Thốn hậu môn là bệnh gì? Toàn tập về đau thốn hậu môn

Đau thốn hậu môn nếu kéo dài kèm theo biển hiện ngứa ngáy, đại điện khó, chảy máu khi đi đại tiện có thể là dấu hiệu cảnh báo nhiều bệnh lý thuộc khu vực hậu môn – trực tràng như trĩ, rò hậu môn, nứt kẽ hậu môn, áp xe hậu môn…Vì vậy bạn cần tìm hiểu và nắm được nguyên nhân, cách điều trị và phòng ngừa đau thốn hậu môn để bảo vệ sức khỏe của mình. Cùng Yumangel tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

I. Thốn hậu môn là bệnh gì?

1. Định nghĩa

Thốn hậu môn là cảm giác đau nhói, buốt như bị kim châm hoặc co thắt đột ngột ở vùng hậu môn. Cơn đau thường xuất hiện bất ngờ, có thể kéo dài trong vài giây đến vài phút, sau đó biến mất. Tuy nhiên, nếu hiện tượng này diễn ra thường xuyên, kèm theo các triệu chứng bất thường khác, đó có thể là dấu hiệu cảnh báo một số bệnh lý hậu môn – trực tràng tiềm ẩn.

Thốn hậu môn có thể xảy ra vào ban đêm, khi đi đại tiện hoặc ngay cả khi đang nghỉ ngơi, và không nhất thiết phải đi kèm với chảy máu hay thay đổi phân. Người bệnh thường cảm thấy khó chịu, lo lắng và ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống.

2. Phân biệt  thốn hậu môn với đau hậu môn, đau rát hậu môn

Mặc dù đều là bệnh lý hậu môn, nhưng thốn hậu môn, đau hậu môn và đau rát hậu môn là ba khái niệm khác nhau về mặt cảm giác, nguyên nhân và cách biểu hiện.

Triệu chứng	Thốn hậu môn	Đau hậu môn	Đau rát hậu môn
Cảm giác	Đau nhói, buốt như điện giật, châm kim	Đau âm ỉ, nhức nhối hoặc co thắt dữ dội	Cảm giác nóng rát, bỏng cháy
Thời điểm xảy ra	Đột ngột, bất chợt, thường về đêm hoặc khi ngồi lâu	Trong hoặc sau đại tiện, khi vận động mạnh	Sau đại tiện, lau chùi mạnh hoặc bị kích ứng
Nguyên nhân phổ biến	Co thắt cơ vùng chậu, rối loạn thần kinh, stress	Bệnh trĩ, nứt kẽ hậu môn, áp xe hậu môn	Viêm da quanh hậu môn, nứt kẽ, dị ứng giấy vệ sinh
Thời gian kéo dài	Vài giây đến vài phút, có thể tái phát nhiều lần	Kéo dài hàng giờ hoặc cả ngày nếu không điều trị	Tùy vào mức độ tổn thương ngoài da
Mức độ nguy hiểm	Có thể là dấu hiệu của bệnh lý tiềm ẩn	Thường liên quan đến bệnh lý hậu môn – trực tràng	Thường nhẹ, nhưng nếu kéo dài có thể gây biến chứng

II. Tại sao bị thốn hậu môn?

Cảm giác thốn hậu môn không chỉ gây khó chịu mà còn có thể là dấu hiệu của nhiều vấn đề sức khỏe khác nhau, từ những nguyên nhân đơn giản đến các bệnh lý cần được thăm khám và điều trị kịp thời. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến khiến bạn gặp phải tình trạng này.

1. Trĩ

Trĩ là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra cảm giác thốn hậu môn. Đây là tình trạng các tĩnh mạch ở vùng hậu môn, trực tràng bị sưng và viêm.

1.1. Triệu chứng

• Đau rát, ngứa, khó chịu ở vùng hậu môn, đặc biệt khi đi đại tiện.
• Chảy máu khi đi ngoài, máu thường có màu đỏ tươi, dính trên giấy vệ sinh hoặc lẫn trong phân.
• Sa búi trĩ: có thể xuất hiện khối thịt lồi ra ngoài hậu môn khi đi đại tiện, ban đầu có thể tự co lên nhưng sau đó cần phải dùng tay đẩy vào hoặc không thể đẩy vào được.
• Cảm giác vướng víu, thốn ở hậu môn.

