Nghĩa vụ quân sự là trách nhiệm thiêng liêng của công dân trong độ tuổi quy định. Tuy nhiên, không phải ai cũng có đủ điều kiện sức khỏe để tham gia. Một trong những thắc mắc phổ biến hiện nay là bị đau dạ dày có phải đi nghĩa vụ không và bệnh lý này có ảnh hưởng đến kết quả khám tuyển hay không. Vậy quy định cụ thể của pháp luật về vấn đề này như thế nào?
Mục lục
I. Quy định chung về tiêu chuẩn sức khỏe tham gia nghĩa vụ quân sự
Tiêu chuẩn sức khỏe là cơ sở pháp lý quan trọng nhất để Hội đồng khám sức khỏe quân sự (HĐKSSK) đưa ra kết luận.
1. Căn cứ pháp lý
Mọi quy trình khám sức khỏe phục vụ NVQS đều tuân thủ các văn bản sau:
- Thông tư liên tịch số 16/2016/TTLT-BYT-BQP (Thông tư 16): Quy định chi tiết về việc khám sức khỏe thực hiện NVQS.
- Thông tư 148/2018/TT-BQP (và các văn bản thay thế/sửa đổi sau này): Quy định tuyển chọn và gọi công dân nhập ngũ.
2. Hệ thống phân loại sức khỏe quân đội (Loại 1 đến Loại 6)
Theo Thông tư 16, sức khỏe của công dân được phân loại thành 6 mức, dựa trên kết quả khám của 8 chuyên khoa. Mỗi chuyên khoa sẽ được đánh giá bằng một điểm từ 1 đến 6.
| Phân loại sức khỏe | Ý nghĩa | Tiêu chuẩn nhập ngũ |
| Loại 1 (Rất tốt) | Đạt tất cả các chỉ tiêu sức khỏe (điểm 1 cho 8 chuyên khoa). | Đủ điều kiện nhập ngũ |
| Loại 2 (Tốt) | Có một hoặc một vài chỉ tiêu bị giảm sút không đáng kể (điểm 2). | Đủ điều kiện nhập ngũ |
| Loại 3 (Khá) | Có một hoặc một vài chỉ tiêu bị giảm sút nhẹ (điểm 3). | Đủ điều kiện nhập ngũ |
| Loại 4 (Trung bình) | Có một hoặc một vài chỉ tiêu bị giảm sút rõ rệt (điểm 4). | Tạm hoãn hoặc miễn |
| Loại 5 (Kém) | Có một hoặc một vài chỉ tiêu bị giảm sút nhiều (điểm 5). | Tạm hoãn hoặc miễn |
| Loại 6 (Rất kém) | Không đủ điều kiện sức khỏe để tại ngũ (điểm 6). | Miễn |
Nguyên tắc chung: Công dân chỉ được gọi nhập ngũ khi đạt sức khỏe Loại 1, loại 2 hoặc loại 3. Bất kỳ công dân nào có một chỉ tiêu (trong 8 chuyên khoa) bị đánh giá từ điểm 4 trở lên sẽ bị phân loại sức khỏe chung từ loại 4 trở lên và có thể được tạm hoãn hoặc miễn.
II. Đau dạ dày thuộc nhóm bệnh nào theo phân loại?
Đau dạ dày, viêm loét dạ dày tá tràng hay trào ngược dạ dày thực quản (GERD) đều nằm trong nhóm bệnh lý đường tiêu hóa.
Để xác định mức độ, quân y sử dụng các mã bệnh cụ thể trong bảng này, dựa trên tổn thương thực thể (chủ yếu là kết quả nội soi) và tính chất mạn tính của bệnh.
1. Phân loại mức độ bệnh dạ dày theo tiêu chuẩn sức khỏe quân y
Dưới đây là cách mà các mức độ của bệnh lý dạ dày được xếp loại sức khỏe (chỉ tiêu) theo quy định của Thông tư 16/2016:
| Tình trạng bệnh lý dạ dày/tá tràng | Phân loại sức khỏe | Quyết định NVQS |
| Viêm dạ dày cấp tính hoặc viêm dạ dày nhẹ (chỉ rối loạn chức năng, không có loét). | Loại 1, Loại 2 | Vẫn nhập ngũ |
| Loét dạ dày tá tràng đã điều trị khỏi, ổn định. | Loại 3 | Vẫn nhập ngũ |
| Viêm loét dạ dày tá tràng mạn tính có giấy tờ y tế chứng minh (tái phát nhiều lần, điều trị dài ngày). | Loại 4 | Xem xét tạm hoãn |
| Loét dạ dày tá tràng mạn tính gây biến chứng nhẹ (như thiếu máu nhẹ, chưa ảnh hưởng nhiều). | Loại 5 | Xem xét tạm hoãn |
| Loét dạ dày tá tràng mạn tính có biến chứng nặng (xuất huyết, hẹp môn vị, thủng, ung thư hóa, hoặc đã phẫu thuật). | Loại 6 | Miễn hẳn |
2. Sự khác biệt giữa đau dạ dày chức năng và viêm loét mạn tính
| Yếu Tố | Đau dạ dày chức năng / Viêm nhẹ | Viêm loét dạ dày mạn tính |
| Tổn thương thực thể | KHÔNG có loét, chỉ là viêm niêm mạc nhẹ hoặc rối loạn nhu động. | Có loét, sẹo xơ hoặc các biến chứng khác (chứng minh qua nội soi). |
| Tính chất bệnh | Cấp tính, chỉ đau khi stress, ăn uống thất thường, dễ ổn định. | Tái phát nhiều lần, cần điều trị định kỳ, khó hồi phục hoàn toàn. |
| Phân loại sức khỏe | Loại 1, 2, 3 (Đủ điều kiện NVQS). | Loại 4, 5, 6 (Có thể tạm hoãn/miễn). |
