Đi cầu ra máu tươi là bệnh gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị hiệu quả

Đi cầu ra máu tươi là tình trạng nhiều người gặp phải nhưng thường chủ quan bỏ qua. Đây có thể chỉ là biểu hiện tạm thời do táo bón, song cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý nghiêm trọng. Việc sớm xác định nguyên nhân và điều trị đúng cách rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe đường ruột. Cùng Yumangel tìm hiểu chi tiết hơn trong bài viết dưới đây.

I. Đi cầu ra máu tươi là bệnh gì?

Đi cầu ra máu tươi là tình trạng xuất hiện máu đỏ tươi trong hoặc sau khi đi đại tiện. Ở giai đoạn nhẹ, đi cầu ra máu tươi có thể chỉ là hậu quả của táo bón kéo dài, khiến người bệnh rặn mạnh làm tổn thương niêm mạc hậu môn. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp khác, đây lại là triệu chứng của các bệnh lý nghiêm trọng như:

• Bệnh trĩ: Đây là nguyên nhân thường gặp nhất. Khi các tĩnh mạch ở hậu môn giãn nở, dễ vỡ, người bệnh sẽ thấy máu tươi dính trên giấy vệ sinh hoặc nhỏ giọt sau khi đi cầu. Máu thường có màu đỏ tươi, không lẫn phân.
• Nứt kẽ hậu môn: Tổn thương nhỏ ở niêm mạc hậu môn do táo bón lâu ngày, phân cứng, hoặc rặn mạnh khi đại tiện có thể gây chảy máu tươi kèm cảm giác đau rát rõ rệt sau khi đi cầu.
• Polyp đại trực tràng: Các khối polyp trong lòng đại tràng hoặc trực tràng có thể bị tổn thương khi phân đi qua, dẫn đến chảy máu tươi. Tình trạng này thường khó nhận biết nếu không nội soi.
• Viêm loét đại trực tràng: Niêm mạc đại tràng bị viêm loét sẽ khiến mạch máu dễ vỡ, gây chảy máu lẫn trong phân. Bệnh thường kèm triệu chứng đau bụng, mót rặn, tiêu chảy kéo dài.
• Ung thư đại trực tràng: Là nguyên nhân nghiêm trọng nhất cần được lưu ý. Máu có thể xuất hiện rải rác hoặc lẫn trong phân, đôi khi khó quan sát bằng mắt thường. Người bệnh thường kèm theo sụt cân, mệt mỏi, rối loạn tiêu hóa.
• Bệnh lý khác: Ngoài ra, các nguyên nhân ít gặp hơn như giãn tĩnh mạch trực tràng, viêm túi thừa đại tràng hoặc tác dụng phụ của thuốc chống đông cũng có thể dẫn đến đi cầu ra máu tươi.

Mặc dù nhiều người có thể chủ quan khi thấy lượng máu ít và không đau. Nhưng thực tế, đi cầu ra máu tươi là dấu hiệu cảnh báo sức khỏe tiêu hóa đang gặp vấn đề. Nếu không xác định và điều trị sớm, người bệnh có thể đối mặt với thiếu máu mạn tính, suy nhược cơ thể hoặc bỏ lỡ giai đoạn điều trị tối ưu của bệnh lý nguy hiểm như ung thư.

II. Dấu hiệu nhận biết đi cầu ra máu tươi là gì?

Các dấu hiệu của đi cầu ra máu tươi biểu hiện khác nhau tùy theo nguyên nhân và mức độ tổn thương. Người bệnh có thể nhận biết qua các đặc điểm sau:

• Màu sắc và hình thái máu: Máu thường có màu đỏ tươi, xuất hiện ở cuối bãi phân, dính trên giấy vệ sinh hoặc nhỏ giọt sau khi đi cầu. Nếu máu lẫn đều trong phân hoặc có màu sẫm hơn, cần cảnh giác với bệnh lý ở đại tràng hoặc trực tràng.
• Cảm giác khi đi cầu: Người bệnh có thể thấy đau rát hậu môn, căng tức, buốt mỗi khi đại tiện, đặc biệt khi có nứt kẽ hoặc trĩ ngoại. Trường hợp không đau nhưng ra máu nhiều, có thể liên quan đến polyp hoặc viêm đại tràng.
• Tần suất xuất hiện: Ban đầu máu có thể xuất hiện thưa, nhưng nếu nguyên nhân không được điều trị sớm, tình trạng có thể tái diễn thường xuyên và nặng dần lên.
  
