Nứt kẽ hậu môn cấp có tự khỏi được không?

Nứt kẽ hậu môn cấp là bệnh lý đặc trưng bởi vết rách nhỏ ở niêm mạc ống hậu môn, xuất hiện đột ngột và gây đau rát dữ dội. Đây là tình trạng thường gặp ở nhiều đối tượng, đặc biệt liên quan mật thiết đến chế độ ăn uống và thói quen sinh hoạt. Vậy nứt kẽ hậu môn cấp có tự khỏi được không? Cùng Yumangel tìm hiểu bài viết dưới đây.

I. Nứt kẽ hậu môn cấp là gì?

Nứt kẽ hậu môn cấp là tình trạng xuất hiện một vết rách nhỏ, mới hình thành ở niêm mạc ống hậu môn. Bệnh khởi phát đột ngột, gây đau rát dữ dội mỗi khi đi đại tiện và có thể kèm theo chảy máu tươi.

Khác với nứt kẽ hậu môn mạn tính vốn kéo dài, có vết nứt xơ chai, khó lành thì nứt kẽ hậu môn cấp là giai đoạn đầu, vết rách còn nhẹ, rìa gọn, chưa có xơ hóa và thường có khả năng hồi phục nhanh nếu được điều trị đúng cách. Đây chính là điểm mấu chốt để phân biệt và xử trí kịp thời, tránh tiến triển nặng hơn.

II. Nguyên nhân gây nên nứt kẽ hậu môn cấp

Nứt kẽ hậu môn cấp thường hình thành do tác động cơ học trực tiếp lên niêm mạc hậu môn hoặc do rối loạn chức năng co thắt. Các nguyên nhân phổ biến bao gồm:

1. Táo bón và phân cứng

Đây là nguyên nhân thường gặp nhất. Khi phân khô cứng và có kích thước lớn, việc đại tiện trở nên khó khăn, niêm mạc hậu môn bị kéo giãn đột ngột và rách ra. Đặc biệt, người có thói quen rặn mạnh khi đi ngoài dễ gặp phải tình trạng này.

2. Tiêu chảy kéo dài

Ngược lại với táo bón, việc đi ngoài nhiều lần với phân lỏng cũng khiến hậu môn bị kích thích và tổn thương. Niêm mạc vốn mỏng manh bị cọ xát liên tục dẫn tới hình thành vết nứt.

3. Chấn thương cơ học

Một số trường hợp nứt kẽ hậu môn cấp xảy ra do quan hệ tình dục qua đường hậu môn, sử dụng thủ thuật y khoa hoặc tai nạn vùng hậu môn trực tràng.

4. Rối loạn co thắt cơ thắt hậu môn

Trong quá trình đại tiện, cơ thắt hậu môn hoạt động quá mức gây tăng áp lực, máu nuôi niêm mạc kém, từ đó dễ xuất hiện vết rách.

5. Liên quan đến bệnh lý nền

Người mắc các bệnh viêm ruột mạn tính như bệnh Crohn, viêm loét đại trực tràng thường có niêm mạc yếu và dễ bị tổn thương. Phụ nữ sau sinh, do thay đổi áp lực vùng chậu và táo bón sau sinh, cũng là nhóm đối tượng dễ gặp nứt kẽ hậu môn cấp.

6. Yếu tố nguy cơ khác

• Ăn ít rau xanh, thiếu chất xơ.
• Uống ít nước, lối sống ít vận động.
• Thói quen ngồi lâu trong nhà vệ sinh, nhịn đi đại tiện.

Các yếu tố trên thường dẫn đến nứt kẽ hậu môn cấp trong thời gian ngắn, đột ngột. Nếu tình trạng này lặp đi lặp lại, không được điều trị, vết nứt sẽ trở thành nứt kẽ hậu môn mạn tính, có xơ chai và khó hồi phục.

