Top 7 cây thuốc nam chữa bệnh viêm đại tràng hiệu quả, dễ tìm

Viêm đại tràng là một bệnh lý tiêu hóa phổ biến, gây nhiều khó chịu và ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Bên cạnh các phương pháp điều trị hiện đại bằng thuốc tân dược, nhiều người bệnh có xu hướng tìm hiểu về các giải pháp từ thiên nhiên. Trong đó, sử dụng cây thuốc nam chữa bệnh viêm đại tràng là một phương pháp tính truyền thống được lưu truyền rộng rãi trong các bài thuốc dân gian Việt Nam.

Bài viết này Yumangel sẽ đi sâu vào những tiềm năng và lưu ý khi sử dụng các loại thảo dược trị viêm đại tràng, dựa trên cả kinh nghiệm dân gian và những hiểu biết khoa học hiện đại, nhằm cung cấp thông tin hữu ích cho người bệnh.

I. Thông tin chung về bệnh viêm đại tràng

Viêm đại tràng là một bệnh lý tiêu hóa phổ biến, xảy ra khi lớp niêm mạc của đại tràng bị viêm nhiễm, tổn thương, gây ra các triệu chứng như đau bụng, rối loạn đại tiện, đầy hơi, chướng bụng… Bệnh có thể tiến triển âm thầm nhưng dai dẳng, ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống nếu không được điều trị đúng cách. 

Tại Việt Nam, tỷ lệ người mắc viêm đại tràng đang ở mức đáng báo động, đặc biệt là viêm đại tràng mãn tính. Thống kê cho thấy có khoảng 15–20% dân số gặp các vấn đề liên quan đến đại tràng, trong đó nhiều người trẻ tuổi cũng đang bị ảnh hưởng do lối sống thiếu khoa học, chế độ ăn uống không lành mạnh và tâm lý căng thẳng kéo dài. 

Trong điều trị, thuốc Tây thường được sử dụng để kiểm soát triệu chứng nhanh chóng nhưng dễ gây tác dụng phụ nếu lạm dụng và có nguy cơ tái phát cao. Vì vậy, ngày càng nhiều người có xu hướng tìm đến các bài thuốc Nam – phương pháp sử dụng thảo dược tự nhiên như nghệ vàng, lá mơ, hoàng liên, bạch truật… nhằm cải thiện triệu chứng, phục hồi niêm mạc ruột và hỗ trợ điều trị lâu dài. 

Điều này khiến nhiều người đặt ra câu hỏi: liệu cây thuốc Nam chữa bệnh viêm đại tràng có thực sự hiệu quả hay chỉ là giải pháp mang tính hỗ trợ? 

Bệnh có thể tiến triển âm thầm nhưng dai dẳng

II. Cây thuốc nam chữa viêm đại tràng có hiệu quả không?

Trên thực tế, việc ứng dụng các loại cây thuốc nam trong điều trị bệnh đại tràng là phương pháp được nhiều người tin tưởng và áp dụng từ lâu đời. Tuy nhiên, phương pháp này cũng tồn tại cả những mặt tích cực lẫn hạn chế nhất định.

1. Ưu điểm

• Nguồn gốc tự nhiên, dễ tìm: Hầu hết các dược liệu sử dụng đều là những loại cây cỏ quen thuộc trong đời sống hằng ngày, có thể tìm thấy quanh vườn nhà hoặc tự trồng và chăm sóc. Điều này giúp người bệnh chủ động hơn trong việc chuẩn bị thuốc.
• Tính an toàn cao, ít gây tác dụng phụ: So với thuốc tây y, các vị thuốc nam thường có độ lành tính cao, ít gây kích ứng hoặc tác dụng phụ lên gan, thận. Điều này đặc biệt có lợi với người bị viêm đại tràng mạn tính, cần điều trị lâu dài.
• Chi phí điều trị thấp: Do dễ kiếm và có thể tự sơ chế, trồng trọt nên tổng chi phí cho quá trình điều trị bằng thuốc nam thường tiết kiệm hơn so với sử dụng thuốc đặc trị hoặc can thiệp y tế chuyên sâu.
• Cách chế biến đơn giản: Các bài thuốc dân gian thường có công thức dễ thực hiện, không đòi hỏi kỹ thuật phức tạp. Người bệnh có thể sắc uống, pha trà hoặc nấu cùng thức ăn hàng ngày một cách linh hoạt.
• Có dược tính hỗ trợ cải thiện triệu chứng: Nhiều loại cây thuốc nam đã được chứng minh có dược tính giúp hỗ trợ cải thiện các triệu chứng khó chịu của viêm đại tràng như giảm đau bụng, kháng viêm, điều hòa tiêu hóa.

