Trẻ bị đau bụng nôn không sốt: 12 Nguyên nhân và cách xử lý ba mẹ cần biết

Trẻ bị đau bụng nôn không sốt có thể do bị ngộ độc thực phẩm, khó tiêu hóa, nhiễm khuẩn đường tiêu hóa hoặc một số bệnh lý khác như lồng ruột, trào ngược dạ dày thực quản, hẹp phì đại môn vị… Ba mẹ khi thấy con bị đau bụng,  nôn nhưng không sốt kéo dài cần đưa tới bệnh viện để được thăm khám và điều trị kịp thời. 

I. Nguyên nhân nào khiến trẻ bị đau bụng nôn không sốt?

Có nhiều nguyên nhân khác nhau có thể gây ra tình trạng trẻ bị đau bụng nôn không sốt. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến:

1. Khó tiêu hóa

Chế độ ăn của trẻ thiếu cân đối, ăn nhiều thức ăn chế biến sẵn, đồ ăn nhanh; ăn quá no hoặc tiêu thụ các thực phẩm không phù hợp là các nguyên nhân dẫn đến tình trạng khó tiêu hóa.

Khi hệ tiêu hóa gặp khó khăn trẻ có thể gặp các triệu chứng của các rối loạn tiêu hóa như: cơn đau bụng, nôn, tiêu chảy nhưng không sốt.

2. Nhiễm khuẩn đường tiêu hoá

Theo leehealth.org, nhiễm trùng đường tiêu hóa là do nhiễm virus, vi khuẩn hoặc ký sinh trùng gây viêm dạ dày ruột. 

Viêm dạ dày ruột là tình trạng viêm đường tiêu hóa bao gồm cả dạ dày và ruột non. Tùy thuộc vào tình trạng và nguyên nhân, các triệu chứng có thể bao gồm tiêu chảy, đau bụng, nôn mửa, có thể sốt hoặc không  cùng nhiều triệu chứng khác như đau đầu, ăn mất ngon, đau cơ…

Đa phần các trường hợp nhiễm trùng đường tiêu hóa thường kéo dài vài ngày, một số có thể kéo dài tới 14 ngày. Trong những trường hợp nghiêm trọng, bác sĩ có thể khuyên dùng thuốc kháng sinh để điều trị nhiễm trùng đường tiêu hóa do vi khuẩn.

Nhiễm khuẩn đường tiêu hóa khiến trẻ bị đau bụng và nôn.

3. Dị ứng thức ăn

Một số trẻ có thể phản ứng dị ứng với một số loại thực phẩm, gây ra tình trạng  đau bụng và nôn nhưng không sốt. 

Theo hopkinsmedicine.org, khoảng 90% tất cả các trường hợp dị ứng thực phẩm là do các loại thực phẩm gồm: sữa, trứng, lúa mì, đậu nành, đậu phộng, cá, động vật có vỏ, nấm, hải sản, các loại hạt cây. Trong đó: 

• Trứng, sữa và đậu phộng là những nguyên nhân phổ biến nhất gây dị ứng thực phẩm ở trẻ em, cùng với lúa mì, đậu nành và các loại hạt cây. 
• Đậu phộng, các loại hạt, cá và động vật có vỏ thường gây ra những phản ứng nghiêm trọng nhất. 

Trang  hopkinsmedicine.org cũng cho biết, gần 5% trẻ em dưới 5 tuổi bị dị ứng thực phẩm. Từ năm 1997 đến năm 2007, tỷ lệ dị ứng thực phẩm được báo cáo đã tăng 18% ở trẻ em dưới 18 tuổi. Mặc dù hầu hết trẻ em sẽ hết bệnh dị ứng nhưng dị ứng với đậu phộng, hạt cây, cá và động vật có vỏ có thể kéo dài suốt đời.

Các triệu chứng dị ứng có thể bắt đầu trong vòng vài phút đến một giờ sau khi ăn. Mỗi đứa trẻ sẽ có các triệu chứng khác nhau nhưng về cơ bản sẽ là các dấu hiệu phổ biến sau:

• Đau bụng.
• Tiêu chảy.
• Nôn mửa.
• Phát ban.
• Chuột rút.
• Sưng tấy.
• Ngứa hoặc sưng môi, lưỡi hoặc miệng.
• Ngứa hoặc đau thắt ở cổ họng.
• Khó thở, thở khò khè.
• Hạ huyết áp.

