt với người có yếu tố nguy cơ cao hoặc triệu chứng kéo dài.

4. Ung thư dạ dày có nên mổ không?

Phẫu thuật vẫn là phương pháp điều trị chủ đạo cho ung thư dạ dày trong nhiều giai đoạn khác nhau. Tùy vào vị trí, kích thước và mức độ lan rộng của u, bác sĩ có thể chỉ định:

• Cắt một phần dạ dày khi khối u khu trú ở một vùng.
• Cắt toàn bộ dạ dày trong trường hợp u lan rộng hơn.
• Phẫu thuật giảm nhẹ để cải thiện ăn uống, giảm đau hoặc ngăn tắc nghẽn ở giai đoạn muộn. 

Quyết định phẫu thuật luôn được đưa ra sau khi đánh giá toàn diện tình trạng bệnh, thể trạng và mục tiêu điều trị, nhằm mang lại hiệu quả tối ưu nhất cho người bệnh.

Nhìn vào các nguyên nhân gây ung thư dạ dày, dễ thấy phần lớn xuất phát từ nhiễm khuẩn, chế độ ăn uống và lối sống thiếu lành mạnh. Việc nhận biết sớm và thăm khám định kỳ, kết hợp thay đổi thói quen, có thể giúp giảm nguy cơ rõ rệt. Việc chủ động phòng ngừa luôn hiệu quả hơn điều trị muộn.