III. Biểu hiện nứt kẽ hậu môn cấp là gì?

1. Triệu chứng điển hình

• Đau rát dữ dội khi đi đại tiện: Đây là dấu hiệu nổi bật nhất. Người bệnh thường mô tả cảm giác đau như bị dao cắt, kéo dài vài phút đến vài giờ sau khi đi ngoài.
• Chảy máu tươi: Máu thường có màu đỏ tươi, nhỏ giọt hoặc dính trên giấy vệ sinh. Lượng máu không nhiều như trĩ nhưng xuất hiện lặp lại mỗi lần đại tiện.
• Co thắt hậu môn: Hậu môn thường co lại sau khi đi ngoài, làm cơn đau tăng nặng hơn.
• Cảm giác ngứa, rát quanh hậu môn.
• Người bệnh sợ đi đại tiện, dẫn đến nhịn đi ngoài, gây táo bón thứ phát, làm bệnh tiến triển nặng hơn.

2. Đặc điểm lâm sàng để phân biệt cấp tính – mạn tính

• Nứt kẽ hậu môn cấp: Vết nứt mới, bờ sắc gọn, nền vết thương sạch, chưa có mô xơ chai.
• Nứt kẽ hậu môn mạn tính: Vết nứt lâu ngày, bờ cứng, xơ hóa, có nhú hậu môn phì đại hoặc trĩ kèm theo, khó lành bằng điều trị nội khoa.

IV. Nứt kẽ hậu môn cấp có tự khỏi được không?

Nhiều người thắc mắc liệu nứt kẽ hậu môn cấp có thể tự lành mà không cần điều trị hay không. Thực tế, điều này hoàn toàn có thể xảy ra nhưng phụ thuộc vào mức độ tổn thương và cách chăm sóc của người bệnh.

1. Trường hợp nứt kẽ hậu môn cấp có thể tự lành

Ở giai đoạn sớm, vết nứt thường còn nông, niêm mạc chưa xơ chai. Nếu người bệnh áp dụng chế độ sinh hoạt hợp lý, bệnh hoàn toàn có thể cải thiện trong vòng 2-4 tuần. Một số biện pháp hỗ trợ tự hồi phục gồm:

• Bổ sung chất xơ từ rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt.
• Uống đủ nước (1,5-2 lít/ngày) để làm mềm phân.
• Tập thói quen đại tiện đúng giờ, không nhịn đi ngoài.
• Giữ vệ sinh hậu môn sạch sẽ, ngâm hậu môn bằng nước ấm để giảm đau.

2. Khi nào nứt kẽ hậu môn cấp khó tự khỏi?

Không phải trường hợp nào bệnh cũng tự lành. Nứt kẽ hậu môn cấp có nguy cơ không khỏi hoặc tái phát nhiều lần nếu:

• Vết nứt sâu, gây chảy máu và đau dữ dội.
• Người bệnh vẫn duy trì thói quen ăn uống thiếu chất xơ, uống ít nước.
• Có bệnh lý nền như viêm ruột, bệnh Crohn, viêm loét đại trực tràng.
• Không thay đổi lối sống, thường xuyên rặn mạnh hoặc ngồi lâu trong toilet.

3. Hậu quả nếu chủ quan

Nếu người bệnh chần chừ không điều trị, nứt kẽ hậu môn cấp có thể tiến triển thành nứt kẽ hậu môn mạn tính, gây xơ chai vết thương, khó lành và dễ phải can thiệp ngoại khoa. Ngoài ra, còn có nguy cơ hình thành áp xe quanh hậu môn, rò hậu môn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

V. Khi nào nứt kẽ hậu môn cấp cần đi khám bác sĩ?

Điều trị nứt kẽ hậu môn cấp tại nhà chỉ nên áp dụng trong các trường hợp nhẹ. Với những dấu hiệu bất thường, người bệnh cần đi khám bác sĩ chuyên khoa hậu môn – trực tràng để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Bạn nên đi khám khi có một trong những tình huống sau:

• Cơn đau hậu môn dữ dội, kéo dài trên 2 tuần dù đã thay đổi chế độ ăn uống.
• Chảy máu tươi nhiều khi đi đại tiện, máu nhỏ giọt hoặc thành tia.
• Xuất hiện khối cứng hoặc sưng viêm quanh hậu môn, nghi ngờ áp-xe hoặc rò hậu môn.
• Có bệnh lý kèm theo: bệnh Crohn, viêm loét đại trực tràng, phụ nữ sau sinh.