• Triệu chứng kèm theo:
  
  • Mót rặn, đi ngoài nhiều lần trong ngày
  • Cảm giác chưa đi hết phân
  • Táo bón hoặc tiêu chảy kéo dài
  • Mệt mỏi, chóng mặt nếu mất máu nhiều
  • Sụt cân, rối loạn tiêu hóa (trong ung thư đại trực tràng)
    

Khi có các dấu hiệu trên, người bệnh nên theo dõi kỹ màu máu, lượng máu và các triệu chứng đi kèm.Vì đây là cơ sở giúp bác sĩ định hướng nguyên nhân và mức độ bệnh chính xác hơn.

III. Đi cầu ra máu tươi được điều trị như thế nào?

Tình trạng đi cầu ra máu tươi có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác nhau như trĩ, nứt kẽ hậu môn, polyp, viêm loét hay thậm chí ung thư đại trực tràng. Vì vậy, việc điều trị cần xác định đúng nguyên nhân. Sau khi thăm khám, bác sĩ có thể chỉ định một trong các hướng điều trị sau:

1. Điều trị nội khoa (dùng thuốc)

Điều trị nội khoa là lựa chọn với các trường hợp nhẹ. Phương pháp này giúp giảm triệu chứng nhanh, ít xâm lấn và có thể thực hiện tại nhà dưới hướng dẫn của bác sĩ. Các thuốc được sử dụng phổ biến gồm:

• Thuốc cầm máu, thuốc nhuận tràng: giúp giảm lượng máu chảy và hỗ trợ quá trình đi tiêu dễ dàng hơn.
• Thuốc kháng viêm, kháng sinh hoặc thuốc đặt hậu môn: phù hợp với người bị trĩ, nứt kẽ hoặc viêm trực tràng.
• Thuốc điều hòa nhu động ruột: giúp giảm táo bón và cải thiện tình trạng kích ứng niêm mạc.

Tuy nhiên, người bệnh không nên tự ý mua thuốc cầm máu vì có thể ẩn giấu các bệnh lý nặng (như polyp, viêm loét, thậm chí ung thư). Việc dùng thuốc kéo dài hoặc sai liều cũng có thể gây rối loạn tiêu hóa, viêm loét dạ dày hoặc táo bón mạn tính.

2. Điều trị ngoại khoa 

Phẫu thuật hay can thiệp nội soi mang lại hiệu quả dứt điểm. Tuy nhiên, đây là phương pháp tốn kém, có nguy cơ tái phát nếu không thay đổi lối sống. Các phương pháp điều trị ngoại khoa phổ biến như:

• Thắt búi trĩ bằng vòng cao su, laser hoặc phẫu thuật cắt trĩ: áp dụng khi búi trĩ sưng to, chảy máu thường xuyên.
• Nội soi cắt polyp hoặc xử lý tổn thương niêm mạc: giúp loại bỏ nguyên nhân trực tiếp gây chảy máu.
• Phẫu thuật đại – trực tràng: được chỉ định cho các trường hợp nặng như ung thư hoặc viêm loét phức tạp.
  

Khi điều trị ngoại khoa, người bệnh cần tuân thủ chăm sóc hậu phẫu, tái khám định kỳ và điều chỉnh chế độ ăn uống để ngăn biến chứng.

3. Chăm sóc hỗ trợ trong quá trình điều trị

Chăm sóc trong điều trị tuy đơn giản nhưng quyết định tốc độ hồi phục tổn thương. Vì thế, điều trị cần kết hợp với ăn uống và lối sống khoa học để đạt hiệu quả bền vững. Bạn nên: 

• Bổ sung sắt, vitamin B12 và acid folic: giúp phục hồi máu sau chảy máu kéo dài.
• Theo dõi lượng máu trong phân và tần suất đi cầu: nếu máu ra nhiều hoặc kéo dài trên 3 ngày, cần tái khám ngay.
• Ăn thực phẩm mềm, dễ tiêu và uống đủ nước: hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động ổn định, giảm áp lực lên hậu môn.

