[Giải đáp]: Dạ dày có tiêu hóa được xương không? Có nguy hiểm không?

Trong quá trình ăn uống, việc lỡ nuốt phải xương cá hay một mảnh xương gà nhỏ là một sự cố không ai mong muốn nhưng lại khá phổ biến. Tình huống này ngay lập tức làm dấy lên một câu hỏi quan trọng: Liệu dạ dày có tiêu hóa được xương không? Hay đây là một quan niệm sai lầm tiềm ẩn nhiều nguy cơ y tế?

Bài viết này của Yumangel sẽ cung cấp câu trả lời khoa học, dễ hiểu và một hướng dẫn xử lý an toàn, chính xác khi gặp tình huống này, giúp bạn bảo vệ hệ tiêu hóa của mình một cách tốt nhất.

I. Dạ dày có tiêu hóa được xương không?

Để trả lời câu hỏi này một cách chính xác, câu trả lời là vừa có, vừa không. Khả năng tiêu hóa xương của dạ dày không tuyệt đối mà phụ thuộc vào ba yếu tố chính: kích thước, độ cứng của xương và cấu trúc của nó.

1. Khi nào dạ dày có thể xử lý được xương?

Dạ dày của con người có thể xử lý được những mảnh xương rất nhỏ, mềm, chẳng hạn như xương dăm của cá.

• Cơ chế hóa học:

• • Axit clohydric (HCl) trong dịch vị dạ dày, với nồng độ pH rất thấp (khoảng 1.5 – 3.5), có khả năng tấn công vào thuộc tính khoáng chất của xương. Axit mạnh này sẽ hòa tan Canxi Photphat – thành phần chính làm cho xương trở nên cứng.
  • Song song đó, enzyme Pepsin – một enzyme tiêu hóa protein cực mạnh – sẽ phân hủy Collagen, là loại protein hữu cơ chiếm phần lớn trong cấu trúc xương.

• Kết quả: Nhờ sự kết hợp này, các mảnh xương nhỏ sẽ được làm mềm, phá vỡ cấu trúc và có thể đi qua đường ruột một cách an toàn để đào thải ra ngoài theo phân.

Dạ dày có tiêu hóa được xương không? Câu trả lời là có với xương nhỏ, mềm

2. Khi nào dạ dày không thể tiêu hóa hoàn toàn xương?

Đối với các mảnh xương lớn, cứng và có độ sắc nhọn cao như xương gà, xương heo, xương sườn, dạ dày con người gần như không thể tiêu hóa hoàn toàn.

• Lý do: Thời gian lưu trong dạ dày (khoảng 2-6 tiếng) không đủ lâu và nồng độ axit không đủ mạnh để phá vỡ hoàn toàn một cấu trúc xương lớn và đặc.
• Nhấn mạnh: Nguy cơ lớn nhất lúc này không nằm ở việc xương không được tiêu hóa, mà đến từ tổn thương cơ học do các cạnh sắc nhọn của mảnh xương gây ra trên đường đi của nó.

II. Nguy hiểm tiềm tàng khi nuốt phải xương

Nuốt phải xương không chỉ đơn thuần gây ra cảm giác hóc xương khó chịu ở cổ họng mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro nghiêm trọng cho toàn bộ ống tiêu hóa.

• Tắc nghẽn thực quản: Xương có thể mắc kẹt trong thực quản, gây đau ngực, khó nuốt hoặc cảm giác vướng ở cổ họng. Nếu không được xử lý kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến viêm hoặc tổn thương thực quản.
• Thủng niêm mạc: Xương sắc nhọn có thể làm rách hoặc thủng niêm mạc thực quản, dạ dày hoặc ruột, gây đau dữ dội, chảy máu nội tạng hoặc thậm chí là xuất huyết tiêu hóa.
• Nhiễm trùng: Nếu xương gây tổn thương và để lại vết rách trong đường tiêu hóa, vi khuẩn từ thức ăn hoặc môi trường bên trong cơ thể có thể xâm nhập, dẫn đến nhiễm trùng như viêm phúc mạc hoặc áp-xe (1).
• Tắc ruột: Trong một số trường hợp, xương không được tiêu hóa hoàn toàn có thể di chuyển xuống ruột và gây tắc nghẽn, dẫn đến đau bụng dữ dội, nôn mửa và cần can thiệp y tế khẩn cấp.
• Ảnh hưởng lâu dài: Việc nuốt xương thường xuyên hoặc không xử lý đúng cách có thể làm tổn thương niêm mạc dạ dày, tăng nguy cơ mắc các bệnh lý như viêm loét dạ dày hoặc trào ngược dạ dày thực quản.

Do đó, cần đặc biệt cẩn thận khi ăn các món ăn có xương, đặc biệt là với trẻ em, người già hoặc những người có hệ tiêu hóa nhạy cảm.