1.2. Nguy cơ

• Thiếu máu do mất máu mãn tính.
• Nhiễm trùng búi trĩ hoặc vùng hậu môn.
• Nghẹt búi trĩ, hoại tử (tình trạng nguy hiểm cần cấp cứu).

Cảm giác thốn hậu môn do trĩ thường xuất hiện khi búi trĩ bị sưng to, viêm hoặc sa ra ngoài. Việc nhận biết sớm các triệu chứng giúp ngăn ngừa biến chứng và có phương pháp điều trị hiệu quả.

2. Nứt kẽ hậu môn

Nứt kẽ hậu môn là những vết rách nhỏ ở lớp niêm mạc ống hậu môn, thường do táo bón hoặc phân cứng gây ra.

2.1. Triệu chứng

• Đau dữ dội, như bị rách hoặc xé, đặc biệt khi đi đại tiện và kéo dài vài giờ sau đó.
• Chảy máu tươi, lượng ít.
• Cảm giác bỏng rát, ngứa ở hậu môn.
• Thốn, co thắt cơ vòng hậu môn.

2.2. Nguy cơ

• Các cơn đau mãn tính ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
• Nhiễm trùng vết nứt.
• Có thể phát triển thành rò hậu môn nếu không được điều trị dứt điểm.

Nứt kẽ hậu môn thường gây đau cấp tính và dữ dội hơn trĩ, khiến người bệnh sợ đi đại tiện, dẫn đến tình trạng táo bón càng nặng hơn, tạo thành một vòng luẩn quẩn. Điều trị nứt kẽ cần tập trung vào việc làm mềm phân và giảm co thắt cơ vòng hậu môn để vết thương có thể lành lại.

3. Rò hậu môn, áp xe hậu môn

Áp xe hậu môn là tình trạng tụ mủ do nhiễm trùng tuyến hậu môn, nếu không điều trị kịp thời có thể dẫn đến rò hậu môn.

3.1. Triệu chứng

• Áp xe hậu môn: Đau nhức dữ dội, sưng, nóng, đỏ ở vùng quanh hậu môn. Có thể kèm theo sốt, ớn lạnh. Khi áp xe vỡ, mủ chảy ra ngoài.
• Rò hậu môn: Chảy dịch mủ liên tục hoặc ngắt quãng từ một lỗ nhỏ cạnh hậu môn, gây ẩm ướt, ngứa ngáy và có mùi hôi. Đau nhức có thể tăng lên khi ngồi hoặc đi đại tiện. Cảm giác thốn hoặc khó chịu sâu bên trong hậu môn.

3.2. Nguy cơ

• Nhiễm trùng huyết (đối với áp xe nặng).
• Rò hậu môn phức tạp, khó điều trị.
• Tái phát nhiều lần.
• Suy giảm chất lượng cuộc sống do đau đớn và khó chịu mãn tính.

Áp xe và rò hậu môn là những bệnh lý nhiễm trùng nghiêm trọng, thường cần can thiệp y tế sớm để dẫn lưu mủ và phẫu thuật điều trị rò. Thốn hậu môn trong trường hợp này là do viêm nhiễm và sự hình thành của các đường rò, cần được xử lý triệt để để tránh tái phát và biến chứng.

4. Nguyên nhân khác

Dưới đây là các nguyên nhân lành tính gây thốn hậu môn, khi kéo dài có thể dẫn đến các tổn thương nghiêm trọng.

4.1. Táo bón kinh niên

Táo bón kinh niên là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây tổn thương và gây thốn hậu môn. Việc rặn nhiều khi đi đại tiện và phân cứng có thể gây áp lực lên các tĩnh mạch, dẫn đến trĩ, nứt kẽ hoặc thậm chí là sa trực tràng.

4.2. Quan hệ qua đường hậu môn

Quan hệ qua đường hậu môn không an toàn hoặc quá mạnh bạo có thể gây ra các tổn thương trực tiếp lên niêm mạc hậu môn, dẫn đến rách, chảy máu, đau rát và cảm giác thốn.