IV. Làm thế nào để phòng ngừa đi cầu ra máu tươi tái phát?

Sau khi điều trị, việc duy trì chế độ sinh hoạt hợp lý là yếu tố then chốt giúp ngăn tái phát. Những thay đổi nhỏ trong lối sống có thể giúp cải thiện sức khỏe đường ruột và thành mạch hậu môn lâu dài.

1. Duy trì chế độ ăn giàu chất xơ

Chất xơ giúp hút nước và tăng khối lượng phân, giảm ma sát khi đi tiêu. Nó phòng ngừa trĩ và nứt kẽ hậu môn tái phát. Tuy nhiên, bổ sung đột ngột quá nhiều chất xơ có thể gây đầy bụng, nên tăng dần và kết hợp cùng uống đủ nước.

• Tăng cường rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt, khoai lang, các loại đậu.
• Uống đủ 1,5 – 2 lít nước mỗi ngày để làm mềm phân, hạn chế táo bón.

2. Hạn chế các yếu tố gây kích thích

Những yếu tố này làm tăng áp lực vùng chậu và thành mạch hậu môn, khiến tổn thương cũ dễ vỡ và chảy máu trở lại. Việc kiểm soát thói quen xấu giúp mạch máu co hồi tự nhiên và giảm nguy cơ viêm tái phát.

• Tránh rượu bia, thuốc lá, đồ cay nóng, thức ăn nhiều dầu mỡ.
• Không ngồi hoặc đứng quá lâu, đặc biệt ở dân văn phòng.
• Tránh rặn mạnh hoặc ngồi lâu trong nhà vệ sinh.

3. Tập thói quen đi cầu đúng cách

Thói quen đi cầu đúng giờ giúp điều hòa nhu động ruột, tránh tình trạng phân khô cứng gây tổn thương. Việc nhịn đi cầu lâu hoặc rặn mạnh là nguyên nhân khiến bệnh trĩ, nứt kẽ, chảy máu hậu môn tái phát. Ngoài ra, vệ sinh kém có thể gây viêm nhiễm thứ phát, khiến vết thương khó lành. Bạn nên:

• Đi cầu vào một khung giờ cố định trong ngày.
• Không nhịn khi có nhu cầu.
• Giữ vệ sinh vùng hậu môn sạch, khô thoáng.

4. Theo dõi sức khỏe định kỳ

Nhiều bệnh nhân chủ quan sau khi hết triệu chứng, dẫn đến bỏ qua giai đoạn tầm soát. Trong khi đó, khoảng 10 – 15% trường hợp đi cầu ra máu tươi là dấu hiệu của bệnh lý nghiêm trọng như polyp hoặc ung thư đại – trực tràng. Do đó, việc tầm soát định kỳ không chỉ phòng ngừa tái phát mà còn bảo vệ sức khỏe lâu dài. Bạn nên:

• Tái khám đúng lịch, đặc biệt nếu từng bị trĩ, polyp hoặc viêm đại tràng.
• Người trên 40 tuổi nên nội soi đại tràng định kỳ để phát hiện sớm các tổn thương nguy hiểm.

V. Một số câu hỏi thường gặp

1. Đi đại tiện ra máu tươi có sao không?

Có. Đi đại tiện ra máu tươi là một triệu chứng bất thường và không nên chủ quan. Mặc dù nguyên nhân phổ biến nhất là các bệnh lý lành tính như trĩ hoặc nứt kẽ hậu môn. Tuy nhiên, dấu hiệu này vẫn tiềm ẩn rủi ro:

• Nguy cơ cấp tính: Mất máu nhiều, đặc biệt nếu máu chảy thành tia hoặc thành giọt liên tục, có thể dẫn đến thiếu máu cấp tính hoặc sốc giảm thể tích (rất hiếm gặp).
• Nguy cơ mạn tính: Chảy máu kéo dài, dù lượng ít, cũng gây ra thiếu máu mạn tính với các biểu hiện như mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt, giảm sức đề kháng.

