Tiêu chuẩn Rome 4 hội chứng ruột kích thích là bộ tiêu chí chẩn đoán được các chuyên gia tiêu hóa quốc tế công nhận nhằm phân biệt IBS với các bệnh lý đường ruột khác. Việc hiểu đúng tiêu chuẩn Rome 4 hội chứng ruột kích thích là bước đầu tiên trong quản lý và điều trị hiệu quả.
Mục lục
I. Tiêu chuẩn Rome 4 hội chứng ruột kích thích là gì?
Tiêu chuẩn Rome 4 hội chứng ruột kích thích (được ban hành năm 2016) là một bộ tiêu chí lâm sàng được thiết lập nhằm xác định IBS và các rối loạn tiêu hóa chức năng khác.
Theo tiêu chuẩn Rome 4, IBS được định nghĩa là tình trạng đau bụng tái phát liên quan đến việc đi tiêu hoặc thay đổi thói quen đại tiện, khi đã loại trừ các bệnh lý thực thể khác (như viêm ruột, nhiễm trùng). Với tiêu chuẩn rome 4 hội chứng ruột kích thích, bệnh nhân phải đáp ứng đồng thời hai điều kiện sau:
– Đau bụng tái phát trung bình ít nhất 1 ngày/tuần trong 3 tháng gần nhất.
-Cơn đau bụng này phải có liên quan đến ít nhất 2/3 tiêu chí sau:
- Liên quan đến hành vi đi tiêu: cơn đau thường tăng trước khi đi tiêu và giảm hoặc hết đau sau khi đi tiêu.
- Liên quan đến sự thay đổi tần suất đi tiêu: đi ngoài nhiều hơn hoặc ít hơn bình thường.
- Liên quan đến sự thay đổi hình dạng của phân.
II. Phân loại hội chứng ruột kích thích theo tiêu chuẩn Rome 4
Tiêu chuẩn Rome IV giúp phân loại hội chứng ruột kích thích thành các nhóm nhỏ dựa trên hình dạng phân (được đánh giá bằng Thang phân Bristol – Bristol Stool Form Scale). Việc phân loại này giúp cá nhân hóa phác đồ điều trị.
Dưới đây là bảng phân loại IBS theo tiêu chuẩn Rome 4 dựa trên thang phân Bristol
| Nhóm IBS theo
Rome 4 |
Đặc điểm phân theo thang Bristol | Biểu hiện thường gặp |
| IBS-C (Thể táo bón) | Phân cứng, khô, vón cục | Khó đại tiện, cảm giác đi không hết phân, phải rặn nhiều |
| IBS-D (Thể tiêu chảy) | Phân lỏng hoặc sền sệt | Đi ngoài nhiều lần, đau bụng quặn, buồn đi tiêu đột ngột |
| IBS-M (Thể hỗn hợp) | Cả phân loại khô cứng vón cục và lỏng sệt xuất hiện xen kẽ | Lúc táo bón, lúc tiêu chảy, khó kiểm soát thói quen đi tiêu |
| IBS-U (Không phân loại được) | Không đủ tiêu chí rơi vào 3 nhóm trên | Có triệu chứng IBS nhưng khó xác định thể lâm sàng cụ thể, cần bác sĩ theo dõi thêm |
III. Ý nghĩa của tiêu chuẩn Rome 4 trong chẩn đoán và điều trị IBS
Việc sử dụng Tiêu chuẩn Rome 4 mang lại nhiều ý nghĩa quan trọng trong chẩn đoán lâm sàng:
- Chẩn đoán thống nhất: Đảm bảo các bác sĩ trên toàn thế giới chẩn đoán IBS dựa trên cùng một bộ tiêu chí, giúp nghiên cứu và điều trị hiệu quả hơn.
- Chẩn đoán phân biệt: Rome 4 giúp bác sĩ tập trung chẩn đoán dựa trên triệu chứng đau bụng và loại trừ nhanh chóng các bệnh lý tiêu hóa khác (khi không có dấu hiệu cảnh báo).
- Phân loại hướng dẫn điều trị: Ý nghĩa lớn nhất của việc phân loại thành IBS-C, IBS-D, IBS-M là giúp bác sĩ kê thuốc, lên phác đồ điều trị phù hợp nhất. Ví dụ, nhóm IBS-C sẽ được ưu tiên các thuốc làm tăng nhu động ruột, còn nhóm IBS-D tập trung vào thuốc chống tiêu chảy và điều chỉnh hệ vi sinh.