III. Bị đau dạ dày có phải đi nghĩa vụ không?
Bị đau dạ dày có phải đi nghĩa vụ không? Câu trả lời phụ thuộc hoàn toàn vào việc bệnh lý dạ dày của bạn được HĐKSSK xếp vào loại nào (từ Loại 1 đến Loại 6).
1. Các trường hợp đau dạ dày vẫn phải nhập ngũ
Bạn vẫn phải nhập ngũ nếu kết quả khám tổng quát (bao gồm chỉ tiêu tiêu hóa) đạt Loại 1, Loại 2 hoặc Loại 3.
- Viêm dạ dày cấp tính hoặc nhẹ: Đây là trường hợp phổ biến nhất. Chỉ cần điều chỉnh chế độ ăn uống, bệnh sẽ ổn định. Quân y sẽ xếp loại 1, 2.
- Loét dạ dày đã lành: Đã từng bị loét nhưng kết quả nội soi gần nhất cho thấy vết loét đã lành, không còn tái phát trong 12 tháng qua. Quân y sẽ xếp loại 3.
- Không có hồ sơ chứng minh: Nếu bạn chỉ khai báo đau dạ dày nhưng không cung cấp được bất kỳ hồ sơ y tế nào (đặc biệt là nội soi) chứng minh tổn thương thực thể mạn tính, HĐKSSK sẽ dựa vào khám lâm sàng. Nếu khám lâm sàng bình thường, bạn vẫn bị xếp loại 2 hoặc 3 và phải đi NVQS.
2. Các trường hợp được tạm hoãn hoặc miễn nhập ngũ
Bạn có thể được xem xét tạm hoãn hoặc miễn khi bệnh lý dạ dày được xếp Loại 4, Loại 5, hoặc Loại 6.
- Viêm loét dạ dày tá tràng mạn tính: Cần có giấy tờ xác nhận bệnh tái phát nhiều lần (ít nhất 2 lần/năm) trong thời gian dài, ảnh hưởng rõ rệt đến thể trạng, ăn uống, và cân nặng.
- Loét dạ dày gây biến chứng:Đã từng bị xuất huyết tiêu hóa, sẹo xơ gây hẹp môn vị, thủng dạ dày, hoặc loét sâu, viêm teo đét dạ dày (Nguy cơ ung thư).
- Phẫu thuật dạ dày/tá tràng: Đã phẫu thuật cắt một phần dạ dày hoặc tạo hình môn vị do loét hoặc các biến chứng khác.
- Thiếu máu kéo dài: Thiếu máu nặng do mất máu rỉ rả từ vết loét mạn tính, có chỉ số xét nghiệm huyết học thấp.
Yếu tố quan trọng nhất để được tạm hoãn/miễn là bệnh phải:
- Được xác định là mạn tính và có tổn thương thực thể.
- Có hồ sơ y tế từ tuyến huyện trở lên xác nhận.
IV. Thủ tục và giấy tờ để xin tạm hoãn nghĩa vụ do đau dạ dày
Quá trình khám sức khỏe NVQS thường không bao gồm các xét nghiệm chuyên sâu như nội soi. Do đó, việc chủ động chuẩn bị hồ sơ y tế là bắt buộc để chứng minh tình trạng bệnh lý mạn tính của mình.
1. Chuẩn bị Hồ sơ y tế
Hồ sơ phải có dấu đỏ và xác nhận của các cơ sở khám chữa bệnh tuyến huyện trở lên (Bệnh viện Đa khoa Huyện/Quận, Bệnh viện Tỉnh/Thành phố hoặc Bệnh viện Trung ương).
- Kết quả nội soi dạ dày/tá tràng gần nhất: Chứng minh có tổn thương thực thể (loét, viêm nặng, sẹo xơ).
- Hồ sơ bệnh án hoặc giấy ra viện (bản sao công chứng): Cần thiết nếu đã từng nhập viện cấp cứu do xuất huyết tiêu hóa hoặc thủng dạ dày.
- Giấy xác nhận điều trị định kỳ hoặc Sổ khám bệnh: Chứng minh bệnh lý là mạn tính và tái phát (đã điều trị nhiều đợt trong thời gian dài).