4.3. Sau sinh, sau phẫu thuật

• Sau sinh: Áp lực trong quá trình rặn đẻ có thể làm giãn các cơ sàn chậu và tĩnh mạch vùng hậu môn, dẫn đến trĩ hoặc sa trực tràng ở phụ nữ.
• Sau phẫu thuật: Các phẫu thuật vùng hậu môn, trực tràng (ví dụ như phẫu thuật trĩ, rò hậu môn) có thể gây đau, sưng và thốn trong giai đoạn hồi phục.

Cảm giác thốn trong các trường hợp này thường là tạm thời và có thể kiểm soát bằng thuốc giảm đau và chăm sóc vết thương đúng cách. Việc phục hồi sau sinh hoặc sau phẫu thuật cần tỉ mỉ và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ.

5. Vệ sinh chưa sạch

Vệ sinh vùng hậu môn kém có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển, gây viêm nhiễm, ngứa ngáy và cảm giác khó chịu, thốn rát. Ngược lại, việc vệ sinh quá mạnh hoặc sử dụng xà phòng có tính tẩy rửa cao cũng có thể gây kích ứng.

6. Yếu tố nội tiết

• Phụ nữ có kinh: Một số phụ nữ có thể cảm thấy khó chịu hoặc thốn hậu môn nhẹ trong chu kỳ kinh nguyệt do sự thay đổi hormone và tăng lưu lượng máu đến vùng chậu.
• Phụ nữ mang thai: Thai kỳ làm tăng áp lực lên vùng chậu, cùng với sự thay đổi hormone có thể làm giãn mạch máu, dễ dẫn đến táo bón và bệnh trĩ, từ đó gây ra cảm giác thốn.

Các yếu tố nội tiết thường gây ra cảm giác thốn hậu môn tạm thời và có thể được cải thiện sau khi chu kỳ kinh nguyệt kết thúc hoặc sau khi sinh. Phụ nữ mang thai cần đặc biệt chú ý đến chế độ ăn uống và vận động để giảm nguy cơ táo bón và trĩ.

7. Thói quen ăn uống, sinh hoạt không điều độ

• Chế độ ăn ít chất xơ, uống ít nước là nguyên nhân chính gây táo bón, từ đó dẫn đến các vấn đề ở hậu môn.
• Ít vận động: Lối sống ít vận động làm chậm quá trình tiêu hóa và lưu thông máu, góp phần gây táo bón và các bệnh lý hậu môn.
• Thói quen nhịn đi đại tiện làm phân bị ứ đọng, khô cứng hơn, gây khó khăn khi đi ngoài và tăng nguy cơ tổn thương hậu môn.

Thay đổi thói quen ăn uống và sinh hoạt là biện pháp phòng ngừa và hỗ trợ điều trị hiệu quả thốn hậu môn. Việc xây dựng một lối sống lành mạnh, bao gồm chế độ ăn giàu chất xơ, uống đủ nước và vận động thường xuyên, sẽ giúp duy trì sức khỏe đường ruột và hậu môn.

III. Triệu chứng của đau thốn vùng hậu môn

Đau thốn vùng hậu môn không phải là một bệnh mà là một triệu chứng của nhiều tình trạng bệnh lý khác nhau. Việc nhận biết các triệu chứng đi kèm sẽ giúp bạn xác định được nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của vấn đề.

1. Triệu chứng

Cảm giác thốn hậu môn có thể biểu hiện đa dạng, tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra:

• Cảm giác đau nhức, rát bỏng: Thường gặp trong các trường hợp viêm nhiễm, nứt kẽ hậu môn hoặc trĩ. Cơn đau có thể xuất hiện liên tục hoặc chỉ khi đi đại tiện, ngồi lâu.
• Ngứa ngáy dữ dội: Đây là triệu chứng phổ biến của trĩ, nứt kẽ hoặc nhiễm trùng vùng hậu môn do vệ sinh kém.
• Chảy máu khi đi đại tiện: Máu có thể là màu đỏ tươi dính trên giấy vệ sinh hoặc lẫn trong phân. Đây là dấu hiệu thường thấy của trĩ và nứt kẽ hậu môn.
• Sưng tấy, có khối u hoặc búi thịt lồi ra: Đây là đặc trưng của bệnh trĩ (búi trĩ sa ra ngoài) hoặc áp xe hậu môn (khối mủ sưng tấy).
• Tiết dịch bất thường: Dịch mủ, dịch vàng hôi có thể chảy ra từ vùng hậu môn, đặc biệt là trong trường hợp rò hậu môn hoặc áp xe vỡ.
• Cảm giác vướng víu, khó chịu: Như có vật lạ bên trong hậu môn, thường do búi trĩ sa hoặc tổn thương bên trong.
• Thay đổi thói quen đại tiện: Có thể là táo bón kéo dài, tiêu chảy hoặc khó đi ngoài, đi ngoài không hết phân.
• Sốt, ớn lạnh: Đây là dấu hiệu cảnh báo của nhiễm trùng nghiêm trọng như áp xe hậu môn.