Việc ứng dụng các loại cây thuốc nam trong điều trị bệnh đại tràng là phương pháp được nhiều người tin tưởng và áp dụng từ lâu đời

2. Nhược điểm

• Hiệu quả chậm, cần kiên trì sử dụng: Các hoạt chất trong thảo dược tồn tại dưới dạng tự nhiên, không được tinh chiết như thuốc tây nên tác dụng thường chậm. Người bệnh cần kiên trì sử dụng trong thời gian dài để thấy được hiệu quả rõ rệt.
• Phụ thuộc vào cơ địa và mức độ bệnh: Không phải ai dùng thuốc nam cũng đạt kết quả như nhau. Hiệu quả điều trị còn phụ thuộc vào khả năng hấp thụ thuốc, thể trạng và giai đoạn tiến triển của bệnh.
• Chỉ thích hợp với bệnh nhẹ: Thuốc nam phát huy tốt trong các trường hợp viêm đại tràng nhẹ hoặc vừa. Nếu bệnh đã chuyển sang giai đoạn nặng hoặc có biến chứng như xuất huyết, loét sâu, ung thư… thì cần kết hợp điều trị y khoa hiện đại.
• Thiếu cơ sở khoa học rõ ràng: Dù nhiều bài thuốc nam được truyền miệng rộng rãi trong dân gian, nhưng không phải tất cả đều đã được nghiên cứu và chứng minh về hiệu quả, độ an toàn.

III. Bài thuốc nam chữa viêm đại tràng 

Các bài thuốc nam sử dụng nguyên liệu tự nhiên, gần gũi, dễ tìm kiếm và có thể thực hiện tại nhà. Dưới đây là 7 bài thuốc phổ biến, kèm theo hướng dẫn chi tiết cách chuẩn bị, chế biến và sử dụng để đạt hiệu quả cao nhất trong hỗ trợ điều trị viêm đại tràng.

1. Lá mơ lông

Lá mơ lông có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, kháng khuẩn và kích thích tiêu hóa. Nhiều nghiên cứu cho thấy lá mơ chứa hoạt chất tương tự kháng sinh, giúp ức chế các vi khuẩn gây viêm đại tràng, đặc biệt hiệu quả trong các trường hợp đi ngoài phân lỏng, chưa thành khuôn.

Cách chuẩn bị:

• 1 nắm lá mơ lông tươi
• Trứng gà (nếu dùng theo phương pháp rán)

Cách làm & cách dùng:

• Cách 1: Giã nát lá mơ, chắt lấy nước cốt, bỏ bã. Uống 1 lần/ngày, sau bữa ăn 30 phút.
• Cách 2: Lấy lá mơ thái nhỏ, trộn với 1 quả trứng gà ta, rán chín hoặc hấp cách thủy. Ăn vào buổi sáng hoặc trưa, dùng 3-4 lần/tuần.

Lá mơ lông

2. Lá ổi 

Lá ổi có khả năng cầm tiêu chảy, giảm co thắt đường ruột và kháng khuẩn. Hoạt chất tanin trong lá giúp se niêm mạc ruột, làm giảm lượng nước trong phân, giảm tiêu chảy và đau bụng co thắt được hiệu quả.