- Các kết quả xét nghiệm liên quan: Xét nghiệm H. Pylori, Công thức máu (để chứng minh thiếu máu do mất máu mạn tính).
2. Quy trình nộp và thẩm định hồ sơ
Bước 1: Kê khai tiền sử bệnh: Trước khi khám, công dân được phát tờ khai sức khỏe. Bạn phải kê khai trung thực và đầy đủ về tiền sử bệnh đau dạ dày.
Bước 2: Nộp hồ sơ y tế: Khi đến khám, bạn cần nộp bộ hồ sơ y tế đã chuẩn bị cho HĐKSSK cấp Huyện/Quận.
Bước 3: Hội đồng thẩm định: Bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa của HĐKSSK sẽ khám lâm sàng, kết hợp đối chiếu với hồ sơ y tế bạn cung cấp.
Bước 4: Ra quyết định
- Nếu hồ sơ đầy đủ, chứng minh bệnh mạn tính nặng (loét, biến chứng), bạn sẽ được xếp Loại 4, 5, hoặc 6 và được xem xét tạm hoãn/miễn.
- Nếu hồ sơ không đầy đủ, hoặc bệnh chỉ ở mức nhẹ, bạn sẽ được xếp Loại 1, 2 hoặc 3 và vẫn nhập ngũ.
V. Các trường hợp được miễn hoặc tạm hoãn nghĩa vụ quân sự khác
Ngoài bệnh lý dạ dày, công dân cũng cần nắm rõ các tiêu chuẩn sức khỏe khác được quy định tại Thông tư 16 để xem xét việc miễn hoặc tạm hoãn NVQS.
1. Các bệnh lý thường gặp dẫn đến miễn/tạm hoãn (Loại 4, 5, 6)
| Nhóm bệnh lý | Tình trạng được miễn/tạm hoãn (Ví dụ) |
| Mắt (Thị lực) | Cận thị hoặc viễn thị nặng từ -5.0 Diop trở lên (được xếp Loại 4), hoặc các bệnh lý mạn tính về mắt (glaucoma, thoái hóa võng mạc). |
| Tai mũi họng | Viêm tai xương chũm mạn tính, điếc nghề nghiệp nặng (được xếp Loại 4 trở lên), thủng màng nhĩ mạn tính. |
| Răng hàm mặt | Mất từ 5 răng trở lên, hoặc viêm quanh răng nặng ảnh hưởng chức năng nhai (được xếp Loại 4 trở lên). |
| Tim mạch | Bệnh tim bẩm sinh, tăng huyết áp mạn tính, rối loạn nhịp tim đã được chẩn đoán xác định. |
| Thần kinh/Tâm thần | Động kinh, rối loạn lo âu, rối loạn tâm thần mạn tính cần điều trị kéo dài. |
| Cơ xương khớp | Thoái hóa khớp nặng, viêm khớp dạng thấp, dị tật cột sống (gù, vẹo nặng), mất chức năng khớp. |
| Da liễu | Vảy nến diện rộng, nấm sâu mạn tính, viêm da cơ địa nặng. |
2. Tiêu chuẩn thể hình đặc biệt
Ngoài bệnh lý, các tiêu chí về thể hình và thể lực cũng là cơ sở để tạm hoãn hoặc miễn:
- Chiều cao: Không đủ tiêu chuẩn chiều cao theo quy định của địa phương (thường là dưới 1m57).
- Cân nặng: Quá gầy (dưới 43 kg, chỉ số BMI dưới 18.5) hoặc quá béo phì (BMI trên 30, hoặc béo phì độ III).
3. Tạm hoãn theo quy định Khác (Không do sức khỏe)
Luật NVQS cũng quy định các trường hợp tạm hoãn không liên quan đến sức khỏe:
- Về học vấn: Đang học tại cơ sở giáo dục phổ thông, đại học, cao đẳng hệ chính quy.
- Về hoàn cảnh: Là lao động duy nhất phải trực tiếp nuôi dưỡng người khác (không còn khả năng lao động, hoặc chưa đến tuổi lao động); có anh/chị/em ruột là hạ sĩ quan, chiến sĩ đang phục vụ tại ngũ.
- Về chức vụ: Cán bộ, công chức, viên chức được tuyển dụng lần đầu.
Như vậy, “bị đau dạ dày có phải đi nghĩa vụ không?” cần được đánh giá dựa trên mức độ bệnh và hồ sơ y tế hợp lệ. Không phải ai bị đau dạ dày cũng được miễn nghĩa vụ. Do đó người bệnh nên thăm khám chính xác và chuẩn bị giấy tờ chứng minh rõ ràng trước khi khám tuyển.
Dược sĩ Nguyễn Thị Thu – Tốt nghiệp chuyên ngành Quản lý và cung ứng thuốc – Cao đẳng dược TW Hải Dương với 6 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực trình dược, đã thực tập, công tác tại nhiều nhà thuốc khác nhau.