Trường hợp trẻ bị dị ứng thực phẩm nặng kèm theo khó thở, co thắt thanh quản bắt buộc phải xử trí cấp cứu.

4. Rối loạn tiêu hóa

Một số bệnh lý gây rối loạn tiêu hóa kéo dài như viêm ruột (IBD), rối loạn tiêu hóa tăng bạch cầu ái toan (EGID), viêm loét dạ dày tá tràng, trào ngược dạ dày thực quản, hội chứng ruột ngắn, lồng ruột, xoắn ruột, viêm đại tràng, bệnh Crohn  và Celiac… cũng là nguyên nhân gây ra tình trạng đau bụng, nôn ở trẻ nhỏ.

Theo webmd.com, các tình trạng rối loạn tiêu hóa kể trên do các nguyên nhân khác nhau gây ra nhưng có nhiều triệu chứng giống nhau gồm:

• Buồn nôn.
• Đau bụng.
• Tiêu chảy.
• Nôn mửa.
• Mất nước do tiêu chảy và nôn mửa.

Trẻ bị đau bụng buồn nôn do rối loạn tiêu hóa

5. Ngộ độc thực phẩm

Ngộ độc thực phẩm cũng có thể là nguyên nhân khiến trẻ bị đau bụng và buồn nôn. Trẻ thường bị ngộ độc do ăn phải thực phẩm nhiễm vi khuẩn, vi rút, vi trùng.

Theo webmd.com, các dấu hiệu cho thấy trẻ có thể bị ngộ độc thực phẩm bao gồm:

• Đau bụng. 
• Buồn nôn.
• Nôn mửa.
• Tiêu chảy.
• Đau đầu.

Hầu hết các trường hợp ngộ độc thực phẩm ở trẻ em sẽ tự khỏi trong khoảng 24 – 48 giờ. Tuy nhiên, nếu trẻ bị tiêu chảy nhiều ngày, mờ mắt, mất nước, ngứa cánh tay thì bố mẹ cần đưa con đến bệnh viện ngay.

6. Tắc ruột

Trẻ bị đau bụng nôn không đi ngoài có thể là do bị tắc ruột.Tắc ruột là hiện tượng một phần hoặc toàn bộ ruột non hoặc ruột già của trẻ bị tắc nghẽn khiến thức ăn không thể di chuyển vào đường tiêu hóa. Tình trạng này nếu không được điều trị kịp thời có thể đe dọa tới tính mạng của trẻ.

Trang emedicine.medscape.com cho hay, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ bị tắc ruột có biểu hiện không dung nạp thức ăn, khó chịu, nôn mửa, đau và chướng bụng. Bệnh xuất hiện khi ruột của bé bị tắc và không thể đi ngoài được.

Triệu chứng điển hình khi trẻ bị tắc ruột là:

• Đau bụng: đau bụng quằn quại, liên tục và theo từng cơn. 
• Nôn mửa: trẻ có thể nôn ra chất nhầy màu xanh.
• Dấu hiệu khác: da nhợt nhạt, vã mồ hôi. 

Đau bụng và nôn là triệu chứng điển hình khi trẻ bị tắc ruột.

7. Trào ngược dạ dày thực quản

Tình trạng trẻ đau bụng nôn nhưng không sốt có thể do trào ngược dạ dày thực quản (GERD). Theo mysmartclinic.com, các triệu chứng GERD phổ biến bao gồm:

• Đau bụng vùng thượng vị.
• Buồn nôn, nôn mửa.
• Ợ hơi, ợ chua.
• Chán ăn.

Trang kidshealth.org cho biết, trào ngược dạ dày thực quản xảy ra khi thức ăn và axit từ dạ dày trào ngược lên thực quản. GERD có thể xảy ra ở người lớn và trẻ em, thậm chí cả trẻ sơ sinh.

8. Lồng ruột

Lồng ruột là tình trạng một khúc ruột di chuyển vào lòng của khúc ruột khác. Triệu chứng của bệnh gồm: 

• Trẻ bị đau bụng, khóc thét từng cơn.
• Nôn ra dịch nhầy màu xanh hoặc vàng.
• Có thể đại tiện ra máu.
• Bỏ bú.
• Da tím tái.

Trang ncbi.nlm.nih.gov cho biết, lồng ruột xảy ra phổ biến ở trẻ em hơn người lớn; ở trẻ em, bệnh này phổ biến ở nam hơn nữ. Độ tuổi xuất hiện thông thường là từ 6 đến 18 tháng tuổi. Lồng ruột thường xuất hiện khi trẻ được 5 tháng tuổi, đạt đỉnh điểm khi trẻ được 4 đến 9 tháng và sau đó giảm dần vào khoảng 18 tháng.