Cách chuẩn bị:

•  50g búp ổi hoặc lá ổi non
•  0.5 – 1 lít nước

Cách làm & cách dùng:

• Rửa sạch lá ổi, cho vào nồi đun với lượng nước đã chuẩn bị.
• Đun sôi nhỏ lửa khoảng 15–20 phút, để nguội.
• Uống 1 chén nhỏ/lần, ngày 3 lần sau ăn. Dùng liên tục 3–5 ngày hoặc đến khi tiêu chảy giảm.

Lá ổi có khả năng cầm tiêu chảy

Xem thêm: Chữa viêm đại tràng bằng lá ổi đơn giản, ngay tại nhà

3. Lá vối 

Lá vối có tác dụng giải độc, lợi tiêu hóa, kháng khuẩn nhẹ. Thường được dùng như nước uống hằng ngày để phòng và hỗ trợ giảm các triệu chứng viêm đại tràng như đầy bụng, đau âm ỉ vùng bụng dưới, thanh nhiệt cơ thể rất tốt.

Cách chuẩn bị:

•  1 nắm lá vối tươi hoặc khô
•  1 – 1.5 lít nước sôi

Cách làm & cách dùng:

• Rửa sạch lá vối, để ráo nước.
• Hãm với nước sôi trong bình giữ nhiệt khoảng 60–90 phút.
• Uống thay trà, chia làm nhiều lần trong ngày. Không nên dùng quá 1.5 lít/ngày để tránh ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa.

Lá vối có tác dụng giải độc, lợi tiêu hóa, kháng khuẩn nhẹ

4. Quả sung

Sung có vị ngọt, tính bình, giúp nhuận tràng, tăng cường tiêu hóa và làm dịu viêm nhiễm. Rất phù hợp với người bệnh đại tràng thường bị táo bón xen lẫn tiêu chảy.

Cách chuẩn bị:

•  2–3 quả sung tươi
•  400ml nước
•  Mật ong (nếu cần)

Cách làm & cách dùng:

• Rửa sạch quả sung, nướng sơ cho xém vỏ (giúp khử độc và tăng hương vị).
• Đun quả sung với nước trong 20 phút.
• Chắt lấy nước, thêm một ít mật ong nếu muốn dễ uống. Uống như trà, 2 lần/ngày, sau ăn.

Sung có vị ngọt, tính bình, giúp nhuận tràng

5. Khổ sâm

Khổ sâm chứa hoạt chất có khả năng kháng khuẩn mạnh, đặc biệt đối với trực khuẩn lỵ, amip – những tác nhân thường gây viêm loét đại tràng. Ngoài ra, thảo dược còn giúp giảm đau bụng, đầy hơi.

Cách chuẩn bị:

•  20g lá khổ sâm khô
•  300ml nước

Cách làm & cách dùng:

• Đun lá khổ sâm với nước khoảng 10–15 phút.
• Uống vào buổi sáng, lúc bụng rỗng hoặc trước bữa ăn.
• Có thể kết hợp ăn trứng gà lá mơ vào buổi sáng để tăng hiệu quả điều trị.

Khổ sâm chứa hoạt chất có khả năng kháng khuẩn mạnh, đặc biệt đối với trực khuẩn lỵ, amip

6. Củ riềng

Củ riềng có tính ấm, giúp trừ hàn, làm ấm bụng, rất phù hợp cho người bị viêm đại tràng thể hàn (đau bụng, đi ngoài phân sống, lạnh bụng). Các hoạt chất trong củ riềng như Galangin, Cineol… còn giúp kháng khuẩn, giảm viêm.

Cách chuẩn bị & sử dụng:

Bài thuốc 1:

• 20g củ riềng tươi, 20g lá nhót, 20g mã đề
• Rửa sạch, thái nhỏ rồi đun với 600ml nước.
• Sắc còn 300ml, chia làm 3 lần uống trong ngày, dùng sau bữa ăn.

Bài thuốc 2:

• 20g củ riềng + 20g lá lốt
• Đun với 200ml nước trong 20 phút.
• Uống chia 2 lần trong ngày, dùng sau ăn.