2. Khi nào cần đi khám ngay?

Mặc dù một số trường hợp đau thốn hậu môn có thể tự khỏi hoặc cải thiện bằng cách điều chỉnh lối sống, nhưng có những dấu hiệu bạn cần đặc biệt lưu ý và đi khám bác sĩ ngay lập tức:

• Đau dữ dội, không thuyên giảm: Đặc biệt nếu cơn đau tăng lên nhanh chóng và không đáp ứng với các biện pháp giảm đau thông thường.
• Chảy máu nhiều hoặc máu có màu đen, lẫn nhầy: Đây có thể là dấu hiệu của tổn thương nghiêm trọng hơn ở đường tiêu hóa.
• Sốt cao, ớn lạnh, mệt mỏi: Các triệu chứng này thường đi kèm với nhiễm trùng nghiêm trọng như áp xe hậu môn, cần được can thiệp y tế khẩn cấp.
• Có khối sưng tấy, cứng, đau và nóng đỏ quanh hậu môn: Đây là dấu hiệu điển hình của áp xe hậu môn cần được dẫn lưu mủ kịp thời.
• Tiết dịch mủ liên tục, có mùi hôi: Gợi ý tình trạng rò hậu môn cần chẩn đoán và điều trị chuyên sâu.
• Sụt cân không rõ nguyên nhân: Nếu đau thốn hậu môn đi kèm với việc giảm cân đột ngột, đây có thể là dấu hiệu của các bệnh lý nghiêm trọng hơn, thậm chí là ung thư trực tràng.
• Các triệu chứng không cải thiện sau vài ngày áp dụng biện pháp chăm sóc tại nhà.

IV. Đau thốn hậu môn có nguy hiểm không?

Đau thốn hậu môn không nguy hiểm nhưng những biến chứng của nó thì có. Trong nhiều trường hợp, cảm giác thốn hậu môn chỉ là dấu hiệu của các vấn đề phổ biến và không quá nghiêm trọng như táo bón, trĩ độ nhẹ hoặc nứt kẽ hậu môn nhỏ. 

Những tình trạng này thường có thể được kiểm soát hiệu quả bằng cách thay đổi lối sống, sử dụng thuốc không kê đơn và chăm sóc tại nhà. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, đau thốn hậu môn có thể là tín hiệu cảnh báo của các bệnh lý nguy hiểm hơn:

• Nhiễm trùng nghiêm trọng: Áp xe hậu môn nếu không được dẫn lưu mủ kịp thời, áp xe có thể lan rộng, gây nhiễm trùng huyết.
• Rò hậu môn phức tạp: Các đường rò có thể gây chảy mủ mãn tính, tái phát nhiễm trùng và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Một số loại rò phức tạp có thể khó điều trị và cần phẫu thuật nhiều lần.
• Thiếu máu mãn tính: Chảy máu liên tục do trĩ hoặc nứt kẽ kéo dài có thể dẫn đến thiếu máu, gây mệt mỏi, xanh xao và ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.
• Biến chứng của bệnh trĩ: Trĩ nghẹt, trĩ huyết khối có thể gây đau đớn dữ dội và hoại tử búi trĩ.
• Ung thư trực tràng/hậu môn: Mặc dù hiếm gặp hơn, nhưng đau thốn hậu môn kèm theo các triệu chứng như chảy máu dai dẳng, thay đổi thói quen đại tiện, sụt cân không rõ nguyên nhân có thể là dấu hiệu của ung thư. Việc chẩn đoán sớm là vô cùng quan trọng để tăng cơ hội điều trị thành công.

Tóm lại, không nên chủ quan với triệu chứng đau thốn hậu môn. Nếu bạn gặp phải các triệu chứng bất thường, kéo dài hoặc nghiêm trọng như đã nêu trên, hãy đi khám bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa hoặc hậu môn – trực tràng càng sớm càng tốt để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời. 