Nguyên nhân gây lồng ruột ở trẻ chưa được làm rõ. Khoảng 90% trường hợp lồng ruột ở trẻ em không rõ nguyên nhân. Đây là tình trạng nguy hiểm cần được cấp cứu ngay. Vì nếu không điều trị kịp thời, 2 đoạn ruột sẽ lồng vào nhau sâu hơn khiến đoạn ruột lồng bị sưng nề, tắc nghẽn các mạch máu nuôi. Hậu quả là ruột bị nhiễm trùng huyết, hoại tử ruột, thủng ruột…

Khi bị lồng ruột, trẻ đau bụng, khóc thét từng cơn và nôn ra dịch nhầy màu xanh hoặc vàng.

9. Hẹp phì đại môn vị

Theo vinmec.com, hẹp môn vị phì đại ở trẻ em là một dạng bệnh dạ dày bẩm sinh do lớp cơ môn vị (phần nối dạ dày và ruột non) dày lên khiến lòng môn vị bị thu hẹp và dạ dày trống rỗng. Thức ăn từ dạ dày không xuống được ruột, biểu hiện lâm sàng là hội chứng nôn mửa.

Triệu chứng nôn mửa có thể xuất hiện sớm nhất là 3-4 tuần sau khi sinh hoặc xuất hiện muộn nhất là 5 tháng sau khi sinh. Biểu hiện nôn trong hẹp môn vị phì đại rất cụ thể: 

• Nôn xuất hiện muộn sau bữa ăn, nôn, dễ nôn, lượng nhiều.
• Nôn sữa, cặn sữa. 
• Nôn khiến trẻ mất nước, sụt cân, táo bón, tiểu ít. 

Hẹp môn vị phì đại nếu không được chẩn đoán sớm hoặc điều trị không đúng sẽ dẫn đến tình trạng trẻ bị mất nước, trũng mắt, chảy nước mắt, mất dần dấu ấn da, sụt cân nhanh, suy kiệt nghiêm trọng.

Nguyên nhân gây hẹp môn vị phì đại ở trẻ chưa được nghiên cứu rõ ràng. Một số tác giả cho rằng bệnh có liên quan đến gia đình, di truyền và chủng tộc. 

10.  Viêm dạ dày 

Trang drugs.com cho hay, viêm dạ dày ở trẻ em là tình trạng viêm hoặc kích ứng niêm mạc dạ dày. Nguyên nhân chủ yếu là do nhiễm vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng.

Đau dạ dày, nóng rát hoặc đau khi bạn ấn vào bụng là triệu chứng điển hình khi trẻ bị viêm dạ dày. Ngoài ra, trẻ còn bị buồn nôn và nôn mửa, đầy bụng hoặc căng cứng; hơi thở hôi, ăn không ngon, mệt mỏi…

Đau dạ dày, nóng rát hoặc đau khi bạn ấn vào bụng là triệu chứng điển hình khi trẻ bị viêm dạ dày.

11. Viêm ruột thừa

Trẻ bị đau bụng kèm buồn nôn cũng có thể là do bệnh viêm ruột thừa – tình trạng viêm cấp tính của ruột thừa. Ban đầu, các cơn đau chỉ xuất hiện ở khu vực rốn, sau đó có thể lan dần về phía dưới bên phải ổ bụng. Cơn đau nặng hơn khi bé ho hoặc cử động.

Các triệu chứng khác kèm theo với cơn đau bụng quanh rốn đầy hơi, sốt, buồn nôn hoặc nôn mửa, ăn không ngon, táo bón hoặc tiêu chảy.

Trang Medscape eMedicine cho biết, tỷ lệ mắc bệnh viêm ruột thừa từ sơ sinh đến 4 tuổi là 1-2 trường hợp trên 10.000 trẻ mỗi năm. Tỷ lệ mắc bệnh tăng lên 25 trường hợp trên 10.000 trẻ em mỗi năm trong độ tuổi từ 10 đến 17.