IV. Khi nào người bệnh nên đi khám?
Mặc dù IBS là một bệnh lành tính, nhưng các triệu chứng tương tự cũng có thể là dấu hiệu của các bệnh lý tiêu hóa nghiêm trọng hơn (như ung thư, viêm ruột mãn tính, bệnh celiac).
Tiêu chuẩn Rome 4 chỉ có thể được áp dụng khi không có các dấu hiệu nguy hiểm. Nếu bạn gặp bất kỳ dấu hiệu nào sau đây, bạn nên đi khám bác sĩ ngay để làm các xét nghiệm loại trừ:
- Sụt cân không rõ nguyên nhân (không cố ý ăn kiêng).
- Chảy máu trực tràng hoặc Phân có máu tươi hoặc đen.
- Thiếu máu (biểu hiện qua nhợt nhạt, mệt mỏi, khó thở).
- Khởi phát triệu chứng IBS sau tuổi 50.
- Tiêu chảy về đêm (buộc bệnh nhân phải thức giấc).
- Tiền sử gia đình mắc các bệnh lý tiêu hóa nặng (Ung thư ruột kết, Bệnh viêm ruột IBD).
- Sốt không rõ nguyên nhân, nôn mửa liên tục.
V. Một số câu hỏi thường gặp
1. Tiêu chuẩn Rome 4 hội chứng ruột kích thích khác Rome 3 như thế nào?
Thay đổi lớn nhất của Rome 4 so với Rome 3 (phiên bản 2006) là về tần suất triệu chứng đau bụng:
- Rome 3 (2006): tần suất đau bụng ít nhất 3 ngày/tháng và trong 3 tháng gần nhất.
- Rome 4 (2016): tần suất đau bụng ít nhất 1 ngày/tuần và trong 3 tháng gần nhất
Như vậy sự thay đổi này, Rome 4 yêu cầu triệu chứng đau bụng thường xuyên hơn, giúp tiêu chuẩn chẩn đoán chặt chẽ hơn, tránh chẩn đoán nhầm những trường hợp nhẹ, thoáng qua.
2. IBS có phải bệnh nguy hiểm không?
IBS không phải là bệnh nguy hiểm. Nó là một rối loạn chức năng, nghĩa là ruột của bạn không bị tổn thương cấu trúc, không gây viêm loét, và không tiến triển thành ung thư hoặc các bệnh lý ác tính khác. Tuy nhiên, IBS ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống, công việc và tâm lý của người bệnh.
3. Có thể tự chẩn đoán IBS tại nhà theo tiêu chuẩn Rome 4 không?
Câu trả lời là không. Mặc dù bạn có thể tự đánh giá triệu chứng của mình theo tiêu chuẩn rome 4 hội chứng ruột kích thích, nhưng việc loại trừ các bệnh lý nguy hiểm cần phải được thực hiện bởi bác sĩ thông qua khám lâm sàng và các xét nghiệm cận lâm sàng.
4. IBS có điều trị dứt điểm được không?
IBS là một bệnh mãn tính, có tính chất tái phát và liên quan đến các yếu tố tâm lý, chế độ ăn uống và lối sống. Hiện tại, chưa có phương pháp điều trị dứt điểm hoàn toàn. Tuy nhiên, IBS hoàn toàn có thể kiểm soát được bằng cách:
- Dùng thuốc: Theo hướng dẫn của bác sĩ (cho IBS-C, IBS-D).
- Thay đổi chế độ ăn: Áp dụng chế độ ăn kiêng FODMAP thấp.
- Quản lý căng thẳng: Yoga, thiền, và các liệu pháp tâm lý-hành vi.
Với sự tuân thủ điều trị và điều chỉnh lối sống, người bệnh IBS có thể duy trì cuộc sống gần như bình thường.
Áp dụng tiêu chuẩn Rome 4 hội chứng ruột kích thích không chỉ giúp bác sĩ xác định đúng đối tượng mắc bệnh mà còn hỗ trợ xây dựng phác đồ điều trị phù hợp theo từng thể bệnh. Người bệnh hiểu rõ tiêu chí chẩn đoán cũng sẽ chủ động hơn trong việc theo dõi triệu chứng và tái khám đúng thời điểm.
Dược sĩ Nguyễn Thị Thu – Tốt nghiệp chuyên ngành Quản lý và cung ứng thuốc – Cao đẳng dược TW Hải Dương với 6 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực trình dược, đã thực tập, công tác tại nhiều nhà thuốc khác nhau.