V. Cách điều trị chữa thốn hậu môn hiệu quả

Việc điều trị tình trạng đau thốn hậu môn cần dựa trên nguyên nhân cụ thể, mức độ tổn thương và tình trạng sức khỏe của người bệnh. Điều quan trọng là không nên tự ý dùng thuốc hoặc tự điều trị tại nhà.

1. Các phương pháp thăm khám

Để đưa ra chẩn đoán chính xác, bác sĩ sẽ thực hiện các bước thăm khám sau:

1.1. Hỏi bệnh sử

Bác sĩ sẽ hỏi bạn về:

• Triệu chứng đang gặp phải (thời gian xuất hiện, mức độ đau, có kèm theo chảy máu, ngứa, tiết dịch hay không), 
• Thói quen đại tiện (táo bón, tiêu chảy), chế độ ăn uống, tiền sử bệnh lý (trĩ, nứt kẽ, phẫu thuật vùng hậu môn), và 
• Các loại thuốc đang sử dụng. 

Đây đều là những thông tin vô cùng quan trọng để có thể khoanh vùng nguyên nhân.

1.2. Thăm khám lâm sàng

• Nhìn bên ngoài: Bác sĩ sẽ quan sát vùng hậu môn để tìm các dấu hiệu như sưng tấy, đỏ, nứt kẽ, búi trĩ sa, lỗ rò hoặc bất kỳ tổn thương nào khác.
• Thăm khám trực tràng bằng tay: Bác sĩ sẽ dùng ngón tay đeo găng đã bôi trơn để nhẹ nhàng thăm khám bên trong trực tràng. Điều này giúp đánh giá trương lực cơ vòng hậu môn, phát hiện các khối u, búi trĩ bên trong hoặc cảm nhận được các vùng đau, áp xe.

1.3. Nội soi hậu môn – trực tràng

• Nội soi hậu môn: Sử dụng một ống soi ngắn, cứng đưa vào hậu môn để quan sát rõ hơn niêm mạc ống hậu môn và phần dưới trực tràng, giúp phát hiện trĩ nội, nứt kẽ, viêm nhiễm hoặc các khối u nhỏ.
• Nội soi trực tràng hoặc nội đại tràng sigma: Sử dụng ống soi dài hơn, có gắn camera để kiểm tra phần trên của trực tràng và một phần đại tràng sigma. Phương pháp này hữu ích khi nghi ngờ các vấn đề như viêm loét đại tràng, polyp hoặc các khối u ở vị trí cao hơn.

1.4. Xét nghiệm

Tùy thuộc vào kết quả thăm khám ban đầu, bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm bổ sung:

• Xét nghiệm phân: Để tìm máu ẩn trong phân, nhiễm trùng hoặc ký sinh trùng.
• Xét nghiệm máu: Để kiểm tra tình trạng thiếu máu (nếu có chảy máu kéo dài) hoặc các dấu hiệu viêm nhiễm.
• Sinh thiết: Nếu phát hiện các tổn thương nghi ngờ như polyp hoặc khối u, một mẫu mô nhỏ sẽ được lấy để xét nghiệm giải phẫu bệnh, loại trừ nguy cơ ung thư.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc siêu âm qua đường hậu môn: Có thể được chỉ định trong các trường hợp rò hậu môn phức tạp để đánh giá chính xác đường đi của đường rò và các cấu trúc xung quanh.

2. Điều trị nội khoa

Điều trị nội khoa là phương pháp được ưu tiên hàng đầu cho các trường hợp thốn hậu môn ở mức độ nhẹ đến trung bình, đặc biệt là do trĩ, nứt kẽ hoặc táo bón.

2.1. Thay đổi lối sống và chế độ ăn uống

• Tăng cường chất xơ: Ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt giúp làm mềm phân, dễ đi ngoài, giảm áp lực lên hậu môn.
• Uống đủ nước: Khoảng 2-2.5 lít nước mỗi ngày để phân không bị khô cứng.
• Tập thể dục đều đặn: Vận động giúp kích thích nhu động ruột, phòng ngừa táo bón.
• Tạo thói quen đi đại tiện đều đặn: Không nhịn đi ngoài, đi đại tiện đúng giờ, không rặn quá sức.
• Vệ sinh hậu môn đúng cách: Rửa sạch bằng nước ấm sau khi đi đại tiện, dùng giấy vệ sinh mềm hoặc khăn ẩm, tránh chà xát mạnh.