Theo linmedjournals.org, tỷ lệ viêm ruột thừa cấp tính hàng năm tăng từ 1 lên 6 trên 10.000 trẻ từ sơ sinh đến 4 tuổi lên đến 19-28 trên 10.000 trẻ em dưới 14 tuổi. Tỷ lệ mắc bệnh cao nhất là trẻ từ 11 đến 12 tuổi, nữ có tỷ lệ mắc cao hơn nam (9% trong khi đó nam là 7%).

Viêm ruột thừa là tình trạng nguy hiểm cần được cấp cứu ngay. Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, ruột thừa có thể bị vỡ các biến chứng có khả năng đe dọa tính mạng của trẻ.

12. Căng thẳng và lo lắng

Trang childrens.com trích dẫn ý kiến của Stevie Puckett-Perez, Ph.D. , nhà tâm lý học nhi khoa cho chương trình tiêu hóa tại Children’s Health℠ và Trợ lý Giáo sư tại UT Southwestern như sau: “Căng thẳng và lo lắng có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng về đường tiêu hóa (GI), đặc biệt là ở trẻ em”.

Một số nghiên cứu khác cũng cho thấy, trẻ từ 2 đến 10 tuổi thường chỉ vào vùng rốn đau và khó chịu khi không vui hoặc đang cáu gắt. 

Trẻ cũng có thể bị đau bụng và nôn khi căng thẳng lo lắng.

II. Trẻ bị đau bụng nôn không sốt có sao không?

Có thể thấy, trẻ bị đau bụng, nôn nhưng không sốt xuất phát từ nguyên nhân và bệnh lý khác nhau. Do đó, nếu bé chỉ bị nôn nhưng không sốt và vẫn khỏe mạnh,  ăn uống bình thường tăng cân tốt thì ba mẹ không cần quá lo lắng.

Trường hợp con nôn, không sốt nhưng kèm theo triệu chứng như đau bụng, tiêu chảy, phát ban thì rất có thể là do các bệnh lý như tắc ruột, trào ngược, hoặc bị ngộ độc thực phẩm. Với trường hợp này, ba mẹ cần nhanh chóng đưa con đến bệnh viện để được điều trị kịp thời, tránh xảy ra các biến chứng nguy hiểm.

Trẻ bị đau bụng nôn nên thăm khám bác sĩ càng sớm càng tốt.

III. Ba mẹ nên làm gì khi con bị đau bụng nôn không sốt?

Trẻ bị đau bụng nôn không sốt có thể là dấu hiệu cảnh báo nhiều bệnh lý và tình trạng sức khỏe nguy hiểm cần điều trị y tế ngay. Vì vậy ba mẹ không nên chủ quan khi con thường xuyên bị đau bụng kèm buồn nôn.

Khi thấy con bị đau bụng kéo dài không thuyên giảm, mức độ đau nghiêm trọng hơn kèm theo nôn mửa liên tục, không ăn, lừ đừ, có dấu hiệu mất nước, ba mẹ nên đưa con tới bệnh viện ngay để được kiểm tra chính xác tình hình hiện tại. Căn cứ vào kết quả chẩn đoán, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp.

Ba mẹ tuyệt đối không tự ý mua thuốc giảm đau, thuốc cầm nôn, thuốc cầm tiêu chảy hoặc bất kỳ loại thuốc nào về cho con uống khi chưa hỏi ý kiến bác sĩ chuyên môn. Vì việc tự ý sử dụng thuốc trước khi đến bệnh viện sẽ khiến kết quả chẩn đoán bị sai lệch dẫn đến điều trị không đúng.

IV. Khi nào trẻ bị đau bụng, buồn nôn, không sốt cần đến bệnh viện?

Trẻ bị đau bụng nôn không sốt là một tình huống cần cho trẻ đi khám bác sĩ càng sớm càng tốt. Đặc biệt, ba mẹ nên đưa con đi thăm khám ngay khi con có bất kỳ một trong các dấu hiệu sau đây:

• Đau bụng nhiều và dữ dội.
• Nôn ói ra dịch mật màu xanh, đỏ hoặc nâu.
• Nôn kéo dài hơn 24 giờ.
• Không ăn và không uống được trong vài giờ.
• Trẻ sốt trên 38.5 độ C trong 3 ngày hoặc sốt hơn 39 độ C.
• Trẻ mệt lừ đừ hoặc ngủ gà.
• Có dấu hiệu mất nước: môi khô, không tiểu trong 6 giờ, khóc không có nước mắt. 

Ba mẹ nên đưa con đi khám ngay nếu con bị đau bụng dữ dội kèm nôn mửa nhiều.