Xương sắc nhọn có thể làm rách hoặc thủng niêm mạc thực quản, dạ dày hoặc ruột

III. Làm gì khi lỡ nuốt phải xương?

Hành động đúng đắn và kịp thời có thể giúp bạn tránh được những biến chứng nguy hiểm.

Bước 1: Giữ bình tĩnh và đánh giá tình hình

Điều quan trọng nhất là không hoảng loạn. Cố gắng xác định xem mảnh xương bạn nuốt là to hay nhỏ, có cảm giác đau hay vướng ở đâu không. Nếu xương nhỏ và trôi qua dễ dàng mà không gây đau, có thể nó sẽ được đào thải an toàn.

Bước 2: Tuyệt đối không làm những mẹo dân gian sau

Các mẹo truyền miệng không có cơ sở khoa học có thể khiến tình hình tồi tệ hơn.

• Không cố nuốt cục cơm to, vỏ cam, chuối: Hành động này có thể đẩy mảnh xương cắm sâu hơn vào niêm mạc hoặc gây tổn thương thêm.

• Không cố móc họng để nôn: Việc này có thể gây trầy xước, rách họng và làm axit dạ dày trào ngược, gây bỏng thực quản.

Bước 3: Khi nào cần đến cơ sở y tế ngay lập tức?

Hãy đến bệnh viện ngay nếu bạn gặp bất kỳ dấu hiệu cảnh báo nào sau đây:

• Đau nhói, liên tục ở cổ, ngực hoặc bụng.

• Khó thở, thở khò khè hoặc cảm giác nghẹn.

• Không thể nuốt nước bọt, chảy nhiều dãi.

• Ho ra máu hoặc nôn ra máu.

• Sốt cao, nôn ói liên tục.

Bước 4: Tại bệnh viện, bác sĩ sẽ làm gì?

Để đảm bảo an toàn, các bác sĩ sẽ tiến hành các bước chẩn đoán và can thiệp chuyên nghiệp.

• Chẩn đoán: Bác sĩ có thể chỉ định chụp X-quang hoặc chụp CT (phương pháp hiệu quả nhất để xác định vị trí xương) để tìm dị vật.

• Can thiệp: Phương pháp phổ biến và an toàn nhất là nội soi tiêu hóa. Bác sĩ sẽ dùng một ống mềm có gắn camera để quan sát và sử dụng dụng cụ chuyên dụng để gắp mảnh xương ra ngoài.

• Trường hợp phức tạp: Nếu đã xảy ra biến chứng như thủng ruột, bệnh nhân có thể cần phẫu thuật khẩn cấp để xử lý tổn thương.

Bác sĩ sẽ dùng một ống mềm có gắn camera để quan sát và sử dụng dụng cụ chuyên dụng để gắp mảnh xương ra ngoài

IV. Khi nào nuốt phải xương cần đến bệnh viện?

Không phải tất cả các trường hợp nuốt phải xương đều cần can thiệp y tế, nhưng nếu xuất hiện các dấu hiệu cảnh báo sau đây, người bệnh nên đến cơ sở y tế ngay lập tức để tránh biến chứng nguy hiểm:

• Có cảm giác đau hoặc vướng dai dẳng ở cổ họng, ngực hoặc bụng: Nếu đau kéo dài hơn 6–12 tiếng, không giảm sau khi ăn uống mềm.
• Khó thở, khò khè, đau tức ngực: Đây có thể là dấu hiệu dị vật chèn ép vào đường hô hấp hoặc gây tổn thương thực quản, rất nguy hiểm nếu không xử lý kịp thời.
• Nôn ra máu hoặc ho ra máu: cho thấy niêm mạc đường tiêu hóa đã bị rách hoặc chảy máu, thường do mảnh xương sắc nhọn làm tổn thương lớp lót bên trong đường tiêu hóa.
• Đau bụng dữ dội, quặn từng cơn, buồn nôn, tiêu chảy, sốt nhẹ: Đây là dấu hiệu của viêm, loét hoặc thủng – cần nội soi, chụp X-quang hoặc CT để xác định vị trí xương.
• Đi ngoài ra máu hoặc phân có màu đen: Cho thấy mảnh xương có thể đã làm chảy máu trong đường ruột, đặc biệt ở dạ dày hoặc tá tràng. Cần kiểm tra ngay để tránh mất máu, có thể gây nguy hiểm nếu để lâu.

Vậy dạ dày có tiêu hóa được xương không? Câu trả lời là có, nhưng chỉ với những mảnh xương rất nhỏ và mềm, và khả năng này rất hạn chế. Đối với xương cứng, lớn và sắc nhọn, dạ dày không thể phân hủy hoàn toàn, và nguy cơ lớn nhất đến từ tổn thương cơ học mà chúng có thể gây ra.

*Bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo và cung cấp thông tin, không thay thế cho chẩn đoán hoặc tư vấn y tế chuyên nghiệp. Luôn tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc các chuyên gia y tế có trình độ về bất kỳ tình trạng sức khỏe nào.

Đọc thêm:

• Nội soi dạ dày không gây mê
• Nội soi dạ dày gây mê