Trĩ độ 3: Dấu hiệu, nguyên nhân và phương pháp điều trị hiệu quả

Trong các cấp độ của bệnh trĩ, trĩ độ 3 được coi là giai đoạn nặng, đòi hỏi sự can thiệp y khoa kịp thời. Ở giai đoạn này, búi trĩ thường xuyên sa ra ngoài, gây đau nhức và ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày. Việc hiểu rõ dấu hiệu đặc trưng, nguyên nhân hình thành và phương pháp điều trị khoa học sẽ giúp người bệnh điều trị và kiểm soát bệnh tốt hơn.

I. Trĩ độ 3 là gì?

Trĩ độ 3 là giai đoạn nặng của bệnh trĩ, khi búi trĩ sa ra ngoài hậu môn mỗi lần đi đại tiện hoặc gắng sức và không thể tự co lên, người bệnh phải dùng tay đẩy vào. Ở giai đoạn này, các triệu chứng như chảy máu, đau rát, ngứa ngáy xuất hiện thường xuyên hơn, gây nhiều bất tiện trong sinh hoạt. Nếu không điều trị kịp thời, bệnh có thể tiến triển thành trĩ độ 4 với biến chứng phức tạp và khó kiểm soát.

II. Triệu chứng trĩ độ 3 như thế nào?

Trĩ độ 3 là giai đoạn tiến triển nặng, vì vậy các triệu chứng trở nên rõ rệt và gây nhiều phiền toái cho người bệnh. Những biểu hiện thường gặp gồm:

• Sa búi trĩ rõ rệt: Búi trĩ sa ra ngoài hậu môn mỗi khi đi đại tiện, ho mạnh hoặc mang vác nặng. Khác với trĩ độ 2, búi trĩ ở giai đoạn này không thể tự co lại, người bệnh phải dùng tay đẩy vào.
• Chảy máu khi đại tiện: Máu thường xuất hiện với lượng nhiều hơn, có thể dính trên giấy vệ sinh, lẫn trong phân hoặc nhỏ thành giọt. Nếu kéo dài, tình trạng này dễ gây thiếu máu, mệt mỏi.
• Đau rát và ngứa ngáy: Cảm giác đau tăng lên khi đi đại tiện, ngồi lâu hoặc vận động mạnh. Người bệnh có thể bị ngứa ngáy, ẩm ướt vùng hậu môn do dịch tiết từ búi trĩ.
• Ảnh hưởng sinh hoạt: Việc đi lại, làm việc, thậm chí ngồi học hay ngồi văn phòng đều trở nên khó khăn. Nhiều người rơi vào trạng thái căng thẳng, mất tự tin trong giao tiếp và sinh hoạt hàng ngày.

Những triệu chứng trên không chỉ gây bất tiện mà còn cảnh báo nguy cơ biến chứng như viêm nhiễm, nghẹt búi trĩ hoặc chuyển sang trĩ độ 4 nếu không được điều trị kịp thời.

III. Nguyên nhân gì gây trĩ độ 3?

Trĩ độ 3 hình thành khi các búi trĩ đã phát triển lớn, sa hẳn ra ngoài và không thể tự co lên. Đây thường là hệ quả của nhiều yếu tố và lặp lại trong thời gian dài. Một số nguyên nhân chính gồm:

• Táo bón mạn tính hoặc tiêu chảy kéo dài: Táo bón khiến người bệnh phải rặn nhiều khi đi đại tiện, làm tăng áp lực lên tĩnh mạch hậu môn. Ngược lại, tiêu chảy kéo dài cũng gây kích thích và giãn tĩnh mạch, làm bệnh tiến triển nhanh hơn.
• Thói quen ăn uống thiếu khoa học: Chế độ ăn ít chất xơ, uống ít nước, sử dụng nhiều đồ cay nóng, rượu bia và cà phê khiến hệ tiêu hóa hoạt động kém hiệu quả, tăng nguy cơ hình thành và tiến triển trĩ.
• Ngồi lâu, ít vận động: Những người làm việc văn phòng, lái xe đường dài hoặc thường xuyên ngồi lâu một chỗ dễ bị ứ trệ tuần hoàn máu ở vùng chậu, khiến búi trĩ ngày càng phình to.
• Mang thai và sinh nở: Ở phụ nữ, sự gia tăng áp lực ổ bụng trong thai kỳ và quá trình sinh thường có thể khiến các búi trĩ sa nhiều hơn, dễ chuyển sang trĩ độ 3.
• Bệnh lý nền và yếu tố tuổi tác: Tăng áp lực tĩnh mạch do béo phì, bệnh gan, hoặc sự suy yếu thành mạch theo tuổi cũng là yếu tố làm bệnh nặng thêm.
• Chậm trễ trong điều trị trĩ độ 1, độ 2: Nhiều người chủ quan khi mới xuất hiện triệu chứng nhẹ, không điều trị sớm, khiến bệnh dần tiến triển đến trĩ độ 3.