V. Chẩn đoán và điều trị cho trẻ đau bụng nôn không sốt 

Khi ba mẹ đưa trẻ đến bệnh viện, bác sĩ chuyên khoa sẽ thực hiện chẩn đoán để có kết quả chính xác về nguyên nhân và mức độ đau. Căn cứ vào kết quả chẩn đoán bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị thích hợp cho bé. 

1. Chẩn đoán 

Trước tiên, bác sĩ sẽ xem xét thăm hỏi triệu chứng, tiền sử bệnh án của trẻ và kiểm tra sức khỏe tổng thể. Tùy thuộc vào từng trường hợp, trẻ có thể cần thực hiện một trong các xét nghiệm cận lâm sàng dưới đây:

• Xét nghiệm máu: Để đánh giá số lượng tế bào trong máu và mức độ điện giải trong cơ thể của trẻ.
• Phân tích nước tiểu: Nhằm loại trừ sỏi thận hoặc nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI).
• Xét nghiệm phân: Lấy mẫu phân của trẻ để kiểm tra mầm bệnh.
• Một số xét nghiệm hình ảnh chụp X-quang bụng, chụp cắt lớp vi tính CT ổ bụng.. cũng có thể được bác sĩ chỉ định cho trẻ để có thể hình dung rõ hơn các cơ quan trong bụng của bé.

2. Điều trị 

Tình trạng đau bụng nôn không sốt ở trẻ do rất nhiều nguyên nhân gây ra. Theo đó, bác sĩ sẽ căn cứ vào nguyên nhân được chẩn đoán để chỉ định phác đồ điều trị phù hợp cho từng trẻ.

Khi bác sĩ chỉ định phương án điều trị, ba mẹ cần tuân thủ tuyệt đối theo hướng dẫn. Không tự ý thay đổi phương pháp điều trị, bớt hoặc thêm thuốc khi chưa hỏi ý kiến bác sĩ chuyên môn vì điều này có thể khiến tình trạng bệnh nghiêm trọng hơn.

Bác sĩ sẽ căn cứ vào nguyên nhân khiến trẻ bị đau bụng nôn không sốt để chỉ định phác đồ điều trị phù hợp.

VI. Có thể phòng ngừa tình trạng trẻ bị đau bụng nôn không sốt bằng cách nào? 

Không có biện pháp phòng ngừa hoàn toàn nhưng các mẹ có thể giảm nguy cơ con bị đau bụng nôn không sốt bằng cách thực hiện một số biện pháp dưới đây:

– Đảm bảo thức ăn của con được chế biến sạch sẽ, nếu chín kỹ.

– Chỉ cho trẻ uống nước đun sôi để nguội, không uống nước lã để tránh bị nhiễm khuẩn.

– Thường xuyên vệ sinh thân thể, chân tay, tai, mũi, họng  cho trẻ, tránh nguy cơ nhiễm khuẩn.

– Không tự ý cho con uống thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ.

– Không tắm cho con quá lâu, tắm ở nơi kín gió, đặc biệt là vào mùa đông.

Tóm lại trẻ bị đau bụng nôn không sốt có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro về sức khỏe, đôi khi có thể là dấu hiệu trẻ đang mắc phải các căn bệnh nghiêm trọng cần được điều trị y tế kịp thời. Vì vậy, ba mẹ cần theo dõi sát sao các biểu hiện của con, nếu có biểu hiện bất thường cần đưa tới bệnh viện ngay để được các bác sĩ kiểm tra và tư vấn hướng điều trị. 

Tài liệu tham khảo:

• https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/food-allergies-in-children
• https://www.mysmartclinic.com/blog/5-common-digestive-issues-in-kids
• https://www.webmd.com/digestive-disorders/child-digestive-disorders-overview
• https://emedicine.medscape.com/article/930411-overview?form=fpf
• https://www.mysmartclinic.com/blog/5-common-digestive-issues-in-kids
• https://kidshealth.org/en/parents/gerd-reflux.html
• https://www.vinmec.com/en/news/health-news/pediatrics/treatment-regimen-for-hypertrophic-pyloric-stenosis-in-children/
• https://www.drugs.com/cg/gastritis-in-children.html
• https://www.childrens.com/health-wellness/stress-anxiety-and-stomach-aches-in-kids

Xem thêm:

• 9+ Dấu hiệu trẻ sơ sinh bị đau bụng
• Trẻ bị đau bụng quanh rốn: 13 nguyên nhân và cách xử lý