Các hoạt chất trong củ riềng như Galangin, Cineol… còn giúp kháng khuẩn, giảm viêm

7. Nha đam

Nha đam chứa enzyme và hoạt chất có tác dụng làm lành vết loét niêm mạc, đồng thời kháng viêm, tăng cường sức đề kháng cho hệ tiêu hóa. Đặc biệt phù hợp với người bị viêm loét đại tràng.

Cách chuẩn bị:

•  1 lá nha đam tươi
•  300ml nước ấm

Cách làm & cách dùng:

• Gọt bỏ vỏ, lấy phần gel thịt bên trong (khoảng 20g).
• Xay nhuyễn với 300ml nước ấm.
• Chia làm 3 lần uống trong ngày, sau các bữa ăn khoảng 30 phút.

Nha đam chứa enzyme và hoạt chất có tác dụng làm lành vết loét niêm mạc

III. Lưu ý khi sử dụng thuốc nam điều trị viêm đại tràng

Sử dụng cây thuốc nam chữa bệnh viêm đại tràng cần có sự hiểu biết và tuân thủ nguyên tắc nhất định để đảm bảo tính an toàn và hiệu quả.

• Cây thuốc nam chỉ mang tính chất hỗ trợ, không thay thế hoàn toàn y học hiện đại: Đây là một tiền đề quan trọng cần nhớ. Các bài thuốc dân gian có thể giúp hỗ trợ cải thiện các triệu chứng, nhưng không đủ khả năng điều trị triệt để các tổn thương sâu hoặc biến chứng như phương pháp điều trị hiện đại. Người bệnh không nên tự ý bỏ hoặc trì hoãn điều trị y khoa theo chỉ định của bác sĩ.
• Tham khảo ý kiến chuyên gia y tế: Trước khi bắt đầu sử dụng bất kỳ loại cây thuốc nam nào, hãy tham khảo ý kiến chuyên gia (bác sĩ, dược sĩ, chuyên gia YHCT). Họ có thể đưa ra lời khuyên phù hợp với tình trạng bệnh của bạn và hướng dẫn cách dùng an toàn, hiệu quả. Việc sử dụng cần đúng cách để phát huy có dược tính.
• Kiên trì sử dụng trong thời gian dài: Do hoạt chất trong thảo dược ở dạng tự nhiên, tác dụng thường chậm. Người bệnh cần kiên trì sử dụng đều đặn, cần thời gian điều trị lâu dài mới thấy được hiệu quả.
• Hiệu quả tùy thuộc cơ địa mỗi người: Hiệu quả đáp ứng với cây thuốc nam có thể khác nhau do hiệu quả tùy thuộc cơ địa và khả năng hấp thu của từng người bệnh.
• Ngừng sử dụng và tham khảo ý kiến khi có bất thường: Nếu xuất hiện các biểu hiện kích ứng, dị ứng hoặc triệu chứng trầm trọng hơn trong quá trình sử dụng, cần ngưng ngay lập tức và tìm gặp chuyên gia y tế.
• Đảm bảo vệ sinh và nguồn gốc dược liệu: Các loại lá, củ cần được rửa sạch kỹ càng để loại bỏ bụi bẩn, thuốc bảo vệ thực vật hoặc trứng giun sán. Nên chọn thảo dược từ nguồn đáng tin cậy hoặc tự trồng để đảm bảo chất lượng. Kiến thức lưu truyền chủ yếu trong dân gian có thể chưa có kiểm định về nguồn gốc nguyên liệu.
• Kết hợp với chế độ ăn uống và sinh hoạt khoa học: Việc điều trị viêm đại tràng bằng cây thuốc nam sẽ đạt hiệu quả tốt nhất khi đi kèm với một chế độ ăn uống và sinh hoạt khoa học, giảm căng thẳng và tránh các thực phẩm gây kích thích đại tràng.