VI. Một số câu hỏi thường gặp

1. Mẹo chữa nứt hậu môn là gì?

Đối với nứt kẽ hậu môn cấp, người bệnh có thể áp dụng một số mẹo hỗ trợ điều trị tại nhà nhằm giảm đau rát và giúp vết nứt nhanh hồi phục:

• Ngâm hậu môn bằng nước ấm: Thực hiện 10-15 phút, 2-3 lần/ngày giúp thư giãn cơ vòng, giảm co thắt và giảm đau.
• Ăn nhiều chất xơ, uống đủ nước: Giúp phân mềm, hạn chế táo bón – nguyên nhân trực tiếp gây nứt kẽ hậu môn cấp.
• Vệ sinh sạch sẽ: Rửa hậu môn bằng nước sạch sau mỗi lần đi đại tiện, tránh dùng giấy cứng gây tổn thương thêm.
• Tập thói quen đi tiêu đúng giờ: Tránh rặn mạnh, ngồi lâu trong nhà vệ sinh.

Những mẹo trên chỉ có tác dụng hỗ trợ và phù hợp trong giai đoạn nứt kẽ hậu môn cấp tính. Nếu triệu chứng kéo dài hoặc nặng thêm, người bệnh cần đi khám bác sĩ để có hướng điều trị y khoa kịp thời.

2. Có thuốc đặc trị nứt kẽ hậu môn không?

Hiện nay chưa có một loại thuốc đặc trị duy nhất cho nứt kẽ hậu môn cấp, nhưng có nhiều nhóm thuốc được sử dụng nhằm giảm đau, cải thiện tình trạng co thắt và hỗ trợ liền vết nứt, bao gồm:

• Thuốc bôi tại chỗ: Chứa nitroglycerin, nifedipin hoặc diltiazem, có tác dụng làm giãn cơ vòng hậu môn và tăng lưu lượng máu giúp vết thương nhanh lành.
• Thuốc giảm đau, kháng viêm: Giúp giảm cảm giác đau rát sau mỗi lần đi ngoài.
• Thuốc nhuận tràng, bổ sung chất xơ: Hỗ trợ đi tiêu dễ dàng, giảm áp lực lên vết nứt.

Việc dùng thuốc cần có chỉ định của bác sĩ, tránh tự ý mua và sử dụng để hạn chế nguy cơ tác dụng phụ hoặc làm bệnh tiến triển thành nứt kẽ hậu môn mạn tính.

3. Biến chứng của nứt kẽ hậu môn có nguy hiểm không?

Nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách, nứt kẽ hậu môn cấp thường không nguy hiểm và có khả năng hồi phục tốt. Tuy nhiên, nếu người bệnh chủ quan hoặc điều trị sai cách, bệnh có thể dẫn đến các biến chứng:

• Chuyển sang mạn tính: Vết nứt lâu lành, đau rát kéo dài, khó điều trị hơn.
• Hình thành nhú hậu môn phì đại, da thừa: Gây cảm giác khó chịu, mất thẩm mỹ.
• Nguy cơ nhiễm trùng: Do vi khuẩn từ phân xâm nhập vết nứt, gây viêm loét, áp xe hậu môn.
• Ảnh hưởng tâm lý và chất lượng cuộc sống: Người bệnh sợ đi ngoài, lo lắng kéo dài.

Vì vậy, khi nhận thấy dấu hiệu nứt kẽ hậu môn cấp, người bệnh nên đi khám sớm để được tư vấn và điều trị kịp thời, tránh biến chứng không mong muốn.

Có thể thấy, nứt kẽ hậu môn cấp tuy không đe dọa tính mạng nhưng gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng sống. Do đó, điều trị sớm sẽ giúp vết nứt lành nhanh chóng. Ngược lại, sự chậm trễ có thể khiến bệnh kéo dài và tiến triển nặng hơn. Vì vậy, việc hiểu đúng và xử trí kịp thời nứt kẽ hậu môn cấp là điều cần thiết.