2.2. Sử dụng thuốc

• Thuốc làm mềm phân/thuốc nhuận tràng: Giúp giảm táo bón, làm phân dễ đi ngoài hơn. Các loại thuốc thường được kê trong trường hợp này: Lactulose, Polyethylene glycol.
• Thuốc giảm đau: Paracetamol hoặc Ibuprofen có thể được sử dụng để giảm đau và khó chịu.

2.3. Thuốc bôi tại chỗ

• Kem bôi trĩ: Chứa Hydrocortisone (giảm viêm, ngứa), Lidocaine (gây tê giảm đau), Phenylephrine (co mạch).
• Kem trị nứt kẽ: Chứa Nitroglycerin hoặc Diltiazem (giúp thư giãn cơ vòng hậu môn, tăng lưu lượng máu đến vết nứt để mau lành).
• Thuốc kháng sinh: Chỉ được sử dụng khi có bằng chứng nhiễm trùng (ví dụ: áp xe nhỏ, viêm quanh hậu môn) và theo chỉ định của bác sĩ.

3. Điều trị ngoại khoa

Khi các phương pháp điều trị nội khoa không mang lại hiệu quả, bác sĩ có thể xem xét can thiệp thủ thuật hoặc phẫu thuật.

3.1. Đối với trĩ

• Thắt búi trĩ bằng vòng cao su: Dùng một vòng cao su nhỏ thắt chặt chân búi trĩ, làm búi trĩ teo lại và rụng đi sau vài ngày. Thường áp dụng cho trĩ nội độ 1, 2.
• Tiêm xơ: Tiêm một dung dịch hóa học vào búi trĩ để làm xơ hóa và teo búi trĩ.
• Đông máu hồng ngoại: Sử dụng nhiệt hồng ngoại để đốt cháy mô trĩ, làm búi trĩ co lại.
• Phẫu thuật cắt trĩ: Cắt bỏ hoàn toàn búi trĩ bằng các phương pháp khác nhau (cắt trĩ Longo, Milligan-Morgan, khâu treo triệt mạch…). Thường áp dụng cho trĩ độ 3, 4 hoặc các trường hợp trĩ có biến chứng.

3.2. Đối với nứt kẽ hậu môn

Cắt một phần cơ vòng trong: Một phẫu thuật nhỏ nhằm cắt một phần cơ vòng hậu môn bên trong để giảm co thắt, giúp vết nứt lành. Đây là phương pháp hiệu quả cao cho nứt kẽ mãn tính.

3.3. Đối với áp xe và rò hậu môn

• Dẫn lưu áp xe: Rạch một đường nhỏ để dẫn lưu mủ ra ngoài. Đây là bước cấp cứu quan trọng để giảm đau và ngăn ngừa nhiễm trùng lan rộng.
• Phẫu thuật cắt đường rò hoặc đặt seton: Đây là các phẫu thuật phức tạp nhằm loại bỏ hoặc kiểm soát đường rò. Tùy thuộc vào loại và độ phức tạp của rò mà bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp phù hợp.

VI. Cách phòng tránh thốn hậu môn

Để ngăn ngừa tình trạng đau thốn hậu môn, bạn nên duy trì một lối sống lành mạnh, ăn uống khoa học và vệ sinh đúng cách. Dưới đây là những cách hiệu quả giúp giảm nguy cơ gặp phải tình trạng này:

1. Ăn uống khoa học để ngăn ngừa táo bón

• Ăn nhiều chất xơ: Hãy bổ sung rau xanh (như bông cải, rau mồng tơi, rau bina), trái cây (chuối, táo, bơ, cam), ngũ cốc nguyên hạt (gạo lứt, yến mạch, bánh mì đen), các loại hạt và đậu (hạt chia, hạt lanh…). Chất xơ giúp phân mềm, dễ đi ngoài, hạn chế rặn mạnh gây tổn thương hậu môn.
• Uống đủ nước: Mỗi ngày nên uống khoảng 2 – 2.5 lít nước (8–10 ly), bao gồm nước lọc, nước ép trái cây không đường hoặc trà thảo mộc. Nước giúp chất xơ hoạt động hiệu quả hơn và làm phân mềm hơn.
• Hạn chế thực phẩm gây táo bón: Tránh đồ ăn nhiều dầu mỡ, chiên rán, thức ăn nhanh, các món cay nóng và sản phẩm từ sữa nếu bạn dễ bị táo bón.

2. Duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh

• Tập thể dục đều đặn: Vận động hàng ngày như đi bộ, chạy bộ, bơi lội hoặc yoga giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn, ngăn ngừa táo bón.
• Không nhịn đi ngoài: Nếu nhịn, phân sẽ bị giữ lại lâu trong ruột, dễ khô cứng, gây đau khi đi tiêu.
• Ngồi đúng tư thế khi đi tiêu: Có thể kê chân lên một chiếc ghế nhỏ để tạo tư thế ngồi giống kiểu ngồi xổm – tư thế này giúp việc đi vệ sinh dễ hơn.
• Tránh ngồi hoặc đứng lâu: Nếu bạn làm việc văn phòng hoặc đứng bán hàng cả ngày, nên thường xuyên thay đổi tư thế, đứng lên đi lại vài phút để giảm áp lực vùng hậu môn.

3. Vệ sinh hậu môn đúng cách

• Rửa sạch bằng nước sau khi đi vệ sinh: Nên dùng nước ấm và khăn mềm hoặc vòi xịt nhẹ nhàng để làm sạch. Tránh dùng giấy khô quá nhiều lần vì dễ làm trầy da.
• Dùng giấy vệ sinh mềm, không mùi: Tránh loại giấy thô ráp hoặc có hương liệu vì có thể gây kích ứng vùng da nhạy cảm.
• Lau nhẹ nhàng, không chà mạnh: Da vùng hậu môn rất nhạy cảm, nếu chà xát mạnh có thể gây tổn thương, rát và đau.
• Không dùng xà phòng mạnh hay hóa chất: Nên tránh các sản phẩm có chất tẩy rửa mạnh, nước hoa hoặc dung dịch vệ sinh có cồn vì dễ làm khô da và gây mất cân bằng tự nhiên.

4. Kiểm soát các yếu tố nguy cơ

• Giảm căng thẳng, lo âu: Căng thẳng kéo dài có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa và làm nặng thêm tình trạng táo bón. Hãy nghỉ ngơi hợp lý, thiền, yoga hoặc tập thở sâu mỗi ngày để thư giãn.
• Quan hệ hậu môn an toàn: Nếu có quan hệ qua đường hậu môn, hãy đảm bảo nhẹ nhàng, dùng bao cao su và đủ chất bôi trơn để tránh làm tổn thương niêm mạc hậu môn.
• Đi khám định kỳ nếu có tiền sử bệnh hậu môn: Những người từng bị trĩ, nứt kẽ hậu môn, rò hậu môn nên tái khám định kỳ và điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ để tránh tái phát.
• Phụ nữ mang thai cần chú ý đặc biệt: Trong thai kỳ, dễ bị táo bón và trĩ, nên ăn uống đủ chất xơ, uống đủ nước và vận động nhẹ nhàng để giảm nguy cơ đau hậu môn.

Tóm lại, việc phòng tránh thốn hậu môn không quá khó nếu bạn chú ý đến ăn uống, sinh hoạt và vệ sinh hàng ngày. Chăm sóc tốt từ sớm sẽ giúp bạn tránh được nhiều bệnh lý hậu môn – trực tràng phiền toái và giữ chất lượng cuộc sống luôn ở trạng thái tốt nhất.

VII. Câu hỏi thường gặp về thốn hậu môn

1. Đau thốn hậu môn kéo dài có nguy hiểm không?

Có. Thốn hậu môn kéo dài, đặc biệt khi tái phát nhiều lần, có thể là dấu hiệu của các bệnh lý hậu môn, trực tràng như: rò hậu môn, nứt kẽ hậu môn, áp xe, viêm trực tràng hoặc nghiêm trọng hơn là u hoặc ung thư trực tràng. 