Bên cạnh việc sử dụng các bài thuốc nam chữa viêm đại tràng, việc xây dựng và duy trì một chế độ ăn uống và sinh hoạt khoa học, lành mạnh cũng rất quan trọng để tăng cường hiệu quả của thuốc nam.

IV. Một số câu hỏi thường gặp

1. Ăn gì tốt cho đại tràng?

Để duy trì đại tràng khỏe mạnh, bạn nên ưu tiên các thực phẩm giàu chất xơ hòa tan như yến mạch, khoai lang, chuối, và táo, giúp điều hòa nhu động ruột và ngăn ngừa táo bón do viêm đại tràng. Probiotic trong sữa chua, kim chi, hoặc các món lên men tự nhiên khác cũng rất có lợi, vì chúng cân bằng hệ vi sinh đường ruột, hỗ trợ tiêu hóa. 

Ngoài ra, axit béo Omega-3 từ cá hồi, cá thu có tác dụng chống viêm, giảm nguy cơ kích ứng đại tràng (1). Đặc biệt, uống đủ 2–2.5 lít nước mỗi ngày là điều cần thiết để làm mềm phân và hỗ trợ quá trình bài tiết. Bên cạnh đó, bạn nên ăn chín, nhai kỹ và chia thành nhiều bữa nhỏ để giảm áp lực lên hệ tiêu hóa.

Để duy trì đại tràng khỏe mạnh, bạn nên ưu tiên các thực phẩm giàu chất xơ hòa tan

2. Viêm đại tràng không nên ăn quả gì?

Người bị viêm đại tràng cần tránh các loại trái cây có thể gây kích ứng niêm mạc ruột. Nhóm quả nhiều axit như cam, chanh, hoặc xoài xanh có thể làm tăng tình trạng viêm loét. Các loại quả nhiều đường và khó tiêu như sầu riêng, mít, nhãn cũng không được khuyến khích, vì chúng dễ sinh hơi, gây đầy bụng và khó chịu. 

Ngoài ra, những trái cây cứng hoặc có nhiều hạt như ổi, cóc có thể cọ xát vào thành ruột, làm nặng thêm các tổn thương. Thay vào đó, bạn nên chọn các loại quả mềm, dễ tiêu hóa như bơ, chuối chín, hoặc đu đủ chín để vừa cung cấp dinh dưỡng vừa bảo vệ đại tràng.

Đọc thêm: Viêm đại tràng có nên ăn khoai lang không?

3. Ung thư đại tràng có triệu chứng gì?

Ung thư đại tràng thường có những biểu hiện âm thầm nhưng vẫn có thể nhận biết qua một số dấu hiệu đặc trưng. Rối loạn đại tiện kéo dài như táo bón, tiêu chảy hoặc phân lẫn máu là triệu chứng phổ biến. Bạn cũng có thể gặp những cơn đau bụng âm ỉ quanh rốn hoặc dọc theo khung đại tràng. 

Ngoài ra, sụt cân đột ngột không rõ nguyên nhân và mệt mỏi, thiếu máu (da xanh xao, hoa mắt) cũng là những dấu hiệu cảnh báo quan trọng, do cơ thể mất máu từ các tổn thương bên trong. Nếu có các triệu chứng này, đặc biệt ở người trên 45 tuổi hoặc có tiền sử gia đình mắc bệnh, nên đi tầm soát ung thư đại tràng bằng nội soi để phát hiện sớm và điều trị kịp thời.

Như vậy, việc sử dụng các cây thuốc nam chữa viêm đại tràng không chỉ mang lại hiệu quả cao mà còn an toàn, ít tác dụng phụ. Tuy nhiên, người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi áp dụng để đảm bảo thuốc phù hợp với tình trạng sức khỏe. Hy vọng danh sách này sẽ giúp bạn có thêm lựa chọn trong hành trình điều trị và nâng cao sức khỏe đại tràng.

Xem thêm:

• Gợi ý thực đơn 7 ngày cho người đau đại tràng
• 5 bài tập Yoga chữa viêm đại tràng hiệu quả nhất