IV. Trĩ độ 3 có nguy hiểm không?

Câu trả lời là có. Trĩ độ 3 được xem là giai đoạn nặng của bệnh trĩ và tiềm ẩn nhiều nguy cơ nếu không được điều trị kịp thời. Ở giai đoạn này, búi trĩ đã sa lớn, khó co lại, dễ chảy máu và viêm nhiễm, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và sinh hoạt. Một số biến chứng thường gặp gồm:

• Thiếu máu mạn tính: Chảy máu nhiều và kéo dài sau mỗi lần đi đại tiện có thể dẫn đến thiếu máu, khiến người bệnh mệt mỏi, hoa mắt, giảm khả năng lao động.
• Nghẹt và hoại tử búi trĩ: Khi búi trĩ sa ra ngoài và bị cơ vòng hậu môn chèn ép, máu không lưu thông được, dễ dẫn đến nghẹt, sưng đau dữ dội, thậm chí hoại tử.
• Viêm nhiễm hậu môn – trực tràng: Búi trĩ thường xuyên ẩm ướt, cộng thêm dịch tiết và phân tích tụ, tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển, gây viêm loét và áp xe hậu môn.
• Ảnh hưởng tiêu hóa và sinh hoạt: Người bệnh đau rát, ngứa ngáy kéo dài, ngại đi vệ sinh, từ đó dễ táo bón nặng hơn. Chất lượng cuộc sống, công việc và quan hệ vợ chồng đều bị suy giảm đáng kể.
• Nguy cơ chuyển sang trĩ độ 4: Nếu không điều trị, bệnh có thể tiến triển thành trĩ độ 4 là giai đoạn nặng nhất, điều trị phức tạp và hầu như phải phẫu thuật phức tạp.

Vì vậy, người bệnh tuyệt đối không nên chủ quan, cần thăm khám sớm để được điều trị kịp thời và đúng cách.

V. Phương pháp điều trị trĩ độ 3 là gì?

Ở giai đoạn trĩ độ 3, việc điều trị không thể dừng lại ở mức thay đổi thói quen đơn thuần như trĩ độ 1, 2. Người bệnh thường cần sự kết hợp giữa chăm sóc tại nhà, thuốc và can thiệp y khoa. Tùy vào tình trạng cụ thể, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp phù hợp:

1. Thay đổi lối sống

Dù ở mức độ nào, người bị trĩ độ 3 vẫn cần:

• Ăn nhiều rau xanh, trái cây, uống đủ 1,5 – 2 lít nước/ngày để phòng táo bón.
• Hạn chế rượu bia, cà phê, đồ cay nóng vì dễ làm bệnh nặng thêm.
• Tập thói quen vận động nhẹ nhàng, tránh ngồi hoặc đứng một chỗ quá lâu.

Phương pháp này là nền tảng bắt buộc, giúp giảm triệu chứng và ngăn bệnh tái phát, nhưng không thể thay thế điều trị y khoa.

2. Điều trị nội khoa

Nếu búi trĩ mới sa ra ngoài nhưng chưa bị nghẹt, chảy máu không quá nhiều, bác sĩ có thể chỉ định:

• Thuốc uống: giúp tăng độ bền thành mạch, giảm sưng đau, chảy máu.
• Thuốc bôi hoặc đặt hậu môn: giảm viêm, ngứa, đau rát, hạn chế nhiễm trùng.

Phương pháp này phù hợp cho người bệnh muốn kiểm soát triệu chứng tạm thời hoặc chưa sẵn sàng can thiệp thủ thuật, nhưng hiệu quả thường ngắn, khó dứt điểm.

3. Thủ thuật ít xâm lấn

Khi búi trĩ gây chảy máu nhiều, sa thường xuyên nhưng chưa quá lớn, người bệnh có thể được chỉ định:

• Thắt vòng cao su: hiệu quả với búi trĩ nội kích thước vừa, không quá nhiều búi.
• Chích xơ búi trĩ: phù hợp với bệnh nhân có nguy cơ chảy máu, giúp co nhỏ búi trĩ.
• Quang đông hồng ngoại/laser: áp dụng cho người muốn ít đau, hồi phục nhanh.