Nếu người bệnh chỉ cảm nhận cơn đau thoáng qua và không kèm theo triệu chứng khác thì có thể là co thắt cơ nhẹ. Tuy nhiên, khi tình trạng kéo dài trên 1–2 tuần, kèm theo chảy máu, phân lạ, sụt cân, sốt nhẹ, thì bạn không nên chần chừ mà cần thăm khám chuyên khoa càng sớm càng tốt.

2. Thốn hậu môn ở bà bầu có ảnh hưởng thai nhi không?

Thốn hậu môn ở bà bầu không trực tiếp ảnh hưởng đến thai nhi, nhưng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và tâm lý của mẹ bầu, từ đó gián tiếp ảnh hưởng đến quá trình mang thai. 

Thốn hậu môn xảy ra là hậu quả của tăng áp lực ổ bụng, táo bón kéo dài hoặc sự thay đổi nội tiết tố. Từ đó dẫn đến giãn tĩnh mạch vùng chậu, trĩ nội, trĩ ngoại, gây đau nhói bất chợt. Nếu mẹ bầu cảm thấy đau nhiều, khó đại tiện, chảy máu hoặc stress kéo dài, nên đi khám để tránh biến chứng như thiếu máu, nhiễm trùng hoặc sinh non do rặn nhiều khi đại tiện.

3. Thốn hậu môn có tự khỏi không? Bao lâu cần đi khám?

Một số trường hợp thốn hậu môn do co thắt cơ vùng đáy chậu hoặc do căng thẳng có thể tự khỏi sau vài ngày nếu người bệnh nghỉ ngơi hợp lý, điều chỉnh chế độ ăn uống và giảm stress. Tuy nhiên, nếu thốn hậu môn trong các trường hợp như:

• Kéo dài trên 7 ngày
• Tái phát nhiều lần
• Kèm theo máu trong phân, sưng tấy, sốt

Tốt nhất, bạn nên đi khám ngay tại cơ sở y tế chuyên khoa. Việc trì hoãn có thể khiến tình trạng bệnh tiến triển nặng hơn, gây khó khăn trong điều trị về sau.

4. Trẻ nhỏ bị thốn hậu môn thì xử lý như thế nào?

Ở trẻ nhỏ, cảm giác thốn hậu môn có thể do nứt hậu môn khi rặn mạnh, táo bón hoặc viêm nhiễm nhẹ ở vùng hậu môn. Nếu trẻ quấy khóc khi đi ngoài, có dấu hiệu sợ đại tiện, hậu môn sưng đỏ hoặc chảy máu, cha mẹ nên:

• Tăng cường chất xơ và nước trong khẩu phần ăn
• Vệ sinh hậu môn sạch sẽ bằng nước ấm
• Không tự ý bôi thuốc nếu chưa có chỉ định từ bác sĩ
• Đưa trẻ đi khám nhi nếu triệu chứng kéo dài hoặc nặng thêm

Điều quan trọng là ba mẹ cần theo dõi sát biểu hiện của trẻ, không để tình trạng táo bón kéo dài vì đây là nguyên nhân hàng đầu gây tổn thương hậu môn ở trẻ.

5. Các loại thuốc bôi hậu môn nào nên dùng?

Việc sử dụng thuốc bôi cần dựa trên nguyên nhân gây thốn hậu môn, không nên tự ý dùng thuốc nếu chưa có chẩn đoán và chỉ định của bác sĩ. Tuy nhiên, một số loại thuốc thường được bác sĩ chỉ định bao gồm:

• Thuốc bôi giảm đau, kháng viêm: chứa hydrocortisone, lidocaine
• Thuốc bôi điều trị trĩ: Proctolog, Titanoreine, Hemorrhostop…
• Thuốc bôi làm dịu, dưỡng ẩm: giúp giảm rát và hỗ trợ tái tạo da vùng hậu môn

Người bệnh không dùng các loại thuốc có corticosteroid kéo dài nếu không có sự chỉ dẫn của bác sĩ vì có thể gây nên một số tác dụng phụ như dễ gây mỏng da, kích ứng hoặc lệ thuộc thuốc.

Trên đây là những thông tin giúp bạn hiểu rõ hơn về vấn đề bị thốn hậu môn là bệnh gì, nguyên nhân do đâu và cách điều trị thế nào. Nếu nhận thấy thốn hậu môn không có dấu hiệu thuyên giảm và bị kéo dài, bạn hãy đến ngay bệnh viện để tránh bệnh trở nặng nhé.