Ngoài ra, đi đại tiện ra máu tươi có thể là dấu hiệu sớm của các bệnh lý nguy hiểm như viêm loét đại trực tràng hoặc ung thư đại trực tràng.

2. Làm sao để phân biệt đi cầu ra máu tươi do trĩ hay do bệnh khác?

• Trường hợp do bệnh trĩ: máu tươi đỏ, chảy sau khi đi cầu, thường thấy dính trên giấy vệ sinh hoặc nhỏ giọt, không lẫn với phân. Người bệnh có thể cảm thấy vướng, đau rát nhẹ hoặc sa búi trĩ ra ngoài.
• Trường hợp do nứt kẽ hậu môn: máu cũng tươi nhưng chảy ít hơn, đi kèm cảm giác đau buốt rõ rệt khi rặn.
• Trường hợp do polyp, viêm loét hay ung thư đại tràng: máu có thể lẫn trong phân, kèm nhầy, khó nhận biết bằng mắt thường, đôi khi xuất hiện cùng rối loạn tiêu hóa hoặc sụt cân bất thường.

Cách tốt nhất để phân biệt chính xác là nội soi hậu môn – trực tràng do bác sĩ chuyên khoa thực hiện.

3. Có nên dùng thuốc cầm máu khi bị đi cầu ra máu tươi không?

Việc tự ý dùng thuốc cầm máu tại nhà không được khuyến khích. Thuốc chỉ có tác dụng tạm thời và có thể che lấp triệu chứng, khiến việc chẩn đoán nguyên nhân trở nên khó khăn hơn.

Người bệnh nên đến cơ sở y tế để có chẩn đoán cụ thể. Bác sĩ sẽ kê thuốc điều trị phù hợp như thuốc làm bền thành mạch, giảm viêm hoặc can thiệp ngoại khoa nếu cần.

4. Đi cầu ra máu tươi có phải ung thư đại tràng không?

Không phải mọi trường hợp đi cầu ra máu tươi đều là ung thư đại tràng. Tuy nhiên, đây là một trong những dấu hiệu cảnh báo sớm của ung thư nếu máu lẫn đều trong phân, xuất hiện kéo dài trên 2 tuần và đi kèm các triệu chứng như:

• Đau bụng âm ỉ, đầy hơi, khó tiêu
• Thay đổi thói quen đi ngoài (lúc táo, lúc tiêu chảy)
• Sụt cân không rõ nguyên nhân, mệt mỏi, thiếu máu
  

Nếu bạn trên 40 tuổi hoặc có tiền sử gia đình mắc ung thư đường tiêu hóa, nên nội soi đại tràng định kỳ để tầm soát sớm bệnh lý ác tính.

5. Đi cầu ra máu tươi có tự khỏi được không?

Một số trường hợp nhẹ và tạm thời như nứt hậu môn do táo bón, chế độ ăn ít chất xơ có thể tự cải thiện sau vài ngày nếu người bệnh:

• Uống đủ nước (2–2,5 lít/ngày)
• Ăn nhiều rau xanh, trái cây, thực phẩm giàu chất xơ
• Hạn chế rượu bia, đồ cay nóng, tránh rặn mạnh khi đi cầu
  

Tuy nhiên, nếu tình trạng ra máu kéo dài, máu chảy nhiều hoặc kèm triệu chứng bất thường, bệnh sẽ không tự khỏi mà cần được khám và điều trị chuyên khoa.

Khi nhận thấy dấu hiệu đi cầu ra máu tươi, người bệnh không nên chủ quan mà cần đến cơ sở y tế để được kiểm tra toàn diện. Chẩn đoán sớm giúp xác định đúng nguyên nhân và có phương pháp điều trị phù hợp. Duy trì lối sống khoa học chính là nền tảng quan trọng để phòng ngừa tình trạng này tái phát.