Đây là lựa chọn trung gian, phù hợp với bệnh nhân muốn tránh phẫu thuật nhưng vẫn cần can thiệp mạnh hơn thuốc.

4. Phẫu thuật cắt trĩ 

Nếu búi trĩ quá lớn, thường xuyên sa ra ngoài, kèm theo chảy máu ồ ạt, nghẹt hoặc viêm nhiễm, bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật:

• Milligan – Morgan, Ferguson: cắt triệt để búi trĩ, phù hợp với bệnh nhân nhiều búi trĩ, nhưng thời gian hồi phục lâu, đau nhiều.
• Longo (PPH): phù hợp với trĩ vòng, ít đau, hồi phục nhanh, nhưng chi phí cao.
• Laser: ít chảy máu, thẩm mỹ, thời gian nằm viện ngắn, phù hợp với người bận rộn.

Như vậy, nếu bạn đang ở giai đoạn trĩ độ 3, khi triệu chứng còn nhẹ có thể bắt đầu bằng thuốc và thủ thuật hỗ trợ. Nhưng nếu tình trạng đã nặng với chảy máu nhiều, búi trĩ sa to và đau rát, bạn nên tuân theo chỉ định của bác sĩ, cân nhắc phẫu thuật sớm. Đồng thời đừng quên thay đổi lối sống để ngăn bệnh tái phát.

VI. Cách phòng ngừa trĩ độ 3 tái phát

Trĩ độ 3 là một tình trạng khá nghiêm trọng, và việc phòng ngừa tái phát là rất quan trọng để tránh các biến chứng và phải phẫu thuật. Dưới đây là những cách chi tiết giúp bạn phòng ngừa trĩ độ 3 tái phát.

1. Điều chỉnh chế độ ăn uống

1.1. Ăn nhiều chất xơ

Chất xơ giúp làm mềm phân, tăng khối lượng phân và kích thích nhu động ruột, từ đó giúp đi đại tiện dễ dàng hơn và tránh táo bón. Bạn nên ăn:

• Các loại rau xanh đậm (rau bina, cải xoăn)
• Trái cây tươi (chuối, bơ, táo)
• Ngũ cốc nguyên hạt (yến mạch, gạo lứt) 
• Các loại đậu (đậu lăng, đậu đen)

1.2. Uống đủ nước

Nước giúp làm mềm phân, ngăn ngừa tình trạng phân khô cứng, là nguyên nhân chính gây trĩ. Bạn nên uống 2-2.5 lít nước mỗi ngày (tương đương 8-10 ly). Bạn có thể uống:

• Nước lọc
• Nước ép trái cây không đường
• Các loại canh. 

Hạn chế đồ uống có cồn, cafein vì chúng có thể gây mất nước.

2. Thay đổi thói quen sinh hoạt

2.1. Tập thể dục thường xuyên

Vận động giúp tăng cường lưu thông máu, kích thích nhu động ruột và duy trì cân nặng hợp lý, giảm áp lực lên vùng chậu. Hãy dành ít nhất 30 phút mỗi ngày cho các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội, yoga. Tránh các bài tập nặng, nâng tạ quá sức vì chúng có thể gây áp lực lên tĩnh mạch hậu môn.

2.2. Tránh ngồi hoặc đứng quá lâu

Khi ngồi hoặc đứng lâu, áp lực dồn xuống vùng hậu môn trực tràng sẽ tăng lên, làm tĩnh mạch bị giãn. Nếu công việc yêu cầu ngồi lâu, hãy đứng dậy và đi lại 5-10 phút sau mỗi 1-2 tiếng. Khi đứng, bạn nên di chuyển nhẹ nhàng, không đứng im một chỗ.

2.3. Vệ sinh đúng cách

Vệ sinh sạch sẽ vùng hậu môn giúp tránh nhiễm khuẩn và giảm kích ứng. Bạn nên:

• Dùng nước ấm để vệ sinh sau khi đi đại tiện, không dùng giấy vệ sinh quá thô ráp hoặc chà xát mạnh. 
• Lau khô nhẹ nhàng bằng khăn mềm. 
• Bạn có thể ngâm hậu môn vào nước ấm 1-2 lần mỗi ngày để thư giãn các cơ và giảm sưng.

3. Cải thiện thói quen đi đại tiện

3.1. Tạo thói quen đi đại tiện đều đặn

Cơ thể bạn sẽ quen với một giờ giấc nhất định, giúp việc đi vệ sinh trở nên dễ dàng hơn. Hãy đi đại tiện vào một khung giờ cố định mỗi ngày, tốt nhất là vào buổi sáng. Khi buồn đi vệ sinh, hãy đi ngay, đừng cố nhịn.

3.2. Không rặn khi đi đại tiện

Rặn mạnh sẽ tạo áp lực lớn lên các tĩnh mạch, làm búi trĩ sa ra ngoài. Nếu bị táo bón, đừng cố rặn. Thay vào đó, hãy thư giãn, hít thở sâu và dùng một chiếc ghế đẩu nhỏ kê dưới chân để tạo tư thế ngồi xổm tự nhiên, giúp việc đi đại tiện dễ dàng hơn.

3.3. Không ngồi quá lâu trong nhà vệ sinh

Dù là đọc sách hay dùng điện thoại, việc ngồi lâu trên bồn cầu sẽ làm tăng áp lực lên vùng hậu môn. Chỉ vào nhà vệ sinh khi bạn thực sự cần đi và đi xong thì ra ngay.

4. Khám sức khỏe định kỳ

Người đã từng bị trĩ độ 3 nên kiểm tra theo hẹn của bác sĩ để kịp thời phát hiện dấu hiệu bất thường, tránh biến chứng khó lường.

VII. Một số câu hỏi thường gặp

1. Trĩ độ 3 có tự khỏi không?

Trĩ độ 3 là giai đoạn nặng, búi trĩ đã sa ra ngoài và không thể tự co lại. Ở mức độ này, bệnh hoàn toàn không thể tự khỏi nếu không có biện pháp can thiệp. Việc kéo dài tình trạng có thể dẫn đến biến chứng như:

• Chảy máu mạn tính, 
• Thiếu máu, 
• Viêm nhiễm 
• Hoại tử búi trĩ. 

Do đó, người bệnh cần thăm khám và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp thay vì hy vọng bệnh tự thuyên giảm.

2. Trĩ độ 3 có nhất thiết phải phẫu thuật không?

Phẫu thuật thường được xem là chỉ định phổ biến đối với trĩ độ 3 do búi trĩ đã phát triển lớn và gây nhiều ảnh hưởng. Tuy nhiên, không phải trường hợp nào cũng bắt buộc phải phẫu thuật ngay. 

Một số bệnh nhân có thể được áp dụng thủ thuật ít xâm lấn như thắt vòng cao su, chích xơ búi trĩ hoặc sử dụng công nghệ xâm lấn tối thiểu (Longo, laser). Quyết định điều trị sẽ dựa trên mức độ sa búi trĩ, tình trạng chảy máu, bệnh nền và khả năng đáp ứng của người bệnh.

3. Chữa trị trĩ độ 3 ở nhà như thế nào?

Mặc dù điều trị triệt để cần có sự can thiệp y khoa, nhưng chăm sóc tại nhà đóng vai trò quan trọng trong hỗ trợ giảm triệu chứng và ngăn bệnh tiến triển nặng hơn. Người bệnh nên:

• Ăn nhiều chất xơ, uống đủ nước để tránh táo bón.
• Hạn chế ngồi lâu, vận động nhẹ nhàng để cải thiện tuần hoàn vùng hậu môn – trực tràng.
• Sử dụng thuốc bôi, thuốc đặt hoặc thuốc uống theo chỉ định bác sĩ để giảm đau rát, viêm và chảy máu.
• Ngâm hậu môn với nước ấm hàng ngày để giảm khó chịu và hạn chế viêm nhiễm.

Các biện pháp này chỉ mang tính hỗ trợ, không thay thế cho điều trị chuyên khoa. Người bệnh vẫn cần tái khám định kỳ để được bác sĩ đánh giá chính xác mức độ bệnh.

Qua những phân tích trên, có thể thấy trĩ độ 3 không chỉ gây bất tiện trong sinh hoạt mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ nếu không được xử lý đúng cách. Điều quan trọng là người bệnh cần trang bị kiến thức và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Sự can thiệp y khoa kịp thời sẽ giúp cải thiện hiệu quả và phòng tránh biến chứng lâu dài.